(AP) – Ngày thứ Hai, các Dân biểu Dân chủ tại Texas đã khiến Hạ viện tiểu bang tạm thời tê liệt, không thể tiếp tục tiến trình thông qua bản đồ tái phân chia khu vực bầu cử theo ý của cựu Tổng thống Donald Trump nhằm củng cố triển vọng giữa nhiệm kỳ 2026 của đảng Cộng hòa trong bối cảnh vị thế chính trị của ông đang suy yếu.
Với việc hàng chục Dân biểu Dân chủ rời khỏi tiểu bang, Hạ viện Texas – nơi đảng Cộng hòa chiếm đa số – không thể đạt đủ túc số cần thiết để tiến hành họp. Thống đốc Greg Abbott đã đe dọa loại bỏ các thành viên vắng mặt khỏi chức vụ. Phía Dân chủ phản bác rằng Abbott đang “dựng khói mù” để giả định quyền lực pháp lý mà ông không có.
Ngay sau đó, Hạ viện do đảng Cộng hòa kiểm soát đã ban hành lệnh bắt dân sự đối với các Dân biểu vắng mặt, và Thống đốc Abbott ra lệnh cho lực lượng tuần tra tiểu bang truy tìm và áp giải họ. Tuy nhiên, các nhà lập pháp đang ở ngoài lãnh thổ Texas thì nằm ngoài thẩm quyền cưỡng chế của tiểu bang.
“Nếu quý vị tiếp tục đi theo con đường này, sẽ có hậu quả,” Chủ tịch Hạ viện Dustin Burrows phát biểu từ sàn nghị trường, sau đó nói với báo giới rằng những hậu quả đó có thể bao gồm các khoản phạt tài chính.
Cuộc nổi dậy của phe Dân chủ và các lời đe dọa từ ông Abbott đã đẩy cuộc chiến tái phân chia khu vực bầu cử từ phạm vi Texas ra toàn quốc, với việc nhiều Thống đốc Dân chủ bắt đầu cân nhắc việc tái vẽ bản đồ bầu cử tại bang mình như một hành động trả đũa – dù quyền hạn của họ có phần hạn chế. Tranh chấp này cũng phản ánh quan điểm cứng rắn của ông Trump về quyền lực tổng thống, cũng như tầm ảnh hưởng của ông đối với đảng Cộng hòa toàn quốc, đồng thời thử thách cán cân quyền lực lâu nay giữa chính quyền liên bang và các tiểu bang.
Tại California, các Dân biểu Dân chủ đang cân nhắc việc tái vẽ bản đồ chính trị có thể khiến đảng Cộng hòa mất tới 5 ghế Hạ viện tại tiểu bang thiên tả này, đồng thời củng cố vị thế của các dân biểu Dân chủ tại các khu vực chiến địa khác.
Trọng tâm tranh chấp: Nỗ lực của ông Trump nhằm giành thêm 5 ghế Cộng hòa ở Texas
Nút thắt của thế bế tắc lần này xoay quanh nỗ lực của ông Trump nhằm giành thêm 5 ghế có lợi cho đảng Cộng hòa tại Texas trước kỳ bầu cử giữa nhiệm kỳ – điều sẽ tăng cơ hội giữ đa số tại Hạ viện liên bang, điều mà đảng này không thể làm được trong kỳ giữa nhiệm kỳ năm 2018. Hiện tại, đảng Cộng hòa đang nắm giữ 25 trong tổng số 38 ghế của Texas – tỷ lệ gần 2:1 – cao hơn đáng kể so với kết quả bầu cử tổng thống năm 2024, khi ông Trump giành được 56,1% phiếu bầu tại Texas so với 42,5% của bà Kamala Harris.
Phát biểu trong chương trình “America’s Newsroom” của Fox News hôm thứ Hai, ông Abbott hầu như công khai thừa nhận đây là một ván cờ quyền lực mang tính đảng phái, viện dẫn rằng Tối cao Pháp viện đã phán quyết việc vẽ lại bản đồ có lợi cho đảng cầm quyền là “không trái luật”. Ông thậm chí ban đầu gọi đó là “gian lận bản đồ” (gerrymandering) trước khi tự chỉnh lại, nói rằng Texas chỉ đơn thuần là “vẽ ranh giới”.
