Ngày 9 tháng 6 (Reuters) – Bộ trưởng Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Hoa Kỳ, ông Robert F. Kennedy Jr., đã sa thải toàn bộ 17 thành viên trong Ủy ban Cố vấn về Thực hành Tiêm chủng (ACIP) – cơ quan tư vấn cho Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) về vắc-xin. Theo thông báo ngày thứ Hai của Bộ Y tế, ông Kennedy hiện đang tiến hành tái cơ cấu và lựa chọn thành viên mới cho ủy ban.
“Ưu tiên hiện nay của chúng tôi là khôi phục niềm tin của công chúng, chứ không theo đuổi bất kỳ lập trường ủng hộ hay phản đối vắc-xin cụ thể nào,” Kennedy tuyên bố. “Người dân cần biết rằng các khuyến nghị y tế phải dựa trên cơ sở khoa học khách quan, minh bạch và không bị chi phối bởi lợi ích cá nhân.”
Lý do và tranh cãi
Kennedy cáo buộc ACIP bị chi phối bởi nhiều mối quan hệ lợi ích chồng chéo và cho rằng ủy ban này chưa từng bác bỏ bất kỳ loại vắc-xin nào. Ông cũng khẳng định phần lớn thành viên ACIP nhận tài trợ từ các công ty dược phẩm. Tuy nhiên:
ACIP không có quyền phê duyệt vắc-xin – việc đó thuộc thẩm quyền của Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA).
Vai trò của ACIP là đưa ra khuyến nghị về đối tượng và thời điểm tiêm chủng đối với các vắc-xin đã được FDA phê duyệt.
Các thành viên ACIP bắt buộc phải công khai mọi khoản đầu tư, thu nhập, hoặc vị trí có thể gây xung đột lợi ích, và thông tin này được CDC công bố công khai.
Một thành viên bị sa thải (ẩn danh) khẳng định họ đã khai báo đầy đủ các nguồn thu nhập và mối liên hệ liên quan trong quá trình xét duyệt hồ sơ. Trang web của CDC (cập nhật tháng 3/2025) chỉ ghi nhận một trường hợp thành viên rút khỏi biểu quyết do từng tham gia thử nghiệm lâm sàng cho một hãng dược.
Đến nay, Kennedy và HHS chưa cung cấp bất kỳ bằng chứng cụ thể nào về xung đột lợi ích thực sự giữa các thành viên ACIP bị bãi nhiệm.
Phản ứng và hậu quả
Quyết định này đã gây ra nhiều chỉ trích từ cả hai đảng:
Jesse Goodman, cựu chuyên gia khoa học của FDA, gọi đây là một “hành động đáng tiếc”:
“ACIP là một nhóm chuyên gia khoa học và bác sĩ có trình độ cao… Việc can thiệp mang tính chính trị như vậy sẽ làm suy giảm lòng tin của công chúng thay vì củng cố nó.”
Dorit Reiss, chuyên gia luật về vắc-xin tại UC Law San Francisco, nhận định:
“ACIP chưa bao giờ là một ủy ban mang tính chính trị hay đảng phái. Tổng thống các đời trước cũng chưa từng can thiệp vào thành phần của ủy ban này.”
Thượng nghị sĩ Cộng hòa Bill Cassidy bày tỏ lo ngại:
“Nỗi sợ hiện nay là ACIP sẽ bị thay thế bởi những người không hiểu gì về vắc-xin ngoài sự nghi ngờ.”
Ông Cassidy, một bác sĩ từng phản đối quan điểm chống vắc-xin của Kennedy trước khi đồng ý ủng hộ ông làm Bộ trưởng Y tế, cho biết đã nhận được cam kết rằng các chương trình tiêm chủng hiện tại sẽ tiếp tục được bảo vệ.
Về mặt thị trường, cổ phiếu của các công ty vắc-xin như Moderna và BioNTech (niêm yết tại Mỹ) đã giảm hơn 1%, trong khi Pfizer giảm nhẹ trong phiên giao dịch ngoài giờ sau thông tin trên.
Bối cảnh chính trị
Tất cả 17 thành viên ACIP vừa bị sa thải đều do Tổng thống Joe Biden bổ nhiệm, trong đó có 13 người được bổ nhiệm chỉ trong năm 2024. Nếu không có sự thay đổi nào, thì đến năm 2028 chính quyền của Tổng thống Donald Trump mới có cơ hội bổ nhiệm đủ số lượng để chiếm đa số trong ủy ban này.
ACIP hoạt động như thế nào?
Sau khi một loại vắc-xin được FDA phê duyệt lưu hành, ACIP sẽ tổ chức các cuộc họp công khai, xem xét dữ liệu và bỏ phiếu khuyến nghị sử dụng.
Những khuyến nghị này sau đó được trình lên Giám đốc CDC để phê duyệt chính thức.
Theo Đạo luật Chăm sóc Sức khỏe Giá cả phải chăng (Affordable Care Act), các công ty bảo hiểm có nghĩa vụ chi trả cho các vắc-xin nằm trong lịch tiêm chủng do CDC khuyến nghị.
Các khuyến nghị cũng quyết định loại vắc-xin nào sẽ được chương trình “Vắc-xin cho Trẻ em” cung cấp miễn phí cho trẻ không có bảo hiểm.
Theo thông báo từ HHS, cuộc họp tiếp theo của ACIP sẽ diễn ra từ ngày 25 đến 27 tháng 6 tại trụ sở CDC ở Atlanta.
