(AP) — Tham vọng của Tổng thống Donald Trump nhằm bổ nhiệm đa số thành viên trong Hội đồng Thống đốc Cục Dự trữ Liên bang (Fed) vừa gặp trở ngại vào tối thứ Ba, khi tòa án chặn nỗ lực chưa từng có của ông trong việc sa thải Thống đốc Lisa Cook.
Tuy nhiên, chỉ ngay hôm sau, đề cử của ông cho một ghế khác trong Hội đồng lại tiến thêm một bước, mang đến cho Trump thêm cơ hội trong nhiệm kỳ hai để tái định hình Fed.
Các nhà kinh tế nhận định rằng theo thời gian, Trump gần như chắc chắn sẽ đạt được mức lãi suất ngắn hạn thấp hơn mà ông mong muốn. Dẫu vậy, khả năng Fed hạ tới 3 điểm phần trăm từ mức khoảng 4,3% hiện tại — như ông yêu cầu — vẫn là điều khó xảy ra, ngay cả khi Trump kiểm soát được phần lớn trong 7 ghế của Hội đồng.
Bước tiến với Stephen Miran
Hôm thứ Tư, Trump tiến gần hơn đến mục tiêu giành đa số khi Ủy ban Ngân hàng Thượng viện phê chuẩn đề cử của ông dành cho Stephen Miran — một trong những cố vấn kinh tế hàng đầu — vào một ghế trống trong Hội đồng. Thượng viện toàn thể dự kiến sẽ sớm phê chuẩn Miran. Nếu được thông qua, ông có thể tham dự cuộc họp chính sách của Fed ngay tuần tới, nơi nhiều khả năng sẽ cắt giảm thêm 0,25 điểm phần trăm, đưa lãi suất chủ chốt về khoảng 4,1%.
Bước lùi với Lisa Cook
Song song đó, Trump lại thất bại trong nỗ lực loại bỏ Lisa Cook sau khi một tòa án liên bang ra phán quyết chặn quyết định sa thải bà vào tối thứ Ba. Thẩm phán Jia Cobb — do cựu Tổng thống Joe Biden bổ nhiệm — cho rằng việc sa thải này trái luật vì chính quyền Trump không đưa ra đủ lý do. Điều đó đồng nghĩa Cook nhiều khả năng vẫn sẽ tham dự cuộc họp Fed tuần tới.
Chính quyền Trump đã kháng cáo, và nhiều nhà quan sát dự đoán vụ việc có thể leo thang lên Tối cao Pháp viện.
Tranh cãi quanh quyền sa thải Cook
Khác với các bộ trưởng trong nội các, Thống đốc Fed không thể bị sa thải chỉ vì bất đồng chính sách; luật quy định họ chỉ có thể bị miễn nhiệm “vì lý do chính đáng.”
Trump cáo buộc Cook gian lận thế chấp khi mua hai căn nhà năm 2021, trước khi gia nhập Fed, khi bà khai cả hai đều là “nơi cư trú chính” nhằm hưởng lợi về mức đặt cọc và lãi suất. Tuy nhiên, thẩm phán Cobb khẳng định Fed chỉ có thể bị miễn nhiệm vì hành vi sai phạm trong nhiệm kỳ, đồng thời chính quyền cũng không cho Cook cơ hội phản hồi chính thức trước các cáo buộc.
Tối cao Pháp viện từng thể hiện quan điểm ủng hộ quyền của tổng thống trong việc bãi nhiệm nhiều quan chức thuộc các cơ quan độc lập. Nhưng hồi đầu năm, tòa lại nhấn mạnh rằng Fed là một “thực thể bán công đặc biệt,” các thống đốc có thể được bảo vệ mạnh mẽ hơn trước sự can thiệp của Tòa Bạch Ốc.
Miran và lo ngại về tính độc lập của Fed
Trump đề cử Miran thay thế cựu Thống đốc Adriana Kugler, người từ chức ngày 1/8. Nếu được chuẩn thuận, Miran chỉ hoàn thành nốt nhiệm kỳ kéo dài đến tháng 1 tới.
Điều gây tranh cãi là Miran dự định vẫn giữ chức Chủ tịch Hội đồng Cố vấn Kinh tế Nhà Trắng nếu ngồi vào ghế Fed. Trong khi trước đây, các tổng thống có thể bổ nhiệm cố vấn thân cận vào Fed, họ luôn từ bỏ chức vụ tại Nhà Trắng.
Giới kinh tế và Phố Wall đều ưa chuộng một Fed độc lập, tránh bị chính trị chi phối. Họ lo ngại rằng nếu Fed chịu sự kiểm soát từ Tòa Bạch Ốc, lãi suất chủ chốt có thể bị duy trì ở mức thấp một cách bất hợp lý để làm hài lòng Trump, gây nguy cơ lạm phát gia tăng. Về lâu dài, điều này có thể đẩy lãi suất dài hạn — như vay mua nhà, mua xe — tăng cao, làm chi phí đi vay cho chính phủ và toàn nền kinh tế cũng nặng nề hơn.
Cục diện hiện tại của Fed
Nếu Miran được phê chuẩn, ông sẽ là thống đốc Fed thứ ba do Trump bổ nhiệm, sau Christopher Waller và Michelle Bowman trong nhiệm kỳ đầu. Nếu Cook giữ được ghế, cơ hội kế tiếp của Trump sẽ đến vào tháng Năm, khi nhiệm kỳ của Chủ tịch Jerome Powell kết thúc.
Powell có thể vẫn ở lại Hội đồng dưới tư cách thống đốc, dù rời ghế chủ tịch. Nếu vậy, Trump sẽ không có cơ hội bổ sung thêm nhân sự, mà buộc phải chọn tân chủ tịch trong số bảy thành viên hiện hữu.
Powell từ chối trả lời khi được hỏi liệu ông có rời Hội đồng sau khi hết nhiệm kỳ hay không. Nhưng nếu ông rời đi, Trump sẽ có cơ hội bổ nhiệm thêm một người nữa, giành được đa số.
Bốn thống đốc còn lại có nhiệm kỳ kéo dài vượt quá nhiệm kỳ tổng thống hiện tại. Mỗi thống đốc Fed được bổ nhiệm 14 năm nhằm bảo vệ họ trước áp lực chính trị. Tuy nhiên, trên thực tế nhiều người rời nhiệm kỳ sớm, mở thêm cơ hội để Trump đưa thêm người cùng quan điểm vào.
Như Vincent Reinhart, kinh tế trưởng tại BNY, nhận định: “Theo thời gian, thành phần Fed sẽ dần phản ánh quan điểm của chính quyền, bởi vì tổng thống chọn những người có cùng suy nghĩ. Xu hướng là hướng đến lãi suất thấp hơn.”
