(AP) — Một công đoàn lớn tại California hôm thứ Năm đã công bố đề xuất áp thuế một lần ở mức 5% đối với giới tỷ phú nhằm bù đắp khoản cắt giảm tài trợ liên bang cho dịch vụ chăm sóc sức khỏe người thu nhập thấp.
Những người ủng hộ, bao gồm Công đoàn Nhân viên Dịch vụ Quốc tế (SEIU), kỳ vọng đưa sáng kiến này lên lá phiếu trưng cầu toàn bang vào năm tới. Thuế được áp trên tổng tài sản ròng của những cư dân giàu nhất California. Một phần nhỏ nguồn thu cũng sẽ hỗ trợ giáo dục K–12, trong bối cảnh chính phủ liên bang đe dọa cắt tài trợ cho hệ thống trường công.
Các bên khởi xướng đã gửi văn bản đến Tổng Chưởng lý Rob Bonta trong tuần này để xin phép bắt đầu thu thập chữ ký. Đề xuất phải thu được hơn 870.000 chữ ký trước mùa xuân năm sau để đủ điều kiện xuất hiện trên lá phiếu tháng 11/2026. Tuy nhiên, ngay cả khi đủ điều kiện, khả năng thông qua vẫn không chắc chắn. Thống đốc Dân chủ Gavin Newsom trước đây từng phản đối các đợt tăng thuế — đặc biệt là đánh vào người giàu.
Những người hậu thuẫn cho rằng việc lấp đầy phần hụt của Medicaid là tối quan trọng, nhằm bảo vệ sinh mạng.
“Nếu chúng ta không hành động, hàng triệu người sẽ mất quyền chăm sóc y tế, vô số bệnh nhân không được điều trị, và thảm kịch sẽ liên tiếp xảy ra”, ông Dave Regan, Chủ tịch SEIU–United Healthcare Workers West, cảnh báo.
Theo đề xuất, giới tỷ phú sẽ nộp thuế cho năm tài khóa 2026, và nguồn tiền có thể được phân bổ từ năm 2027. Nhóm vận động cho biết thuế này có thể tạo ra 100 tỷ USD ngân sách, và được thiết kế để “khiến hệ thống thuế của tiểu bang công bằng hơn”.
Đạo luật cắt giảm thuế và chi tiêu quy mô lớn mà Tổng thống Donald Trump ký hồi đầu năm dự kiến sẽ giảm hơn 1 nghìn tỷ USD từ Medicaid và chương trình hỗ trợ thực phẩm liên bang trong vòng một thập niên.
Trung tâm Chính sách & Ngân sách California tại Sacramento ước tính tiểu bang có thể mất 30 tỷ USD mỗi năm tiền liên bang cho Medicaid, khiến tới 3,4 triệu người mất bảo hiểm y tế.
Thống đốc Newsom cảnh báo đầu tháng này rằng những người tham gia Covered California — thị trường bảo hiểm y tế của tiểu bang — có thể chứng kiến hóa đơn bảo hiểm hằng tháng tăng gần gấp đôi trong năm tới do tác động từ đạo luật cắt giảm chi tiêu.
“California đã dẫn đầu cả nước trong việc mở rộng tiếp cận chăm sóc sức khỏe giá rẻ, nhưng Donald Trump đang tước bỏ điều đó,” ông nói.
Những người vận động cho sáng kiến này nhấn mạnh rằng giới tỷ phú có trách nhiệm đóng góp.
“Chúng tôi kỳ vọng một số — và hy vọng là nhiều — tỷ phú nhận ra rằng tại nơi họ tạo dựng khối tài sản khổng lồ, họ có trách nhiệm gìn giữ tương lai California,” giáo sư kinh tế Emmanuel Saez, Đại học California, Berkeley, cho biết.
