Thomas Kika, Ben Blanchet, Jesse Sarles, Jennifer McRae, Patrick Marley
Phán quyết của một thẩm phán Colorado hôm thứ Sáu cho rằng Donald Trump đã thực hiện một cuộc nổi dậy chống lại Hiến pháp Hoa Kỳ đã gây ra một loạt phản ứng từ nhiều chuyên gia pháp lý khắp nơi trên cả nước.
Mời xem video bài bình luận qua Youtube
Cựu tổng thống 45, Donald Trump hiện đang tìm cách tái tranh cử nhiệm kỳ thứ hai sau khi thua Joe Biden vào năm 2020 và hiện đang dẫn đầu nhóm ứng cử viên Đảng Cộng hòa năm 2024 với tỷ lệ phiếu bầu rất lớn. Đồng thời, ông ta cũng đang phải đối mặt với nhiều thách thức pháp lý đang tìm cách loại ông ta khỏi cuộc bỏ phiếu ở nhiều tiểu bang khác nhau, với những người chỉ trích nói rằng nỗ lực của Trump nhằm lật ngược kết quả của cuộc bầu cử tổng thống vừa qua đã cấu thành một cuộc nổi dậy và sẽ khiến ông ta không đủ tư cách tranh cử chức vụ dân cử, như được quy định bởi Tu chính án thứ 14. Nếu họ có thể ngăn Trump bỏ phiếu sơ bộ ở đủ số tiểu bang, những người ủng hộ hy vọng sẽ ngăn ông ta có được số đại biểu cần thiết để bảo đảm đề cử tổng thống của Đảng Cộng hòa.
Nhưng vào thứ Sáu, Thẩm phán liên bang Sarah B. Wallace đã ra phán quyết về một thách thức như vậy ở Colorado, đồng thời mang lại cho cựu tổng thống 45 một chiến thắng đi kèm cùng với một lời khiển trách. Trong khi Sarah Wallace, người được Thống đốc Đảng Dân chủ của tiểu bang Jared Polis bổ nhiệm, ra phán quyết rằng Trump có thể tiếp tục có tên trong lá phiếu của tiểu bang, bà cũng kết luận rằng Trump đã “tham gia vào một cuộc nổi dậy” do những hành động của ông ấy sau cuộc bầu cử năm 2020, tiếp thêm động lực cho một kháng cáo tiềm năng chống lại quyết định của bà ấy.
Trong quyết định của mình, Sarah Wallace cho biết rằng Trump trên thực tế đã “tham gia nổi dậy” vào ngày 6 tháng 1 và bác bỏ lập luận của các luật sư rằng ông chỉ đơn giản tham gia vào quyền tự do ngôn luận. Thông thường, điều đó là đủ để loại tên ông ta theo Mục 3, nhưng bà nói rằng bà không thể làm như vậy đối với một ứng cử viên tổng thống. Nhưng bà Wallace lại quên mất một điều, Trump chưa phải là ứng cử viên chính thức đại diện cho đảng Cộng hòa cho cuộc tổng tuyển cử năm 2024.
Một câu hỏi mở mà nếu được, tôi muốn gởi đến cho bà Sarah Wallace rằng, nếu các ứng cử viên hiện nay từ Trump cho đến Nikki Haley, Ron DeSantis, Viviek Ramaswamy, Chris Shristie đều có tham gia trong cuộc bạo loạn ngày 6 tháng 1, thì tất cả những người họ đều không thể bị quy trách nhiệm, không thể bỏ tên họ ra khỏi lá phiếu hay sao?
Người phát ngôn của Trump, Steven Cheung đã đưa ra một tuyên bố chính thức về vụ việc bác bỏ thách thức bỏ phiếu, nhưng không đề cập đến phán quyết của Wallace rằng Trump đã kích động một cuộc nổi dậy.
Tuyên bố của Steven Cheung viết rằng: “Chúng tôi hoan nghênh phán quyết ngày hôm nay ở Colorado, đây là một cái đinh khác đóng vào quan tài của những thách thức lá phiếu phi dân chủ Mỹ. Với quyết định này, những thách thức trong Tu chính án thứ 14 của Đảng Dân chủ hiện đã bị đánh bại ở Colorado, Michigan, Minnesota và New Hampshire. Những trường hợp này thể hiện những nỗ lực chính trị hoài nghi và trắng trợn nhất nhằm can thiệp vào cuộc bầu cử tổng thống sắp tới của những đảng viên Đảng Dân chủ tuyệt vọng.”
