Nguyễn Ngọc Mùi (12/29/25)
Với nhiều người, nghề báo là một sự lựa chọn giữa vô vàn ngả rẽ của đời sống. Nhưng với Nguyễn Xuân Nam, làm báo không chỉ là nghề – mà là nghiệp dĩ. Một thứ nghiệp không phải do hoàn cảnh áp đặt, mà được hình thành từ đam mê chữ nghĩa, từ thao thức trước thời cuộc, và từ khát vọng góp một tiếng nói trung thực cho cộng đồng.
Sau khi hoàn tất chương trình Cử nhân Văn chương Đông Tây, Nguyễn Xuân Nam bước vào đời với hành trang là tri thức, lòng nhiệt thành và những ước mơ chưa kịp gọi tên. Những năm tháng mưu sinh tại Việt Nam không trải hoa hồng. Cuộc đời không vận hành theo những gì người trí thức trẻ từng hình dung. Nhưng chính trong những va đập ấy, một quyết định lớn dần thành hình: ra đi để tiếp tục giấc mơ còn dang dở.
Chỉ khi đặt chân đến Hoa Kỳ, sau khi học xong Cao học, hạt giống làm báo trong ông mới thật sự nảy mầm. Giữa môi trường báo chí hải ngoại rộng mở nhưng khắc nghiệt, Nguyễn Xuân Nam bước đi bằng sự khiêm nhường của người học việc và bản lĩnh của người mang trong mình lý tưởng rõ ràng. Ông cộng tác với nhà báo – Giáo sư Nguyễn Châu tại tờ Kinh Tế Thị Trường (ấn bản tiếng Anh), nơi đặt những viên gạch đầu tiên cho con đường báo chí chuyên nghiệp.
Từ đó, hành trình chữ nghĩa của ông không ngừng mở rộng. Tên Nguyễn Xuân Nam dần trở nên quen thuộc trên nhiều mặt báo của cộng đồng người Việt:
Thị Trường Tự Do
Viet Magazine – đưa ông đến tận Seattle,
Calitoday,
Dân Việt,
và hàng loạt ấn phẩm tại Sacramento, Milpitas, cùng nhiều tiểu bang khác – nơi có bước chân người Việt lưu lạc.
Không chỉ dừng lại ở báo in, ông đồng hành với người bạn thân Nguyễn Ngọc Mùi suốt 30 năm, sớm nhận ra sức mạnh của truyền thông đa phương tiện. Qua làn sóng radio với chương trình “Phố Đêm” của Nhật báo Calitoday, rồi đến truyền hình Vietnam 1, cùng với Nguyễn Ngọc Mùi và Andy Phạm, Nguyễn Xuân Nam trở thành một giọng nói thân quen – người kể chuyện thời cuộc, văn hóa và thân phận Việt nơi xứ người.
Nhưng làm báo với ông chưa bao giờ chỉ là đưa tin. Làm báo là dấn thân.
Song hành với nghiệp báo, Nguyễn Xuân Nam dành nhiều tâm huyết cho cộng đồng và tôn giáo, đặc biệt là Phật giáo. Cùng với Thái quốc Hùng, Nguyễn Hồng Dũng, Nguyễn Ngọc Mùi và bà Vân Lê, ông sáng lập Trung tâm Ananda, tổ chức nhiều sinh hoạt văn hóa – tâm linh – thiện nguyện. Nổi bật là chương trình “Tình Ấm Mùa Đông”, mang hơi ấm vật chất và tinh thần đến những mảnh đời kém may mắn.
Ông tổ chức các đại nhạc hội thường niên, các chương trình tưởng niệm 30/4, các sinh hoạt phản đối thảm họa Formosa, các chuyến tri ân nghĩa trang Biên Hòa, và vô số hoạt động cộng đồng khác – âm thầm nhưng bền bỉ.
Trong sinh hoạt xã hội – chính trị cộng đồng, ông là người đi đầu và kiên trì. Ông tham gia vận động Nghị quyết Cờ Vàng đầu tiên tại Milpitas cùng Tiến sĩ Đỗ Hùng; cung cấp thông tin trung thực cho cử tri; tham gia hòa giải các tranh chấp cộng đồng; tổ chức các buổi tranh luận, phỏng vấn ứng cử viên ở nhiều cấp chính quyền; ghi lại lời kể của các nhân chứng lịch sử Việt Nam Cộng Hòa.
Nguyễn Xuân Nam cũng là người không im lặng trước bất công. Ông và Nguyễn Ngọc Mùi, Nguyễn Hồng Dũng lên tiếng liên tục cho nhân quyền và tự do tôn giáo, đồng hành cùng tờ Quê Mẹ Paris của chị Ý Lan và anh Võ văn Ái, Đệ Tứ Tăng Thống Thích Huyền Quang, Thích Quảng Độ, Đại lão Hòa thượng Tuệ Sỹ, các linh mục Nguyễn Văn Lý, Đặng Hữu Nam, và nhiều tiếng nói đấu tranh khác. Ông và nhóm Anh Chị kể trên tổ chức các đại lễ Phật Đản, Vu Lan ngoài cộng đồng qui tụ đặt sắc dân và hàng chục ngàn đồng hương Phật tử tham dự, lên tiếng bảo vệ tăng sinh Làng Mai bị trục xuất khỏi Tu viện Bát Nhã – không vì danh lợi, mà vì lẽ phải.
Tất cả những điều ấy, với Nguyễn Xuân Nam, không phải là công việc.
Đó là một hành trình.
Hành trình của người làm báo mang trong mình trách nhiệm với sự thật, với cộng đồng, với quê hương – dù ở cách nửa vòng trái đất. Ông viết, nói, và hành động như thể mỗi ngày đều là một cơ hội cuối cùng để không phản bội lương tâm mình.
Nhìn lại, Nguyễn Xuân Nam không chỉ là một nhà báo, nhà truyền thông.
Ông là người kết nối, người gìn giữ ký ức tập thể, người thắp lửa cho những câu chuyện Việt giữa lòng hải ngoại.
Và có lẽ, chính điều đó đã làm nên nghiệp dĩ của ông – một nghiệp dĩ đẹp, bền bỉ và để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng những người ở lại.
