Nếu lịch sử là kim chỉ nam, Đảng Cộng hòa đang đứng trước nguy cơ đánh mất quyền kiểm soát Hạ viện vào năm 2026. Lợi thế của họ tại Hạ viện hiện chỉ ở mức tối thiểu, và thông lệ cho thấy đảng nắm quyền thường sẽ mất ghế trong các cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ.
Tổng thống Donald Trump – người từng mất Hạ viện vào giữa nhiệm kỳ đầu tiên, kéo theo hai lần luận tội – đang tìm cách không để lịch sử lặp lại. Và những gì ông thực hiện, theo phe Dân chủ, là một chiến lược nhằm định hình lại cục diện bầu cử năm tới theo hướng có lợi cho đảng của ông.
Ông đã thúc đẩy tái vẽ lại bản đồ bầu cử Quốc hội trên khắp nước Mỹ để tạo thêm nhiều khu vực bầu cử có xu hướng ủng hộ phe bảo thủ – động thái mà đối thủ cảnh báo có thể phản tác dụng. Trump cũng chỉ đạo chính quyền nhắm vào các chính trị gia, nhà hoạt động và nhà tài trợ của phe Dân chủ. Vấn đề mà Đảng Dân chủ lo lắng nhất: chưa từng có chính quyền nào “can thiệp” vào bầu cử giữa nhiệm kỳ ở mức độ mà Trump đang thể hiện.
Những người chỉ trích viện dẫn loạt động thái trước đây – như việc ông đưa quân đội liên bang vào các thành phố do Đảng Dân chủ lãnh đạo, bất chấp phản đối từ thống đốc và thị trưởng; gây sức ép để Bộ An ninh Nội địa áp dụng biện pháp mạnh đến mức một thượng nghị sĩ Mỹ thuộc Đảng Dân chủ từng bị còng tay. Một số còn cảnh báo viễn cảnh Quốc hội do Cộng hòa kiểm soát có thể từ chối công nhận một Hạ viện do Đảng Dân chủ giành lại, gợi lại nỗ lực của Trump năm 2020 khi ông tìm cách bám giữ quyền lực sau khi cử tri đã bác bỏ – dẫn đến vụ tấn công bạo lực vào Điện Capitol.
Về khả năng triển khai quân đội, Ken Martin – Chủ tịch Ủy ban Quốc gia Đảng Dân chủ – nói với AP:
“Điều Trump sẽ làm là đưa quân đến đó và giữ họ lại suốt mùa bầu cử. Nếu người dân sợ đến mức không dám ra khỏi nhà, họ sẽ chẳng đi bỏ phiếu. Đó là cách ông ta duy trì quyền lực.”
Khai thác nỗi sợ – hay chỉ là cảnh báo quá mức?
Dân chủ từng đưa ra cảnh báo tương tự trước bầu cử tháng 11 vừa qua – nhưng không có sự cố đáng kể nào xảy ra. Tại California, Thống đốc Gavin Newsom, một nhân vật đối đầu thường xuyên với Trump, dự đoán các đặc vụ di trú đeo mặt nạ sẽ có mặt tại điểm bỏ phiếu. Điều đó đã không xảy ra. Biện pháp trưng cầu để tái vẽ bản đồ bầu cử nhằm phản công nỗ lực tái phân chia của Trump thậm chí còn thắng áp đảo.
Phản hồi từ Tòa Bạch Ốc, phát ngôn viên Abigail Jackson nói những lo ngại này chỉ là “màn gieo rắc sợ hãi nhằm lấy điểm chính trị với cánh tả cực đoan – những người mà các chính trị gia Dân chủ đang tranh thủ trước các chiến dịch tổng thống thất bại sớm của họ,” và gọi đây là “thuyết âm mưu vô căn cứ.”
Susie Wiles – Chánh văn phòng của Trump – phủ nhận việc Tổng thống có kế hoạch dùng quân đội để ngăn cản bỏ phiếu:
“Tôi khẳng định điều đó hoàn toàn sai, sẽ không xảy ra. Đó là lập luận phi lý,” bà nói với Vanity Fair.
DNC cũng tỏ ra cảnh giác. Dan Freeman – Giám đốc pháp lý của Ủy ban Quốc gia Dân chủ – cho biết ông chưa thấy dấu hiệu Trump sẽ cử đặc vụ di trú đến điểm bỏ phiếu, nhưng vẫn đang chủ động chuẩn bị các hồ sơ kiện để nộp nếu tình huống xảy ra.
