(AP) — Đợt đóng cửa chính phủ liên bang dài nhất trong lịch sử Hoa Kỳ nay đã kết thúc — ít nhất là trên danh nghĩa. Nhưng với người dân Mỹ, hậu quả của nó vẫn còn đó: việc đưa toàn bộ bộ máy trở lại vận hành không thể diễn ra trong một sớm một chiều.
Cuộc khủng hoảng kéo dài 43 ngày gây ra mức độ gián đoạn rất khác nhau. Một số người chịu tác động trực tiếp và ngay lập tức — tiêu biểu là hơn một triệu nhân viên liên bang không được trả lương. Những người khác bao gồm các gia đình thụ hưởng các chương trình như Head Start và viện trợ thực phẩm SNAP.
Khi cuộc đóng cửa kéo dài, hiệu ứng dây chuyền ngày càng lan rộng. Hành khách bắt đầu đối mặt với việc chậm chuyến, hủy chuyến khi Cơ quan Hàng không Liên bang (FAA) yêu cầu các hãng cắt giảm chuyến bay do thiếu kiểm soát viên không lưu. Các bảo tàng Smithsonian và Vườn thú Quốc gia phải đóng cửa (dù động vật vẫn được chăm sóc).
Với hàng loạt chương trình, cơ quan và hệ thống bị ảnh hưởng, việc phục hồi “trạng thái bình thường” sẽ không thể diễn ra ngay lập tức. Dưới đây là bức tranh toàn cảnh về quá trình tái hoạt động:
Nhân viên liên bang
Đã xảy ra: Khoảng 1,25 triệu nhân viên liên bang không nhận được lương kể từ ngày 1/10, tổng cộng bị thiếu khoảng 16 tỷ USD tiền lương theo ước tính chính thức. Họ bị buộc nghỉ không lương hoặc phải làm việc không lương ở nhiều cơ quan. Nhiều người chật vật trang trải chi phí sinh hoạt, còn kinh tế khu vực Washington, D.C. thì bị ảnh hưởng nặng nề.
Hiện nay: Văn phòng Quản lý Nhân sự (OPM) thông báo nhân viên phải quay lại làm việc ngay trong ngày thứ Năm. Tiền lương tồn đọng sẽ được chi trả chậm nhất vào ngày 19/11, theo bốn đợt tùy theo từng cơ quan, một quan chức chính quyền cho biết.
Hỗ trợ sưởi ấm
Đã xảy ra: Vụ đóng cửa trùng với thời điểm thời tiết chuyển lạnh. Việc chi trả cho Chương trình Hỗ trợ Năng lượng cho Gia đình Thu nhập Thấp (LIHEAP) trị giá 4,1 tỷ USD bị đình trệ, khiến một số bang không thể thanh toán hóa đơn sưởi cho người dân.
Hiện nay: Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh (HHS) cho biết sẽ “nhanh chóng giải ngân” nhưng chưa nêu thời hạn. Mark Wolfe, Giám đốc Hiệp hội Các nhà Quản lý Hỗ trợ Năng lượng Quốc gia, dự đoán quá trình có thể kéo dài tới giữa tháng 12. Người dân vẫn nên nộp hồ sơ và thông báo với công ty điện lực để tránh bị cắt dịch vụ. Những người dùng dầu sưởi và propane có thể gặp nhiều khó khăn hơn vì thiếu biện pháp bảo vệ. Một số bang như Vermont và Connecticut đã tạm ứng quỹ để hỗ trợ dân.
Gián đoạn hàng không
Đã xảy ra: Thiếu kiểm soát viên không lưu do họ phải làm việc không lương dẫn đến việc nhiều người nghỉ làm hoặc phải kiếm thêm việc khác. Thiếu hụt nhân sự cộng thêm dữ liệu an toàn đáng lo ngại khiến FAA yêu cầu các hãng giảm chuyến để giảm tải hệ thống.
Hiện nay: FAA chưa dỡ lệnh cắt giảm chuyến bay cho đến khi các chỉ số an toàn cải thiện. Các hãng hàng không kỳ vọng sẽ khôi phục hoạt động bình thường ngay sau khi lệnh được dỡ bỏ. Bộ trưởng Giao thông Vận tải Sean Duffy nói rằng 70% tiền lương tồn đọng cho nhân viên FAA sẽ được chi trong vòng 24–48 giờ sau khi mở cửa chính phủ.