Tổng thư ký hành chính tiểu bang Colorado, Jena Griswold cân nhắc việc một thẩm phán tiểu bang bác bỏ nỗ lực cấm Trump tham gia cuộc bỏ phiếu sơ bộ năm 2024 của tiểu bang. Nhưng có lẽ hành động cứng rắn nhất mà Tổng thư ký hành chính tiểu bang Colorado, Jena Griswold đã làm là bà đã xé bỏ phán quyết của thẩm phán tiểu bang bác bỏ nỗ lực cấm cựu Tổng thống 45, Donald Trump tham gia cuộc bỏ phiếu sơ bộ của Colorado vào năm 2024.
Griswold – trong một cuộc phỏng vấn với Ali Velshi của MSNBC hôm thứ Bảy – đã lên tiếng về quyết định của Thẩm phán liên bang Sarah B. Wallace cho thấy Trump có tham gia vào cuộc nổi dậy nhưng bác bỏ nỗ lực ngăn tên ông ta xuất hiện trên lá phiếu của tiểu bang. Quyết định này được đưa ra sau một vụ kiện từ cơ quan giám sát Công dân vì Trách nhiệm và Đạo đức có trụ sở tại DC ở Washington lập luận rằng hành động của cựu tổng thống liên quan đến các sự kiện ngày 6 tháng 1 năm 2021, đã vi phạm bản sửa đổi Hiến pháp thời Nội chiến cấm những người nắm giữ chức vụ “tham gia vào cuộc nổi dậy hoặc nổi loạn” chống lại Hiến pháp. Trong cuộc phỏng vấn với Ali Velshi, bà Griswold cho biết phán quyết này thật sự rất “đáng ngạc nhiên”. Với quan điểm của bà, ý tưởng rằng bất kỳ quan chức nào tham gia nổi dậy sẽ bị cấm đảm nhận chức vụ ngoại trừ chức vụ tổng thống là điều vô cùng đáng ngạc nhiên. Về cơ bản, điều đó có nghĩa là chức vụ tổng thống là một lá bài ‘Ra khỏi tù miễn phí’ cho một cuộc nổi dậy. Về mặt pháp lý và lý thuyết, phán quyết của thẩm phán Sarah Wallace thực sự “rất rắc rối” đối với công việc của bà.
Trước khi kết thúc cuộc phỏng vấn, Tổng thư ký hành chính tiểu bang Colorado, bà Jana Griswold nói rằng: “Người dân Mỹ cần biết rằng, tổng thống, là người chịu trách nhiệm cao nhất trong việc bảo vệ Hiến pháp, là người có nghĩa vụ phải làm điều đó. Vậy nên tôi nói thẳng với bạn. Tôi thấy rất khó chịu khi tổng thống Hoa Kỳ có thể tham gia vào cuộc nổi dậy, và không giống như những người khác, sau đó lại có thể trở thành tổng thống một lần nữa. Tòa án đã xác định rằng Donald Trump đủ điều kiện để được đưa vào lá phiếu ở Colorado trong cuộc bầu cử sơ bộ Tổng thống vào tháng 3. Quyết định này có thể bị kháng cáo. Với tư cách là Tổng thư ký hành chính tiểu bang, tôi sẽ luôn bảo đảm rằng mọi cử tri đều có thể đưa ra tiếng nói của mình trong các cuộc bầu cử tự do và công bằng. Tôi ngạc nhiên về cách cấu trúc lệnh. Thông thường, điều sẽ xảy ra là tòa án sẽ quyết định trước tiên liệu luật có được áp dụng hay không ngay cả trước khi chúng tôi tiến hành xét xử. Trong trường hợp này, bà ấy ra phán quyết rằng luật không được áp dụng cho ông Trump”.
Trong khi đó, phán quyết của thẩm phán Sarah Wallace đã gây ra một số phản ứng từ các chuyên gia pháp lý khác nhau trên Twitter, trong đó có cựu Thẩm phán J. Michael Luttig không đồng tình với logic của bà Wallace khi nói rằng tổng thống không phải là một “sĩ quan của Hoa Kỳ“.
Michael Luttig, cố vấn của cựu Phó Tổng thống Mike Pence của Trump, viết hôm thứ Sáu rằng: “Thật không thể hiểu được theo cách giải thích hiến pháp rằng Tổng thống Hoa Kỳ không phải là một ‘văn phòng trực thuộc Hoa Kỳ’. Điều đó thậm chí còn khó hiểu hơn về mặt hiến pháp, nếu có thể, rằng cựu tổng thống đã không tuyên thệ ‘ủng hộ Hiến pháp Hoa Kỳ’ theo nghĩa của Mục 3 khi ông tuyên thệ tổng thống “bảo tồn và bảo vệ Hiến pháp Hoa Kỳ. Hiến pháp không phải là một hiệp ước tự sát với nền dân chủ của Mỹ. Quả thực, trong trường hợp này nó hoàn toàn trái ngược. Rõ ràng là toàn bộ mục đích của Mục 3, được xác nhận bằng văn bản theo nghĩa đen của nó, là loại bỏ bất kỳ người nào không đủ tư cách, đã tuyên thệ ủng hộ Hiến pháp, lại tham gia vào một cuộc nổi dậy hoặc nổi dậy chống lại Hiến pháp lại có thể đi tiếp với một nhiệm kỳ tổng thống bốn năm”.
