Giữa tháng 10 năm 2025, chính trường Việt Nam vẫn luôn nóng rực bởi câu chuyện “chống tham nhũng”. Tại phiên họp thường kỳ của Chính Phủ cộng sản Việt Nam vào ngày 10 tháng 10, Thủ tướng Phạm Minh Chính lại có bài phát biểu quen thuộc yêu cầu tăng cường minh bạch tài sản, thu nhập của cán bộ, công chức, viên chức, coi đó là nhiệm vụ trọng tâm trong công tác phòng chống tham nhũng, lãng phí, và là “nền tảng để củng cố niềm tin của nhân dân”.
Câu nói tưởng như quen thuộc ấy lại vang lên giữa thời điểm quê hương Thanh Hóa của ông Chính đang chìm trong cơn khủng hoảng niềm tin chưa từng có: hàng loạt cán bộ cấp tỉnh, những người từng là “thân tín” hoặc “người được nâng đỡ” của ông, lần lượt bị khởi tố, đình chỉ, thậm chí biến mất bí ẩn. Cục diện này khiến dư luận chính trị không thể không đặt câu hỏi: phải chăng đây chỉ là màn “tự diễn” nhằm bảo toàn hình ảnh cá nhân, khi bàn cờ quyền lực tại Hà Nội đang dần nghiêng về phía Bộ Công an của Tổng Bí thư Tô Lâm?
Thực tế, lời kêu gọi minh bạch tài sản cán bộ không mới. Từ thời Nguyễn Tấn Dũng đến Nguyễn Xuân Phúc, rồi Nguyễn Phú Trọng, mỗi đời lãnh đạo đều từng nói. Nhưng khi Phạm Minh Chính nhắc lại, nó vang lên giữa một bối cảnh khác: một cuộc thanh trừng nội bộ đang diễn ra quyết liệt hơn bao giờ hết, mà nạn nhân chủ yếu là những người từng được xem là “hậu phương chính trị” của ông.
Theo báo cáo Thanh tra Chính phủ công bố đầu tháng 9 năm 2025, trong nửa đầu năm nay, có tới gần 195.000 người kê khai tài sản, song chỉ hơn 2.000 trường hợp được xác minh, và vỏn vẹn tám người bị kỷ luật vì khai man. Năm 2024, số người bị kỷ luật là mười. Những con số lạnh lùng ấy phản ánh sự thật phũ phàng: luật có, nghị định có, nhưng hiệu lực gần như bằng không.
Cũng vì thế, khi ông Chính nói về “minh bạch tài sản” và “xây dựng đội ngũ liêm chính”, nhiều người bật cười chua chát. Bởi ngay lúc này, Thanh Hóa nơi được xem là “pháo đài quyền lực” của ông đang rung chuyển bởi hàng loạt vụ án nghiêm trọng.
Từ đầu tháng 9, dư luận trong nước liên tục rúng động bởi thông tin cựu Bí thư Tỉnh ủy Đỗ Trọng Hưng bị tạm hoãn xuất cảnh. Chủ tịch ủy ban nhân dân tỉnh Đỗ Minh Tuấn và Phó Bí thư Thường trực Lại Thế Nguyên bị kỷ luật, cho nghỉ hưu sớm. Hàng loạt phó chủ tịch, giám đốc sở, cán bộ cấp huyện, cấp xã bị khởi tố liên quan các vụ “Thiên An Phát”, “bầu Đoan” và “Mạnh gỗ”, ba đường dây được cho là gắn với những mắt xích quyền lực ăn sâu vào hệ thống hành chính tỉnh này suốt hơn một thập niên.
Đến ngày 14 tháng 9, Viện Kiểm sát phê chuẩn lệnh bắt ông Trần Văn Thức – nguyên Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo, Phó Ban Tuyên giáo kiêm Dân vận tỉnh. Cái tên này từng được nhắc đến như “học trò ruột” trong mạng lưới chính trị của ông Chính. Và cũng chính từ đây, mọi nghi ngờ về cuộc “đánh phá phe cánh” bắt đầu hiện hình rõ nét.
