✱ BNG: Việc thành lập Welcome Corps-Tổ hợp Bảo Trợ , một chương trình tài trợ tư nhân mới trao quyền cho những người Mỹ đóng vai trò hàng đầu trong việc đón nhận những người tị nạn đến Mỹ qua Chương trình Tiếp nhận Người tị nạn của Hoa Kỳ
✱ BNG: Welcome Corps tạo cơ hội mới cho người Mỹ tham gia trực tiếp vào việc tái định cư cho người tị nạn thông qua tài trợ tư nhân
✱ BNG: Mỗi nhóm gồm ít nhất 5 công dân Mỹ hoặc người trưởng thành là thường trú nhân có thể nộp đơn vào Tổ hợp Bảo Trợ để tài trợ tư nhân cho việc tái định cư người tị nạn tại Hoa Kỳ
Sau 1975, với hậu quả của Chiến tranh Việt Nam, sự cần thiết phải thay đổi chính sách của Hoa Kỳ liên quan đến người tị nạn trở nên rõ ràng khi hàng trăm ngàn người Việt Nam và Campuchia chạy trốn khỏi sự hỗn loạn chính trị và nguy hiểm khi họ liều mình vượt biên, vượt biển. Từ năm 1975 đến năm 1979, khoảng 300.000 người trong số những người tị nạn này đã đến định cư tại Hoa Kỳ thông qua nghĩa cử cao đẹp của của Tổng thống Carter, ông gở bỏ các hạn chế trong việc tiếp nhận người tị nạn. (Theo thông cáo của Bộ Xã Hội ngày 31/1/1981 vào năm tài khóa 1980, bắt đầu từ 1/10/1979 đến 30/9/1980, cơ quan ORR nhận định cư con số lớn nhất là 166,727 người tị nạn Đông Dương tại các trại tạm cư vùng ĐNÁ). Trước khi bàn về qui định mới của Bộ Ngoại Giao cho phép người Việt tạo thành nhóm 5 người để có thể bảo trợ người tị nạn Việt Nam tại Thái Lan, tưởng cũng nên ôn lại lịch sử hình thành luật tị nạn ” Regugee Act of 1980” do TT Carter ký ban hành ngày 14/4/1980.
✱ Lịch sử hình thành luật tị nạn 1980
Trước năm 1980, Mỹ không có một khung pháp lý rõ ràng và đồng nhất về việc tiếp nhận và định cư người tị nạn. Quá trình tiếp nhận người tị nạn phụ thuộc vào các quy định di dân và quốc tịch khác nhau, dẫn đến sự không thống nhất đã tạo ra nhiều khó khăn trong việc quản lý người tị nạn. Do đó, việc ban hành Refugee Act of 1980 là nhằm thực hiện các mục tiêu:
Tăng cường vai trò của cơ quan Office of Refugee Resettlement – ORR chịu trách nhiệm tiếp nhận và định cư người tị nạn. Điều này nhằm đảm bảo một quá trình quản lý chặt chẽ hơn và tập trung vào việc bảo vệ và hỗ trợ người tị nạn. Đạo luật này đặt nền tảng cho việc xem xét các đơn xin tị nạn, tiếp cận tư vấn pháp lý và cung cấp trợ giúp tài chính cho người tị nạn. (Cơ quan ORR thuộc BNG lo về chính sách, định số nhập cư – còn ORR thuộc Bộ Xã Hội lo việc định cư người tị nạn sau khi đến Mỹ. Tháng 2 năm 1980, Bộ Xã Hội tổ chức cuộc hội thảo kéo dài 5 ngày với gần 80 tham dự viên làm việc trong chương trình tị nạn từ các cơ quan liên bang, tiểu bang, còn só sự tham dự của đại diện các hội thiện nguyện qui tụ về Hoa Thịnh Đốn để đóng góp ý kiến cho việc sửa đổi luật tị nạn. Người viết, sau hơn 4 năm làm việc trong chương trình định cư người tị nạn tại địa phương, đã được ORR vùng 6 cử đi tham dự cuộc hội thảo này).
Đạo luật này còn tạo ra một quy trình thống nhất để xác định người thuộc thành phần tị nạn và cung cấp hướng dẫn cho các cơ quan liên quan về việc định cư và tiếp nhận người tị nạn. Điều này giúp đảm bảo sự thống nhất và công bằng trong quy trình tiếp nhận người tị nạn trên toàn quốc.