“Chúng tôi sẽ không chỉ đơn giản tin lời họ,” Freeman nói.
Hiến pháp: Bầu cử thuộc thẩm quyền của các bang, không phải Tổng thống
Kết quả bầu cử tháng 11 chưa phải là thước đo chính xác cho tương lai vì chỉ diễn ra tại một số bang rải rác. Trump chỉ bộc lộ mối quan tâm đáng kể vào cuối mùa bầu cử, khi Bộ Tư pháp tuyên bố cử giám sát viên liên bang đến California và New Jersey để “quan sát biểu quyết” – một thủ tục mang tính hành chính, không có tác động thực tế đến việc bỏ phiếu, nhưng cũng đủ khiến phe Dân chủ nổi giận.
Alexandra Chandler – Giám đốc pháp lý của Protect Democracy – cho rằng bà lạc quan vì diễn biến bầu cử 2025 diễn ra yên ổn, đồng thời nhấn mạnh còn có những giới hạn đối với quyền lực của Trump: từ việc Thượng viện Cộng hòa từ chối xóa bỏ thủ tục filibuster theo yêu cầu của ông, đến sự phản kháng rộng rãi chống lại yêu sách của Trump đòi sa thải MC Jimmy Kimmel.
“Chúng ta sẽ có bầu cử năm 2026,” Chandler nói. “Người dân không cần lo lắng về điều đó.”
Theo Hiến pháp, Tổng thống chỉ có quyền hạn rất hạn chế trong tổ chức bầu cử. Các bang mới là bên điều hành, quản lý và kiểm phiếu. Khi Trump cố áp đặt sắc lệnh hành pháp quy mô lớn nhằm thay đổi quy trình bầu cử, tòa án đã ngay lập tức ngăn chặn vì vượt quá thẩm quyền hiến định.
Điểm gây sốc: Bộ Tư pháp yêu cầu dữ liệu cử tri chi tiết
Tuy vậy, vẫn có nhiều cách một Tổng thống có thể gây rối. Giáo sư luật Rick Hasen (UCLA) cảnh báo: Trump có thể lặp lại kiểu gây sức ép như năm 2020 – khi ông gọi cho quan chức bầu cử Georgia yêu cầu “tìm” đủ phiếu để thắng. Ông cũng có thể tung tin sai lệch để làm suy yếu niềm tin vào kết quả bỏ phiếu.
Động thái khiến giới chức bầu cử lo nhất hiện nay chính là việc Bộ Tư pháp của Trump kiện Washington D.C. và ít nhất 21 bang – đa số thuộc phe Dân chủ – nhằm buộc họ cung cấp dữ liệu cử tri chi tiết gồm ngày sinh, số an sinh xã hội, số bằng lái.
“Đây là điều nên khiến tất cả mọi người – thuộc bất kỳ phe nào – phải lo sợ,” David Becker, cựu luật sư quyền bầu cử tại DOJ, nói. “Họ đang cố dùng quyền lực hành pháp để cưỡng ép các bang giao nộp bộ dữ liệu cực kỳ nhạy cảm – bộ ‘tam thần’ của đánh cắp danh tính.”
‘Bảo vệ cử tri’ hay ‘bảo vệ tính toàn vẹn bầu cử’?
Hai đảng đang chuẩn bị chiến dịch pháp lý và truyền thông quy mô lớn:
– Đảng Dân chủ tập trung “bảo vệ cử tri,” giám sát sai phạm và ngăn tẩy xóa tên khỏi danh sách bầu cử
– Đảng Cộng hòa nhấn mạnh “tính liêm chính của bầu cử,” tăng giám sát và đòi siết lại quy trình
Tina Barton – đồng chủ tịch Ủy ban Bầu cử An toàn & An ninh – cho biết nhu cầu đào tạo cho các quận, hạt về giảm căng thẳng và xử lý khẩn cấp tại điểm bỏ phiếu “tăng bùng nổ” trong những tuần gần đây.
“Có quá nhiều thứ đang bị đặt cược, và điều đó sẽ khuấy lên rất nhiều cảm xúc,” Barton nói.
Nguồn AP
