13 Tháng 8 (Reuters) – Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump hôm thứ Tư cảnh báo sẽ có “hậu quả nghiêm trọng” nếu Tổng thống Nga Vladimir Putin không đồng ý chấm dứt chiến sự ở Ukraine, đồng thời cho biết cuộc gặp giữa hai nhà lãnh đạo có thể nhanh chóng được tiếp nối bằng một cuộc họp thứ hai với sự tham dự của lãnh đạo Ukraine.
Trump không nói rõ “hậu quả” sẽ là gì, nhưng ông từng cảnh báo sẽ áp đặt các biện pháp trừng phạt kinh tế nếu cuộc gặp với Putin tại Alaska vào thứ Sáu không mang lại kết quả.
Những tuyên bố này, cùng kết quả cuộc hội nghị trực tuyến giữa Trump, các nhà lãnh đạo châu Âu và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskiy hôm thứ Tư, được xem là tín hiệu khích lệ cho Kyiv giữa lo ngại hội nghị Alaska có thể dẫn đến một thỏa thuận “bán đứng” Ukraine bằng cách chia cắt lãnh thổ.
Tuy nhiên, Nga nhiều khả năng sẽ kiên quyết phản đối yêu cầu từ Ukraine và châu Âu, và trước đó từng tuyên bố lập trường của họ không thay đổi kể từ khi Putin nêu ra vào tháng 6/2024.
Khi được hỏi liệu Nga có phải chịu hậu quả gì nếu Putin không đồng ý chấm dứt chiến tranh sau cuộc gặp, Trump đáp: “Có, chắc chắn.”
Khi phóng viên hỏi đó có phải là trừng phạt hoặc thuế quan hay không, ông nói: “Tôi không cần phải nói. Nhưng sẽ là những hậu quả rất nghiêm trọng.”
Trump mô tả mục tiêu của cuộc gặp ở Alaska là “dọn bàn” cho một vòng đàm phán tiếp theo với sự tham dự của Zelenskiy:
“Nếu cuộc gặp đầu tiên diễn ra ổn, chúng tôi sẽ tiến hành ngay cuộc gặp thứ hai. Tôi muốn làm gần như ngay lập tức, với sự có mặt của Tổng thống Putin, Tổng thống Zelenskiy và tôi, nếu họ muốn tôi tham dự.”
Trump không đưa ra thời điểm cụ thể cho vòng gặp thứ hai.
Lằn ranh đỏ
Trước đó, các lãnh đạo châu Âu và Zelenskiy đã có cuộc gọi “nước rút” do Đức chủ trì để thống nhất các lằn ranh đỏ trước hội nghị Alaska.
“Chúng tôi đã có một cuộc gọi rất tốt. Tổng thống Zelenskiy cũng tham gia. Tôi đánh giá là 10 điểm, rất thân thiện,” Trump nói.
Tổng thống Pháp Emmanuel Macron cho biết Trump đồng ý rằng Ukraine phải được tham gia mọi cuộc thảo luận về việc nhượng lãnh thổ, đồng thời Zelenskiy nói Trump ủng hộ ý tưởng đảm bảo an ninh trong thỏa thuận hậu chiến.
“Ông Trump nói rất rõ rằng Hoa Kỳ muốn đạt được thỏa thuận ngừng bắn tại cuộc họp này ở Alaska,” Macron nhấn mạnh.
“Điểm thứ hai cũng rất rõ ràng: lãnh thổ thuộc về Ukraine sẽ không thể bị đem ra đàm phán, và chỉ có Tổng thống Ukraine mới có quyền thương lượng về chúng.”
Thủ tướng Đức Friedrich Merz, chủ trì cuộc họp, khẳng định nguyên tắc không thể thay đổi biên giới bằng vũ lực phải được duy trì:
“Nếu phía Nga không nhượng bộ ở Alaska, Hoa Kỳ và châu Âu sẽ… gia tăng áp lực. Tổng thống Trump hiểu và chia sẻ lập trường này, nên tôi có thể nói rằng đây là một cuộc trao đổi thực sự mang tính xây dựng.”
Trump và Putin dự kiến bàn về cách chấm dứt cuộc xung đột đã kéo dài ba năm rưỡi – cuộc chiến lớn nhất ở châu Âu kể từ Thế chiến II. Trước đây, Trump từng nói hai bên sẽ phải hoán đổi lãnh thổ để kết thúc giao tranh, vốn đã cướp đi sinh mạng của hàng chục nghìn người và khiến hàng triệu người phải rời bỏ nhà cửa.
Nga tăng áp lực
Trong ngày ngoại giao dồn dập, Zelenskiy bay sang Berlin để dự các hội nghị trực tuyến với lãnh đạo châu Âu và Trump.
Kyiv và các đồng minh châu Âu lo ngại một thỏa thuận đổi đất có thể khiến Nga chiếm gần 1/5 lãnh thổ Ukraine, thưởng cho hơn một thập kỷ xâm lấn và khuyến khích Putin tiến xa hơn về phía tây.
Quân Nga gần đây đã tăng tốc tấn công ở miền đông Ukraine, có thể nhằm gia tăng áp lực buộc Kyiv nhượng bộ.
“Tôi đã nói với Tổng thống Mỹ và tất cả các đồng minh châu Âu rằng Putin chỉ đang bluff. Nga muốn tạo áp lực trước hội nghị ở Alaska, cố chứng minh họ có thể chiếm toàn bộ Ukraine,” Zelenskiy khẳng định.
Một nguồn tin cho biết cuộc gọi với Trump đã bàn đến các thành phố tiềm năng có thể tổ chức cuộc gặp ba bên, tùy thuộc kết quả hội nghị Alaska.
Các lãnh đạo châu Âu, dù thận trọng, vẫn công khai ủng hộ nỗ lực của Trump, nhưng nhấn mạnh sẽ không có thỏa thuận nào nếu thiếu sự tham gia của Ukraine.
Việc Trump đồng ý tổ chức hội nghị thượng đỉnh tuần trước là một bước ngoặt bất ngờ, sau nhiều tuần tỏ ra thất vọng vì Putin từ chối sáng kiến hòa bình của Mỹ. Ông cho biết đặc phái viên Steve Witkoff đã đạt “tiến triển lớn” trong các cuộc đàm phán tại Moscow.
Một cuộc thăm dò Gallup mới đây cho thấy 69% người Ukraine ủng hộ kết thúc chiến tranh thông qua đàm phán càng sớm càng tốt, nhưng đa số vẫn không chấp nhận hòa bình bằng mọi giá nếu phải nhượng bộ đáng kể.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nga Alexei Fadeev trước đó khẳng định lập trường của Moscow không thay đổi: để đạt thỏa thuận ngừng bắn và bắt đầu đàm phán, Ukraine phải rút quân khỏi bốn vùng mà Nga tuyên bố đã sáp nhập nhưng chưa kiểm soát hoàn toàn, và chính thức từ bỏ kế hoạch gia nhập NATO.
Kyiv lập tức bác bỏ các điều kiện này, coi đó là hành động đầu hàng trá hình.
