(Reuters) – Tối cao Pháp viện Hoa Kỳ hôm thứ Tư đã cho phép Tổng thống Donald Trump loại bỏ ba thành viên Dân chủ khỏi cơ quan giám sát an toàn sản phẩm tiêu dùng hàng đầu của chính phủ, tăng cường quyền lực của ông đối với các cơ quan liên bang do Quốc hội thành lập để độc lập với sự kiểm soát của tổng thống. Chấp thuận yêu cầu của Bộ Tư pháp, các thẩm phán đã bãi bỏ lệnh của Thẩm phán Tòa án Liên bang Matthew Maddox tại Maryland, lệnh này đã ngăn cản Trump sa thải ba thành viên Ủy ban An toàn Sản phẩm Tiêu dùng do cựu Tổng thống đảng Dân chủ Joe Biden bổ nhiệm trong khi quá trình khiếu nại pháp lý về việc sa thải họ vẫn đang diễn ra.
Maddox đã phán quyết rằng Trump đã vượt quá thẩm quyền khi sa thải các Ủy viên Mary Boyle, Alexander Hoehn-Saric và Richard Trumka Jr.Tòa án Tối cao, trong một lệnh ngắn gọn chưa ký, cho thấy chính quyền Trump có thể sẽ chứng minh được rằng Tổng thống được Hiến pháp Hoa Kỳ cho phép bãi nhiệm các thành viên Ủy ban An toàn Sản phẩm Tiêu dùng. Đây là chiến thắng pháp lý mới nhất của Trump trong một loạt các vụ kiện tụng, trong đó Tối cao Pháp viện đã đình chỉ các phán quyết của tòa án cấp dưới vốn đã ngăn chặn hành động của ông. Tòa án có đa số 6-3 thuộc phe bảo thủ. Ba thành viên theo chủ nghĩa tự do đã phản đối vào thứ Tư.
Thẩm phán Elena Kagan, cùng với các thẩm phán theo chủ nghĩa tự do Sonia Sotomayor và Ketanji Brown Jackson, đã viết rằng tòa án đã một lần nữa sử dụng “lịch trình khẩn cấp để phá hủy tính độc lập của một cơ quan độc lập, theo như Quốc hội đã thành lập”.
Ủy ban An toàn Sản phẩm Tiêu dùng được Quốc hội thành lập năm 1972, có nhiệm vụ giảm thiểu nguy cơ thương tích hoặc tử vong cho người tiêu dùng do sản phẩm lỗi hoặc có hại. Cơ quan này đặt ra các tiêu chuẩn an toàn, tiến hành điều tra an toàn sản phẩm và ban hành lệnh thu hồi các sản phẩm nguy hiểm. Để thiết lập tính độc lập của ủy ban gồm năm thành viên khỏi sự kiểm soát trực tiếp của Tòa Bạch Ốc, Quốc hội đã ủy quyền cho tổng thống sa thải các ủy viên chỉ vì lý do bỏ bê nhiệm vụ hoặc làm sai trái, chứ không phải tùy ý.
Nicolas Sansone, luật sư của các ủy viên bị sa thải, tuyên bố sẽ tiếp tục đấu tranh để họ được phục chức.
Sansone cho biết: “Sự can thiệp của Tối cao Pháp viện đã tước đi tiếng nói quan trọng của công chúng tại Ủy ban An toàn Sản phẩm Tiêu dùng và gây ra sự bất ổn pháp lý đáng kể”.Sau khi được thông báo vào tháng 5 rằng Trump đã sa thải họ, Boyle, Hoehn-Saric và Trumka đã kiện, lập luận rằng việc sa thải họ là vô căn cứ và Trump đã vượt quá thẩm quyền của mình. Theo hồ sơ tòa án, nhiệm kỳ bảy năm của các ủy viên này sẽ không hết hạn cho đến tháng 10 năm 2025, 2027 và 2028
Bộ Tư pháp lập luận rằng luật bảo vệ các ủy viên không bị sa thải trừ khi có lý do chính đáng vi phạm quyền bãi nhiệm của tổng thống theo quy định của Hiến pháp về quyền hành pháp.