Chương trình phúc lợi liên bang: SNAP
Đã xảy ra: SNAP – chương trình cung cấp thực phẩm cho khoảng 42 triệu người Mỹ – bị ảnh hưởng nặng nề. Do các phán quyết pháp lý và thay đổi chính sách của chính quyền Trump, nhiều bang chỉ phát một phần hoặc không phát trợ cấp tháng 11.
Hiện nay: Các bang đang gấp rút cấp phát đủ trợ cấp còn thiếu. Một số nơi cho biết người dân sẽ nhận được tiền từ thứ Năm hoặc thứ Sáu, nhưng có nơi phải chờ đến một tuần.
Chương trình Head Start
Đã xảy ra: Việc giải ngân các khoản tài trợ bị đình trệ khiến một số trung tâm phải sa thải nhân viên hoặc tạm dùng quỹ dự phòng. Một số trung tâm phải đóng cửa, ảnh hưởng đến hàng nghìn trẻ em và gia đình.
Hiện nay: Văn phòng Head Start sẽ đẩy nhanh tiến độ cấp quỹ. Tuy nhiên, việc khôi phục hoạt động có thể kéo dài nhiều tuần, đặc biệt nếu các nhân viên bị nghỉ việc đã tìm được công việc khác.
Thuế vụ
Đã xảy ra: IRS đóng cửa các trung tâm hỗ trợ trực tiếp, tạo ra lượng lớn thư từ và hồ sơ giấy tồn đọng.
Hiện nay: Các trung tâm đã mở cửa lại. Tất cả các hạn chót về thuế vẫn giữ nguyên, nhưng việc xử lý thư từ sẽ chậm trễ.
Giáo dục
Đã xảy ra: Bộ Giáo dục đã sa thải 466 nhân viên như một phần của chiến lược gây áp lực lên phe Dân chủ. Tòa án liên bang sau đó đã tạm ngừng quyết định này. 2.117 nhân viên bị furlough từ đầu đợt đóng cửa, một số được gọi lại làm việc thiết yếu. Việc cấp một số khoản tài trợ bị hoãn.
Hiện nay: Bộ cho biết toàn bộ nhân viên nghỉ việc hoặc bị sa thải đã quay lại làm việc. Các địa phương vẫn đang chờ thời điểm giải ngân khoản trợ cấp Impact Aid.
Quân đội
Đã xảy ra: Quân nhân tiếp tục làm việc trong trạng thái lo âu vì không biết có được trả lương hay không. Chính quyền Trump tìm được nguồn để trả lương cho hai kỳ trả trong đợt đóng cửa, nhưng tiền đến muộn khiến nhiều gia đình bị trễ hạn thanh toán và phải chịu phí phạt. Khoản hoàn phí chuyển công tác và các đợt huấn luyện cuối tuần của lực lượng dự bị bị đình chỉ.
Hiện nay: Nhân viên dân sự của Bộ Quốc phòng đã trở lại làm việc. Không quân cho phép nghỉ hành chính một ngày hoặc làm việc từ xa tối đa một tuần. Các quan chức quân đội cho rằng tác động đến lực lượng tại ngũ là “tối thiểu”.
Công viên quốc gia
Đã xảy ra: Phần lớn công viên quốc gia vẫn mở cửa nhưng thiếu nhân sự. Các nhóm thiện nguyện và chính quyền bang phải hỗ trợ dọn dẹp và vận hành. Tuy nhiên, nhiều hành vi phá hoại vẫn xảy ra, như làm hư hại các khối đá ở Arches và phá đổ tường đá tại Gettysburg.
Hiện nay: Nhân viên Cơ quan Công viên Quốc gia đã quay lại làm việc. Cần thời gian để đánh giá toàn diện thiệt hại — đặc biệt ở khu vực hẻo lánh — và có thể phát hiện thêm tổn thất. Trong thời gian đóng cửa, công viên mất gần 1 triệu USD mỗi ngày do không thu phí.
Bảo tàng
Đã xảy ra: Hệ thống Smithsonian và Vườn thú Quốc gia đóng cửa từ ngày 12/10. Các buổi phát trực tiếp về gấu trúc khổng lồ bị dừng, mạng xã hội im lặng. Động vật vẫn được chăm sóc nhưng toàn bộ hoạt động thường ngày bị gián đoạn.
Hiện nay: Hai bảo tàng — Lịch sử Mỹ và Hàng không & Không gian — sẽ mở cửa lại vào thứ Sáu. Các cơ sở còn lại ở Washington và New York sẽ mở lại theo từng giai đoạn đến thứ Hai.
