Người đàn ông bị cáo buộc nổ súng bắn hai thành viên Vệ binh Quốc gia tại Washington là một trong khoảng 76.000 người Afghanistan được đưa đến Mỹ sau cuộc rút quân hỗn loạn khi Taliban giành quyền kiểm soát đất nước, theo giới chức.
Chương trình mang tên Operation Allies Welcome được thiết lập sau quyết định rút khỏi Afghanistan năm 2021, khép lại 20 năm can dự của Mỹ và hàng tỷ USD viện trợ.
Tổng thống Dân chủ Joe Biden, người giám sát quá trình rút quân do người tiền nhiệm — Tổng thống Cộng hòa Donald Trump — khởi động, nói rằng Mỹ “mang nợ” những phiên dịch viên, người hỗ trợ, chiến binh, tài xế và nhiều người Afghanistan khác đã đứng lên chống Taliban, cần cho họ một nơi an toàn để sinh sống bên ngoài Afghanistan.
Nhưng những người khác — bao gồm Trump và nhiều nghị sĩ Cộng hòa — cho rằng những người tị nạn này không được thẩm tra đầy đủ trong quá trình tái định cư mà họ mô tả là hỗn loạn và yếu kém không khác gì cuộc rút quân.
“Người đàn ông này — và rất nhiều người khác — lẽ ra không bao giờ được phép vào nước Mỹ. Công dân và quân nhân của chúng ta xứng đáng được bảo vệ tốt hơn, thay vì tiếp tục chịu hậu quả từ những thất bại thảm khốc của chính quyền Biden,” Giám đốc CIA John Ratcliffe nói.
Nghi phạm từng làm việc với CIA trước khi sang Mỹ tị nạn
Nghi phạm, được xác định là Rahmanullah Lakanwal, từng làm việc với CIA “với tư cách thành viên của một lực lượng đối tác tại Kandahar,” Ratcliffe cho biết hôm thứ Năm. Tuyên bố không nêu rõ Lakanwal đã đảm nhận nhiệm vụ gì cho cơ quan tình báo Mỹ.
Khu vực Kandahar ở miền Nam Afghanistan là trung tâm quyền lực của Taliban và từng chứng kiến giao tranh dữ dội giữa Taliban và lực lượng NATO sau cuộc tấn công do Mỹ dẫn đầu năm 2001, hậu quả từ vụ khủng bố 11/9. CIA dựa vào nhân viên Afghanistan để phiên dịch, hỗ trợ hành chính và chiến đấu tiền tuyến cùng lực lượng bán quân sự của họ.
Hiện có rất ít thông tin về bốn năm sinh sống của Lakanwal tại Mỹ, hoặc lý do ông này lái xe xuyên quốc gia rời nhà ở Bellingham, Washington, nơi một chủ nhà cũ cho biết anh ta sống cùng vợ và năm con.
Lakanwal được cấp quy chế tị nạn vào tháng 4 dưới thời chính quyền Trump, theo nhóm #AfghanEvac — tổ chức gồm cựu binh và những người vận động giúp đưa các đồng minh Afghanistan ra khỏi đất nước.
Như tất cả người xin tị nạn khác, ông ta phải trải qua quá trình lấy dấu vân tay, quét mống mắt, kiểm tra lý lịch toàn diện, phỏng vấn và đánh giá rủi ro.
Operation Allies Welcome: Hàng chục nghìn người Afghanistan được đưa đến Mỹ
Các nhóm hỗ trợ người tị nạn Afghanistan cho rằng hành động của một cá nhân không thể ảnh hưởng đến cách nhìn đối với hàng chục nghìn người đã trải qua các quy trình hợp pháp để định cư tại Mỹ — cũng như những người vẫn đang mắc kẹt do Trump từng đình chỉ gần như toàn bộ chương trình tái định cư trên toàn thế giới khi lên nắm quyền.
“Tôi không muốn thấy thảm kịch này bị lợi dụng cho mục đích chính trị,” Shawn VanDiver, Chủ tịch #AfghanEvac, nói.
Sau khi rời Afghanistan, hàng chục nghìn người trong số họ được đưa vào các khu trại lều rộng lớn có điều hòa tại những căn cứ quân sự như Joint Base McGuire-Dix-Lakehurst (New Jersey), Fort McCoy (Wisconsin) hay Fort Bliss (Texas).
Sau nhiều tháng kiểm tra sức khỏe và lý lịch, phần lớn được tái định cư tại các cộng đồng Afghanistan ở Bắc Virginia, vùng Washington, Bắc California và Texas. Những bang có từ 1.000 đến 3.000 người định cư gồm Arizona, New York, Florida, Georgia, Colorado, Nebraska và Pennsylvania.
Trump ngừng hỗ trợ tái định cư ngay sau khi nhậm chức
Sắc lệnh hành pháp của Trump trong những ngày đầu nhiệm kỳ, đình chỉ tài trợ liên bang cho các cơ quan tái định cư, khiến việc hỗ trợ người tị nạn với các nhu cầu cơ bản như thực phẩm hay tiền thuê nhà càng thêm khó khăn — bó buộc các nhóm tôn giáo vốn phụ trách công việc này.
Trump — người từng mô tả Afghanistan là “địa ngục trần gian” — từ lâu đã lên kế hoạch rà soát tất cả người Afghanistan vào Mỹ theo Operation Allies Welcome và nhắc lại mục tiêu đó sau vụ nổ súng hôm thứ Tư.
“Nếu họ không thể yêu đất nước chúng ta, chúng ta không cần họ,” Trump viết trên mạng xã hội, gọi vụ tấn công là “một tội ác chống lại toàn dân tộc.”
Chính quyền Trump muốn đóng cửa với phần lớn người tị nạn
Trump cũng nhân cơ hội tấn công những người tị nạn Somalia ở Minnesota, cáo buộc họ “tàn phá bang từng vĩ đại ấy.”
Điều này nằm trong định hướng của chính quyền: trục xuất những người ở Mỹ trái phép và đóng cửa đất nước với phần lớn người tị nạn. Trump tuyên bố ông muốn loại bỏ “những người không thuộc về nơi này hoặc không mang lại lợi ích cho đất nước.”
Một trong những người tị nạn: “Tôi tin rằng chúng tôi có thể sống trong môi trường 100% yên bình”
Một trong những người đã đến Mỹ là Mohammad Saboor, cha của bảy đứa trẻ, từng làm thợ điện và kỹ thuật viên điều hòa cho các lực lượng quốc tế và Mỹ suốt 17 năm. Anh được tái định cư tại California đầu năm nay và nói với AP rằng anh mong muốn đưa con đến trường và “đóng góp lại cho đất nước đã cưu mang gia đình mình.”
“Tôi tin rằng giờ đây chúng tôi có thể sống trong một môi trường hoàn toàn yên bình,” Saboor nói.
Nguồn AP