Giới quan sát cho rằng, đằng sau các vụ án ấy là bàn tay của Bộ Công an – cơ quan đang do Tổng Bí thư Tô Lâm trực tiếp nắm. Người thi hành là Giám đốc Công an Thanh Hóa Tô Anh Dũng, được xem là cánh tay phải trung thành của ông Tô. Cứ mỗi lần Bộ Công an tung chiến dịch điều tra ở Thanh Hóa, là thêm một lớp mạng lưới của Phạm Minh Chính bị bóc tách, từng mắt xích quyền lực bị bẻ gãy.
Giữa bối cảnh ấy, việc ông Chính chọn phát biểu về “kê khai tài sản” chẳng khác nào một đòn tự vệ chính trị. Ông muốn chứng minh rằng mình vẫn nắm thế chủ động, vẫn có khả năng điều hành, vẫn là người đứng về phía “trong sạch”, “liêm chính”. Nhưng điều trớ trêu là, lời phát biểu ấy lại bị hiểu như một chiêu “tự diễn”, như cách một diễn viên dạn nghề bước lên sân khấu lần nữa chỉ để nhắc khán giả rằng vở tuồng vẫn còn tiếp tục.
Phạm Minh Chính không ngu dại gì lao vào một cuộc chiến mà mình không thể thắng. Ông hiểu rõ sức mạnh của ngành công an, nhất là khi Tổng Bí thư Tô Lâm đang trực tiếp kiểm soát toàn bộ hệ thống điều tra và truy tố. Vì vậy, ông chọn “hòa hoãn” bằng ngôn ngữ chính trị mềm mại: nói nhiều về minh bạch, nhưng không đụng chạm trực tiếp đến những khu vực nhạy cảm, đặc biệt là tài sản và lợi ích nhóm trong ngành công an.
Chính vì thế, trong các báo cáo công khai, dù có hàng nghìn vụ án tham nhũng được khởi tố, gần như không có số liệu nào cho thấy bao nhiêu cán bộ công an nằm trong số đó. Năm 2025, Bộ Công an công bố đã khởi tố hơn 370 vụ án, bắt hơn 1.000 bị can liên quan đến tội tham nhũng, lợi dụng chức vụ – nhưng tuyệt nhiên không đề cập đến nội bộ ngành. Năm trước đó, con số là 7.300 bị can, và cũng im lặng như vậy.
Ở Trung ương, hình ảnh của Phạm Minh Chính vẫn đang bị bủa vây bởi những tin đồn và lời rỉ tai. Có người nói ông đang mất dần ảnh hưởng trong Bộ Chính trị. Có người bảo ông đã bị loại khỏi “kịch bản Tứ Trụ” cho Đại hội XIV. Lại có người cho rằng ông vẫn còn cơ hội nếu giữ được vai trò trung dung, “không đối đầu” với Tô Lâm.
Chính vì thế, phát biểu của ông trong phiên họp Chính Phủ cộng sản Việt Nam đầu tháng 10 không chỉ là một thông điệp hành chính, mà là động tác chính trị có tính toán. Ông muốn chứng tỏ mình là người của kỷ cương, của cải cách, là nhà lãnh đạo duy nhất đủ bản lĩnh duy trì ổn định giữa cơn bão quyền lực. Nhưng như nhiều nhà quan sát nhận định, đó là “nỗ lực diễn xuất hơn là cải cách thực chất.”
Phạm Minh Chính vốn là người thực dụng. Ông hiểu rằng trong một hệ thống mà mọi thứ đều được cân bằng bằng quyền lực, thì “chống tham nhũng” cũng là công cụ chính trị. Chống ai, giữ ai ? Đều nằm trong tính toán của từng phe. Vấn đề không phải là tham nhũng có bị xóa, mà là ai được phép tham nhũng.