Laurence Tribe, một học giả hiến pháp tại Đại học Harvard, cũng đưa ra quan điểm tương tự khi nói rằng: “Thẩm phán Wallace cho rằng bất kỳ ai ngoại trừ cựu tổng thống đã làm những gì bà thấy Trump đã làm – tuyên thệ với Hiến pháp và sau đó phá vỡ lời thề đó bằng cách tham gia vào một cuộc nổi dậy bạo lực – sẽ không bao giờ có thể tranh cử vào bất kỳ cơ quan công quyền nào nữa. Một sự dung túng cho một người đang cố tình đứng trên pháp luật. Suy nghĩ của bà ấy có vẻ kỳ lạ? Chẳng lẽ những người soạn thảo Tu chính án thứ 14 quyết định rằng một người nổi dậy không được giữ chức vụ liên bang nào ngoài chức vụ tổng thống? Vậy là sao? Vậy là ai từng nổi dậy, làm loạn đều không muốn tìm một chức vụ công thấp nào khác, mà ai cũng tìm đến với chức vụ Tổng thống, chức vụ cao nhất và ngoại lệ nhất, không bị ràng buộc bởi Hiến pháp.”
George Conway, một luật sư và là nhà phê bình bảo thủ thẳng thắn đối với Trump, đã viết để đáp lại học giả Hiến phán Laurence Tribe rằng: “Dường như bà Wallace cho rằng chức vụ tổng thống không phải là một ‘sĩ quan’ của Hoa Kỳ theo Hiến pháp đề cập rõ ràng đến chức vụ tổng thống là một ‘chức vụ cấp cao’?“
Luật sư Mario Nicolais của nguyên đơn cho biết rằng: “Chúng tôi rất hài lòng với ý kiến này và mong muốn giải quyết vấn đề pháp lý duy nhất khi kháng cáo, đó là liệu Mục 3 của Tu chính án thứ mười bốn có áp dụng cho các tổng thống theo chủ nghĩa nổi dậy hay không.”
Họ dự định kháng cáo lên Tòa án Tối cao Colorado. Vụ việc gần như chắc chắn sẽ được kháng cáo lên Tòa án Tối cao Hoa Kỳ.
Nhà phân tích pháp lý bảo thủ Jonathan Turley lên tiếng bênh vực Trump viết hôm thứ Bảy trên trang web của mình rằng: “Mặc dù tôi là người chỉ trích bài phát biểu và hành động của Trump vào ngày hôm đó, nhưng tôi vẫn tin rằng tòa án đã hoàn toàn sai về Tu chính án thứ nhất. Việc các nhà lãnh đạo chính trị kêu gọi biểu tình tại thủ đô liên bang hoặc tiểu bang để phản đối một dự luật hay một phán quyết gây tranh cãi đang được thực hiện là điều bình thường.”
Lời kết:
Turley cũng trích dẫn vụ Brandenburg kiện Ohio, một phán quyết năm 1969 trong đó Tòa án Tối cao đã phán quyết rằng hành vi kích động bạo lực vẫn được Tu chính án thứ nhất bảo vệ, “trừ khi có mối đe dọa về ‘hành động vô luật pháp sắp xảy ra và có khả năng kích động hoặc tạo ra hành động như vậy’.”
Lại có thêm một trích dẫn đến từ lịch sử cách đây 54 năm. Vậy hóa ra những lời kêu gọi và kích động bạo lực của Trump trong ngày 6 tháng 1 có thể được nhìn nhận là là có sự bảo vệ từ Tu chính án thứ nhất hay sao?
Và, vụ bạo loạn ngày 6 tháng 1 năm 2021 là đã xảy ra với những hành động vô luật pháp, vậy Tu chính án thứ nhất hoàn toàn không thể bảo vệ được Trump trong trường hợp này. Tôi tin rằng, rồi đây, khi vụ việc đưa lên đến Tòa án Tối cao liên bang, các tay thẩm phán Taliban chắc chắn sẽ trích dẫn lịch sử từ năm 1969 với vụ Brandenburg kiện Ohio ra để làm tròng làm tréo nhằm bảo vệ giáo chủ vượt qua mọi trắc trở cho mà xem, quý vị cứ chờ xem tôi dự đoán có đúng hay không.
Translated & Summarized
Việt Linh
https://www.newsweek.com/legal-analysts-react-after-judge-finds-trump-engaged-insurrection-1844983