Thống đốc New York lên tiếng ủng hộ, gọi đây là cuộc chiến toàn quốc
Cách Austin hơn 1.800 dặm, Thống đốc New York Kathy Hochul đã cùng các Dân biểu Texas xuất hiện trước truyền thông, khẳng định cuộc đấu tranh này là một vấn đề toàn quốc.
“Chúng tôi sẽ không để nền dân chủ bị cướp trắng trợn bởi một nhóm cao bồi vi phạm pháp luật trong màn trình diễn kiểu chặn xe giữa đường,” bà Hochul tuyên bố hôm thứ Hai khi đứng cạnh nhiều nhà lập pháp Texas. “Nếu đảng Cộng hòa sẵn sàng viết lại luật để giành lợi thế cho mình, thì chúng tôi buộc phải làm điều tương tự. Phải lấy lửa chống lại lửa.”
Cuộc tranh luận: Ai mới là người lạm dụng quyền lực?
Thống đốc Abbott khẳng định các nhà lập pháp đã “bỏ trốn”, vi phạm lời tuyên thệ nhậm chức.
“Tôi cho rằng họ đã từ bỏ ghế của mình tại cơ quan lập pháp vì không làm tròn trách nhiệm được giao,” ông nói trong cuộc phỏng vấn với Fox News, đồng thời gọi hành vi của phe Dân chủ là “phi Texas”.
“Người Texas không trốn chạy khỏi cuộc chiến,” ông nói.
Vài giờ sau khi phiên họp bị hoãn, một nhóm Dân biểu – bao gồm các thành viên của Quốc hội có thể bị ảnh hưởng bởi bản đồ mới – đã chế giễu ông Abbott là người yếu thế trong trận chiến này.
“Tôi chưa từng nghĩ một người Texas… lại có thể chứng kiến Thống đốc của mình quỳ gối trước một tội phạm đến từ New York,” nữ Dân biểu Liên bang Julie Johnson – nguyên là Dân biểu tiểu bang – phát biểu.
Phe Dân chủ: “Không có cơ sở pháp lý”
Các nhà lập pháp Dân chủ tuyên bố không có ý định tuân theo yêu cầu của ông Abbott.
“Ông ấy không có bất kỳ cơ chế pháp lý nào,” Dân biểu Jolanda Jones, người đang có mặt ở New York, phát biểu. “Trát đòi từ Texas không có hiệu lực ở New York, nên ông ấy không thể đến bắt chúng tôi. Trát từ Texas cũng không có hiệu lực ở Chicago… Ông ấy chỉ dựng khói mù.”
Việc vắng mặt khỏi cơ quan lập pháp bị coi là vi phạm dân sự đối với quy tắc nội bộ của Hạ viện. Đối với lời đe dọa cách chức, ông Abbott viện dẫn một ý kiến pháp lý không ràng buộc được ban hành bởi Tổng chưởng lý Cộng hòa Ken Paxton trong một vụ tranh chấp tương tự năm 2021, theo đó tòa án “có thể” cho rằng một nhà lập pháp đã từ bỏ chức vụ.
Tuy nhiên, Giáo sư luật David Froomkin của Đại học Houston phản bác rằng lập luận đó là “vô căn cứ”, vì sự vắng mặt này rõ ràng gắn với tranh chấp lập pháp đang diễn ra.
Dẫu vậy, phản ứng của đảng Cộng hòa năm nay diễn ra nhanh hơn nhiều so với năm 2021, khi mất nhiều tuần trước khi Hạ viện ban hành lệnh bắt dân sự. Ông Froomkin nhận định, có thể ông Abbott đang dùng khả năng kiện tụng như một đòn tâm lý nhằm ép các nhà lập pháp quay về.
Tình hình biểu quyết
Các Dân biểu Dân chủ từ chối tiết lộ thời gian họ sẽ vắng mặt bao lâu.
