Một thẩm phán liên bang hôm thứ Tư đã mang lại chiến thắng mang tính bước ngoặt cho Đại học Harvard trong cuộc chiến pháp lý chống lại chính quyền Trump, khi tuyên bố ủng hộ ngôi trường Ivy League này trong nỗ lực khôi phục hơn 2 tỷ USD tài trợ nghiên cứu liên bang bị Tòa Bạch Ốc đóng băng.
Phán quyết của Thẩm phán Allison Burroughs (tòa liên bang Massachusetts), do cựu Tổng thống Barack Obama bổ nhiệm, bác bỏ lập luận rằng chính quyền nhắm vào Harvard vì tình trạng bài Do Thái trong khuôn viên trường.
“Xem xét hồ sơ hành chính, khó có thể kết luận khác ngoài việc các bị đơn đã sử dụng vấn đề bài Do Thái như một bình phong cho một cuộc tấn công có chủ đích, mang động cơ ý thức hệ, vào những đại học hàng đầu của quốc gia,” Burroughs viết. Bà nhấn mạnh hành động này đã “đe dọa đến hàng thập niên nghiên cứu và phúc lợi của những người có thể hưởng lợi từ chúng, đồng thời thể hiện sự coi thường các quyền được Hiến pháp và luật liên bang bảo vệ.”
Ý nghĩa và phản ứng ban đầu
Đây là chiến thắng lớn cho Harvard – trường duy nhất dám đối đầu trực diện với Tòa Bạch Ốc. Trong khi chính quyền Trump khẳng định hành động của họ là nhằm trấn áp tình trạng bài Do Thái trong học đường, Harvard lại trở thành tâm điểm của một cuộc chiến rộng lớn hơn về tự do học thuật, chi tiêu liên bang và giám sát đại học.
Chính quyền Trump cho biết sẽ kháng cáo. Người phát ngôn Tòa Bạch Ốc Liz Huston chỉ trích: “Một thẩm phán cấp tiến do Obama bổ nhiệm thì luôn đứng về phía Harvard, bất chấp sự thật.” Bà cáo buộc Harvard đã thất bại trong việc bảo vệ sinh viên khỏi tình trạng quấy rối và phân biệt đối xử.
Các nghiên cứu bị ảnh hưởng
Thẩm phán Burroughs liệt kê một loạt dự án nghiên cứu quan trọng bị đình trệ do lệnh đóng băng, bao gồm:
- Mô hình dự đoán giúp bác sĩ cấp cứu tại Bộ Cựu Chiến binh xác định liệu các cựu binh có ý định tự sát có cần nhập viện.
- Nghiên cứu về bệnh Lou Gehrig (ALS).
- Phát triển con chip đo mức phóng xạ cho phi hành gia NASA trong chuyến thám hiểm Mặt trăng.
- Hỗ trợ chương trình quốc gia về các mối đe dọa sinh học mới nổi.
“Không có mối liên hệ rõ ràng nào giữa các dự án này và vấn đề bài Do Thái,” bà kết luận.
Hủy lệnh “đóng băng”
Phán quyết đã hủy bỏ “Freeze Order” mà chính quyền ban hành hồi tháng Tư, vốn nhằm chặn các khoản tài trợ nhiều năm trị giá hơn 2 tỷ USD cho Harvard. Đồng thời, Burroughs cũng ngăn chính quyền tiếp tục giữ lại các quỹ liên bang khác như một hình thức trả đũa hoặc lấy cớ chống phân biệt đối xử mà không tuân thủ đúng quy định pháp luật.
Dù khẳng định Harvard đã sai khi dung túng hành vi thù ghét trong một thời gian dài, thẩm phán nhấn mạnh: “Chống bài Do Thái không thể được thực hiện bằng cách chà đạp Tu chính án thứ nhất.”
Bối cảnh và các trường hợp tương tự
Trong mùa hè, Harvard và Tòa Bạch Ốc từng thảo luận về một thỏa thuận khôi phục toàn bộ nguồn tài trợ và chấm dứt các vụ kiện tụng khác, bao gồm cả tranh chấp về việc trường được phép tuyển sinh viên quốc tế. Trong vụ kiện đó, Harvard cũng giành thắng lợi.
Một số trường khác chọn cách thỏa hiệp: Columbia chấp nhận trả 200 triệu USD để khôi phục nguồn quỹ liên bang; Brown University đồng ý đóng góp 50 triệu USD cho các tổ chức lao động địa phương. Chính quyền Trump hiện vẫn đang thương lượng với Cornell, Northwestern và UCLA – nơi bị yêu cầu khoản tiền lên tới 1 tỷ USD, điều mà lãnh đạo trường cho là sẽ tàn phá đại học này.
Ngoài ra, chính quyền Trump còn tìm cách gây áp lực mới lên Harvard bằng việc nhắm vào bằng sáng chế của trường. Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick thậm chí khoe trong một cuộc họp nội các rằng việc “đánh Harvard” được nhiều cơ quan phối hợp thực hiện “và chúng tôi cảm thấy rất vui khi làm điều đó.”
Nguồn CNN
