(AP) – Tổng thống Donald Trump từng vinh danh ngày Juneteenth trong cả bốn năm đầu nhiệm kỳ, ngay cả trước khi ngày này trở thành ngày lễ liên bang. Thậm chí, ông còn từng tuyên bố mình đã khiến Juneteenth “trở nên rất nổi tiếng”.
Thế nhưng trong dịp lễ Juneteenth năm nay, rơi vào thứ Năm, vị tổng thống thường xuyên phát biểu trước công chúng lại hoàn toàn im lặng – không có lời nào, không văn bản chính thức, cũng không thông điệp nào trên mạng xã hội – về ngày có ý nghĩa đặc biệt với cộng đồng người Mỹ gốc Phi, đánh dấu sự chấm dứt chế độ nô lệ tại Hoa Kỳ.
Khi được hỏi liệu Tổng thống Trump có vinh danh ngày Juneteenth theo cách nào đó hay không, Thư ký Báo chí Tòa Bạch Ốc Karoline Leavitt nói với các phóng viên: “Tôi không thấy có văn bản tuyên bố nào được ký hôm nay. Tôi biết đây là một ngày lễ liên bang. Cảm ơn các bạn đã đi làm hôm nay. Chúng tôi vẫn đang làm việc 24/7.”
Khi được hỏi tiếp liệu Trump có thể sẽ ghi nhận ngày này bằng cách khác hoặc vào dịp khác, Leavitt chỉ đáp: “Tôi vừa trả lời rồi.”
Một ngày trước đó, các lãnh đạo cộng đồng người da đen từ nhiều nơi, cùng với các quan chức cấp cao trong chính quyền Trump và một số cá nhân khác đã họp tại Tòa Bạch Ốc để bàn về việc tăng cường phối hợp giữa các lãnh đạo này với chính quyền liên bang, tiểu bang và địa phương. Bộ trưởng Gia cư Scott Turner và Giám đốc phụ trách tiếp cận cộng đồng thiểu số Lynne Patton là hai trong số những người tham dự, theo một quan chức giấu tên.
Sự im lặng của Trump năm nay tạo nên sự tương phản rõ rệt so với những tuyên bố mà ông từng đưa ra trong quá khứ. Juneteenth là ngày kỷ niệm sự kiện ngày 19/6/1865, khi binh lính Liên bang đến Galveston, Texas, thông báo về việc chấm dứt chế độ nô lệ – hơn hai năm sau khi Tổng thống Abraham Lincoln ký Tuyên ngôn Giải phóng trong thời kỳ Nội chiến.
Theo một số nguồn tin, trước đó Tòa Bạch Ốc từng có kế hoạch để Trump ký tuyên bố vinh danh Juneteenth, nhưng sau cùng không diễn ra. Thay vào đó, Trump không tổ chức sự kiện công khai nào trong ngày, và chỉ đăng các thông điệp liên quan đến Iran, ứng dụng TikTok và Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Jerome Powell.
Tối cùng ngày, ông lại đăng trên mạng xã hội phàn nàn về “quá nhiều ngày lễ không làm việc” và cho rằng “điều này đang khiến nước Mỹ tốn hàng tỷ đô la vì các doanh nghiệp phải đóng cửa.” Mặc dù vậy, phần lớn các cửa hàng vẫn hoạt động trong ngày Juneteenth, trong khi các cơ quan liên bang được nghỉ làm.
Trong nhiệm kỳ đầu, Trump từng có nhiều phát biểu dài về Juneteenth:
2017: Ông mô tả “những lễ hội đầy cảm xúc” tại Galveston khi người dân nghe tin tất cả nô lệ được tự do.
2018: “Chúng ta cùng vinh danh tinh thần kiên cường và những đóng góp to lớn của người Mỹ gốc Phi cho lịch sử vĩ đại của nước Mỹ.”
2019: “Người Mỹ gốc Phi tiếp tục làm phong phú mọi lĩnh vực của đời sống Mỹ.”
2020: “Tháng Sáu nhắc nhở chúng ta về bất công tột độ của chế độ nô lệ và niềm vui vô bờ của tự do… Đây là ký ức về một vết nhơ lịch sử nhưng cũng là sự vinh danh năng lực vượt qua bóng tối của đất nước chúng ta.”
Cũng trong năm 2020, sau thời gian ngưng vận động tranh cử vì đại dịch COVID-19, Trump chọn Tulsa, Oklahoma để tổ chức sự kiện vận động trở lại – đúng vào ngày 19/6. Sau làn sóng phản đối dữ dội vì chọn ngày Juneteenth và địa điểm Tulsa (nơi từng diễn ra vụ thảm sát đẫm máu người da đen năm 1921), Trump buộc phải dời sự kiện sang ngày hôm sau.
Trả lời Wall Street Journal trước buổi vận động, Trump cố gắng xoay chuyển dư luận khi nói rằng chính ông đã khiến Juneteenth “trở nên nổi tiếng”:
“Tôi đã làm điều tốt. Tôi khiến ngày này nổi tiếng. Tôi khiến Juneteenth rất nổi tiếng… Nhưng trước đó chẳng ai biết cả. Rất ít người từng nghe đến nó.”
Thực tế, nhiều thế hệ người Mỹ gốc Phi đã kỷ niệm Juneteenth từ lâu, trước khi Tổng thống Joe Biden ký luật chính thức công nhận đây là ngày lễ liên bang vào năm 2021.
Cuối năm 2020, Trump còn đưa ra một loạt cam kết tranh cử nhằm thu hút cử tri da đen, trong đó có hứa hẹn sẽ lập Juneteenth thành ngày lễ liên bang. Tuy nhiên, ông thất cử, và chính quyền Biden đã hiện thực hóa điều đó.
Ngay sau khi tuyên thệ nhiệm kỳ hai vào tháng Giêng năm nay, Trump đã ký sắc lệnh xóa bỏ các sáng kiến liên quan đến đa dạng, bình đẳng và hòa nhập trong chính phủ liên bang, gọi đây là những “chương trình phân biệt đối xử bất hợp pháp và vô đạo đức.”
Ngược lại, Tổng thống Joe Biden trong cả bốn năm đều ban hành tuyên bố vinh danh Juneteenth, và nhiều lần tổ chức các buổi hòa nhạc quy mô lớn tại bãi cỏ phía Nam Tòa Bạch Ốc. Năm 2024, buổi lễ có sự tham gia của Gladys Knight và Patti LaBelle; Phó Tổng thống Kamala Harris còn nhảy cùng ca sĩ phúc âm Kirk Franklin.
Năm nay, Biden dành ngày lễ tại Galveston, Texas – nơi bắt đầu câu chuyện Juneteenth – và dự kiến sẽ phát biểu tại một nhà thờ lịch sử của Giáo hội Giám lý người Mỹ gốc Phi.