Thế nên, khi Thanh Hóa là “sân sau” chính trị của ông bị Bộ Công an đập tan từng mảnh, ông chọn cách rút lui chiến thuật. Thay vì đối đầu, ông chuyển hướng dư luận sang lĩnh vực đạo đức công vụ, kê khai tài sản, liêm chính cán bộ những khái niệm nghe đẹp nhưng vô hại. Một mặt, ông giữ được hình ảnh “Thủ tướng của nhân dân”. Mặt khác, ông tránh kích động thêm sự chú ý của Tô Lâm và khối công an vốn đang rất nhạy cảm với bất kỳ động thái nào liên quan đến “kiểm soát quyền lực”.
Nhiều nhà phân tích nhận định, ông Chính đang đánh cược với thời gian. Đại Hội 14 dự kiến diễn ra vào đầu năm 2026, nghĩa là ông chỉ còn chưa đầy nửa năm để chứng minh bản thân đủ trong sạch, đủ bản lĩnh, và đủ “an toàn” để được ở lại. Trong bối cảnh ấy, bất kỳ hành động nào, dù là lời phát biểu tại một cuộc họp đều mang tính toán chính trị sâu xa.
Nếu giữ được hình ảnh “người điều hành mềm mỏng, không cực đoan”, ông vẫn có thể trở thành phương án dung hòa cho vị trí Thủ Tướng hoặc thậm chí Chủ Tịch Nước. Nhưng nếu bị cuốn vào vòng xoáy của cuộc thanh trừng, ông sẽ là người kế tiếp bị “đưa vào lò” dẫu không bằng án hình sự thì cũng bằng cách loại khỏi Trung Ương.
Từ Hà Nội đến Thanh Hóa, cuộc chiến quyền lực giữa “phe hành chính” và “phe công an” đang chuyển sang giai đoạn khốc liệt nhất. Mỗi vụ bắt giữ, mỗi quyết định khởi tố, mỗi tin đồn rò rỉ trên mạng đều như một viên đạn chính trị bắn ra từ hai hướng đối nghịch. Người dân chỉ thấy một vở kịch chống tham nhũng, nhưng đằng sau là những màn đấu trí nghẹt thở, nơi kẻ thắng sẽ nắm quyền kiểm soát toàn bộ bộ máy nhà nước.
Phạm Minh Chính, người từng là Trưởng Ban Tổ chức Trung ương, am hiểu sâu sắc cấu trúc nhân sự của Đảng, hẳn hiểu rõ điều đó hơn ai hết. Ông biết rằng trong bàn cờ này, chỉ cần một nước sai, ông sẽ không chỉ mất ghế, mà còn mất cả di sản chính trị mà ông xây dựng suốt nhiều năm qua.
Nhưng càng cố giữ an toàn, ông càng lộ thế yếu. Một Thủ tướng mà phải diễn vai liêm chính giữa vòng vây nghi ngờ, phải dùng những khẩu hiệu đạo đức để che lấp cơn rạn nứt trong nội bộ, là một Thủ tướng đã mất phần nào quyền kiểm soát. Và chính điều đó khiến dư luận thêm phần bi quan: nếu ngay cả người đứng đầu Chính phủ còn sợ đụng đến vùng cấm, thì chống tham nhũng còn nghĩa lý gì?
Ngày 14 tháng 10 năm 2025, trong cuộc họp báo thường kỳ, người phát ngôn Chính phủ lại một lần nữa khẳng định: “Chúng ta kiên quyết không có vùng cấm, không có ngoại lệ.” Câu nói ấy vang lên hệt như bản sao của hàng trăm lần tuyên bố trước đó nhưng lần này, nó lại vang trong không khí ngột ngạt hơn bao giờ hết. Bởi người dân biết rằng, khi vùng cấm được nhắc đến quá nhiều, nghĩa là nó đang tồn tại thật.