TIỀN LỆ NĂM 1935
Maddox, người được Biden bổ nhiệm, đã đứng về phía các ủy viên trong phán quyết ngày 13 tháng 6 và ra lệnh phục chức cho họ. Thẩm phán đã duy trì các biện pháp bảo vệ bãi nhiệm của ủy ban theo tiền lệ năm 1935 của Tòa án Tối cao trong vụ án có tên Humphrey’s Executor kiện Hoa Kỳ, trong đó các biện pháp bảo vệ tương tự được áp dụng cho các thành viên Ủy ban Thương mại Liên bang Hoa Kỳ.
Kagan viết rằng quyết định hôm thứ Tư “gần như đã đảo ngược” tiền lệ của Humphrey’s Executor.
Tòa Phúc thẩm Liên bang Khu vực 4 tại Richmond, Virginia vào ngày 1 tháng 7 đã bác bỏ yêu cầu của chính quyền về việc tạm dừng lệnh phục hồi chức vụ cho Maddox. Điều này đã dẫn đến việc Bộ Tư pháp nộp đơn khẩn cấp lên Tòa án Tối cao.
Trong hồ sơ gửi lên Tối cao Pháp viện, các ủy viên đã thúc giục các thẩm phán bác bỏ yêu cầu của chính quyền. Họ cho rằng việc cho phép sa thải sẽ tước đi quyền giám sát và chuyên môn quan trọng về an toàn người tiêu dùng của công chúng Mỹ.
Vào tháng 5, trong một vụ án tương tự, Tối cao Pháp viện đã cho phép Trump cách chức hai thành viên đảng Dân chủ của Ban Quan hệ Lao động Quốc gia và Ban Bảo vệ Hệ thống Công trạng – bất chấp các biện pháp bảo vệ việc làm cho những vị trí này – trong khi vụ kiện thách thức việc cách chức đó vẫn tiếp tục.
Trong phán quyết đó, tòa án cho biết Hiến pháp trao cho tổng thống quyền rộng rãi trong việc sa thải các quan chức chính phủ nắm quyền hành pháp thay mặt ông và rằng chính quyền “có khả năng sẽ chứng minh rằng cả NLRB và MSPB đều thực hiện quyền hành pháp đáng kể”.
Tòa án hôm thứ Tư cho biết Ủy ban An toàn Sản phẩm Tiêu dùng “thực hiện quyền hành pháp theo cách tương tự như Ban Quan hệ Lao động Quốc gia”. Trong ý kiến bất đồng của mình, Kagan chỉ trích phe bảo thủ đa số vì đã sử dụng hồ sơ khẩn cấp của tòa án – một chế độ xét xử rút gọn bao gồm các bản tóm tắt bằng văn bản ngắn hơn bình thường và không có tranh luận bằng lời nói – để “phủ quyết các quyết định của Quốc hội về cách thức cấu trúc các cơ quan hành chính để họ có thể thực hiện các nhiệm vụ được giao”.
Kagan viết: “Bằng việc cho phép Tổng thống bãi nhiệm các Ủy viên mà không có lý do nào khác ngoài lý do đảng phái của họ, phe đa số đã phủ nhận sự lựa chọn của Quốc hội về tính lưỡng đảng và tính độc lập của cơ quan này”.
Kagan nói thêm: “Thông qua những hành động như vậy, tòa án này có thể tạo điều kiện thuận lợi cho việc chuyển giao quyền lực vĩnh viễn, từng phần một, từ nhánh chính quyền này sang nhánh chính quyền khác”. Tối cao Pháp viện đã đứng về phía Trump trong một loạt vụ án khẩn cấp kể từ khi ông trở lại nắm quyền vào tháng 1, bao gồm việc mở đường cho chính quyền của ông cắt giảm hàng loạt việc làm trong chính phủ, cắt giảm Bộ Giáo dục và thực hiện một số chính sách nhập cư cứng rắn của ông.
Ny (Theo Reuters)