“Khi bước lên máy bay, chúng tôi đã xác định tinh thần sẵn sàng cho một cuộc đấu lâu dài,” Dân biểu Trey Martinez Fischer, người từng phục vụ từ năm 2001, cho biết.
Lãnh đạo Khối Dân chủ Hạ viện Texas, ông Gene Wu, phát biểu: “Chúng tôi sẽ làm mọi điều cần thiết” – nhưng cũng thừa nhận “hình thức cụ thể thì chưa biết.”
Những lần “đình công nghị trường” như vậy thường chỉ trì hoãn được một dự luật, như năm 2021, khi nhiều Dân biểu rời tiểu bang 38 ngày để phản đối dự luật siết quyền bầu cử. Sau khi họ quay lại, đảng Cộng hòa vẫn thông qua được dự luật.
Tại Hạ viện gồm 150 thành viên, luật quy định cần ít nhất hai phần ba số Dân biểu có mặt mới được thông qua luật. Phe Dân chủ hiện giữ 62 ghế, và theo nguồn tin nội bộ, ít nhất 51 người đã rời tiểu bang.
Tối cao Pháp viện Texas từng phán quyết năm 2021 rằng lãnh đạo Hạ viện có thể “cưỡng chế sự có mặt” của các thành viên vắng mặt, nhưng chưa có Dân biểu nào bị cưỡng chế sau khi nhận trát. Đáp lại, đảng Cộng hòa đã thông qua mức phạt 500 USD mỗi ngày cho các trường hợp vắng mặt không lý do.
Trong khi đó, ông Abbott tiếp tục đưa ra những cáo buộc chưa có bằng chứng rằng một số nhà lập pháp đã phạm tội vì kêu gọi quyên góp tiền để trả tiền phạt khi rời tiểu bang.
Trì hoãn cứu trợ thảm họa – Mở màn cho tranh cử 2028
Tình trạng thiếu túc số khiến các biện pháp cứu trợ sau đợt lũ nghiêm trọng gần đây – vốn cướp đi sinh mạng ít nhất 136 người – bị trì hoãn. Phe Dân chủ yêu cầu giải quyết vấn đề lũ lụt trước khi xem xét tái phân chia khu vực, và chỉ trích đảng Cộng hòa vì không ưu tiên khẩn cấp.
Trên Fox News, ông Abbott phản bác lại, cho rằng chính sự vắng mặt của các Dân biểu Dân chủ mới là nguyên nhân làm chậm phản ứng cứu trợ.
Ngoài phạm vi Texas, nhiều nhân vật Dân chủ đang tận dụng tình thế để mở đường cho chiến dịch năm 2028.
Thống đốc Illinois JB Pritzker – một ứng viên tiềm năng cho cuộc đua Tổng thống và là người chỉ trích ông Trump – đã đón tiếp các Dân biểu Texas tại Chicago hôm Chủ nhật, sau nhiều tuần âm thầm liên lạc. Ông cùng Thống đốc California Gavin Newsom – một ứng viên tiềm năng khác – đã tổ chức các sự kiện công khai liên quan đến cuộc đấu tại Texas ngay trước khi phiên họp bị phá vỡ.
“Không chỉ là gian lận hệ thống ở Texas,” ông Pritzker phát biểu. “Đây là âm mưu gian lận quyền lợi của toàn thể người dân Mỹ trong nhiều năm tới.”
Dân biểu Marc Veasey (Texas) kêu gọi các Thống đốc Dân chủ khác cùng nhập cuộc với Pritzker, Newsom và Hochul. Ông nói, đảng Dân chủ đã quá thường xuyên “bước vào cuộc đấu súng với tay không và thiện chí.” Nhưng giờ đây, “thời kỳ đó đã qua,” ông Veasey tuyên bố từ Illinois hôm thứ Hai. “Chúng tôi sẽ không đơn phương buông vũ khí.”
Hạ viện Texas dự kiến nhóm họp trở lại vào chiều thứ Ba.