Ở thời điểm này, Phạm Minh Chính đang đứng giữa hai lựa chọn: hoặc chấp nhận trở thành “biểu tượng trung dung” để giữ ghế, hoặc dấn thân vào cuộc chiến quyền lực sinh tử với Tô Lâm. Cả hai con đường đều nguy hiểm. Nhưng nếu chọn con đường thứ nhất, ông sẽ phải sống tiếp trong vai diễn mà chính ông tạo ra: một diễn viên giỏi trên sân khấu chống tham nhũng, nhưng phía sau tấm màn nhung là những thỏa hiệp quyền lực đầy toan tính.
Và nếu chọn con đường thứ hai, ông sẽ phải đối đầu trực diện với lực lượng công an, với bộ máy điều tra, truy tố và thanh tra mà Tô Lâm nắm chặt trong tay. Một cuộc đối đầu như vậy đồng nghĩa với nguy cơ bị cô lập hoàn toàn tại Trung Ương, hoặc thậm chí bị loại khỏi các vị trí chủ chốt trong Tứ Trụ.
Đại Hội 14 của Đảng cộng sản Việt Nam đang đến gần. Những tiếng tranh luận trong hành lang quyền lực đã vang lên rõ rệt. Ai sẽ là người cầm trịch đất nước trong nhiệm kỳ tới? Sẽ là vị tướng công an, quân đội đang ngày càng siết chặt mọi ngóc ngách quyền lực, hay là một Thủ Tướng hành chính dày kinh nghiệm nhưng đang dần bị cô lập? Không ai biết. Chỉ biết rằng, mỗi ngày trôi qua, sân khấu chính trị Việt Nam lại thêm một lớp kịch mới, nơi Phạm Minh Chính vẫn tiếp tục diễn vai liêm chính, chống tham nhũng, trong khi hậu trường đang rực cháy bởi những toan tính, nghi kỵ và phản đòn.
Lịch sử có thể sẽ ghi lại rằng trong mùa thu năm 2025, khi đất nước ngột ngạt bởi những vụ án, báo cáo và khẩu hiệu, một Thủ tướng từng nói về minh bạch nhưng chính bản thân ông lại đang bị chính bóng tối của minh bạch ấy bao vây. Và trên bàn cờ quyền lực, chỉ kẻ biết nhẫn nại, thận trọng, và sẵn sàng đánh đổi mới có thể tồn tại.
Trong thời khắc này, mọi hành động đều được cân đo từng ly, từng tí. Một lời tuyên bố, một quyết định bổ nhiệm hay một động thái kiểm tra cán bộ đều có thể là mồi lửa cho cơn bão chính trị. Cách Phạm Minh Chính lựa chọn hành xử mềm mại, khéo léo nhưng không thực sự quyết liệt, vừa bảo vệ mình, vừa thử thách giới hạn quyền lực của Tô Lâm. Cuộc đấu trí này là minh chứng rõ rệt rằng, chống tham nhũng ở Việt Nam chưa bao giờ chỉ là vấn đề đạo đức hay pháp lý, mà là một cuộc chiến sinh tử giữa các phe phái quyền lực, nơi mỗi sai lầm đều có giá rất đắt.
Kết cục của mùa thu 2025 vẫn chưa được định đoạt, nhưng thông điệp đã rõ: quyền lực không chỉ nằm ở lời nói, mà ở khả năng kiểm soát, điều khiển và né tránh các vùng cấm. Trong bối cảnh đó, vai diễn liêm chính của ông Phạm Minh Chính chỉ là một mảnh ghép trong bàn cờ đầy rủi ro, nơi từng nước đi đều phải cân nhắc kỹ càng để tồn tại và duy trì ảnh hưởng chính trị cho bản thân trước thềm Đại Hội Đảng 14./.
NGƯỜI QUAN SÁT