✱ Các luật lệ trước 1980
Trước năm 1980, có một số đạo luật và thỏa thuận quốc tế liên quan đến việc định cư người tị nạn. Dưới đây là một số thí dụ:
Đạo luật về Di trú và Quốc tịch của Hoa Kỳ năm 1952 (Immigration and Nationality Act of 1952): Đạo luật này quy định về di trú và cấp quốc tịch cho người nhập cư tại Hoa Kỳ. Tuy nhiên, nó không đề cập cụ thể đến việc định cư của người tị nạn.
Công ước Quốc tế về Người tị nạn năm 1951 (Convention relating to the Status of Refugees, 1951): Đây là một công ước quốc tế do Liên Hợp Quốc ban hành để bảo vệ quyền lợi của người tị nạn. Công ước này xác định người tị nạn là những người bị sợ hãi trước sự ám sát, bị đàn áp hoặc vi phạm nghiêm trọng đến quyền căn bản của họ tại quốc gia sinh quán. Nó cung cấp các quyền cơ bản cho người tị nạn, bao gồm quyền được bảo vệ khỏi bị trục xuất về nguyên quán.
✱ Qui định mới của Bộ Ngoại Giao về việc bảo trợ người tị nạn
Theo thông cáo của Bộ Ngoại Giao (19/1/2023) – Bộ Ngoại giao, phối hợp với Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh, hân hạnh thông báo về việc thành lập Welcome Corps – Tổ hợp Bảo Trợ , một chương trình tài trợ tư nhân mới trao quyền cho những người Mỹ đóng vai trò hàng đầu trong việc đón nhận những người tị nạn đến Mỹ qua Chương trình Tiếp nhận Người tị nạn của Hoa Kỳ (U.S. Refugee Admissions Program/ USRAP) và hỗ trợ tái định cư và hội nhập giúp họ xây dựng cuộc sống mới tại Hoa Kỳ. Trong năm qua, người dân Mỹ đã mở rộng vòng tay chào đón đặc biệt tới các đồng minh Afghanistan của chúng ta, những người Ukraine phải di tản vì chiến tranh, người Venezuela và những người khác chạy trốn khỏi bạo lực và áp bức. Tổ hợp Bảo Trợ sẽ xây dựng dựa trên sự rộng lượng của người Mỹ bằng cách tạo ra một chương trình lâu dài cho người Mỹ trong các cộng đồng trên khắp đất nước để tài trợ riêng cho những người tị nạn từ khắp nơi trên thế giới. Tổ hợp Bảo Trợ là sự đổi mới táo bạo nhất trong công việc tái định cư người tị nạn trong bốn thập kỷ qua.
Kể từ khi Chương trình Tiếp nhận Người tị nạn (USRAP) chính thức bắt đầu vào năm 1980, Bộ Ngoại giao đã hợp tác chủ yếu với các cơ quan tái định cư phi lợi nhuận để cung cấp hỗ trợ tái định cư cho những người tị nạn mới đến. Welcome Corps tạo cơ hội mới cho người Mỹ tham gia trực tiếp vào việc tái định cư cho người tị nạn thông qua tài trợ tư nhân, độc lập và bổ sung cho các các tổ chức thiện nguyện hiện có với các cơ quan tái định cư. Bằng cách khai thác thiện chí của các cộng đồng người Mỹ, Tổ hợp Bảo Trợ sẽ mở rộng khả năng nhằm cung cấp việc tiếp nhận số lượng người tị nạn cao hơn. Việc thành lập Tổ hợp Bảo Trợ nhằm thực hiện cam kết của Chính phủ Hoa Kỳ trong việc phát triển một chương trình tài trợ tư nhân để tái định cư người tị nạn tại Hoa Kỳ, theo chỉ đạo của Tổng thống Biden thông qua Sắc lệnh 14301 về “Các Chương trình Củng cố và Tăng cường Tái định cư Người tị nạn” vào tháng 2 năm 2021 (Rebuilding and Enhancing Programs to Resettle Refugees” ). Việc thành lập Tổ hợp Bảo Trợ cũng là một phần trong nỗ lực không ngừng của Chính phủ Hoa Kỳ nhằm củng cố, hiện đại hóa và mở rộng chương trình USRAP. Tổ hợp Bảo Trợ kết hợp các bài học rút ra từ các sáng kiến khác được nhanh chóng đưa ra trong năm qua, bao gồm Chương trình Vòng kết nối Nhà tài trợ cho người Afghanistan (Sponsor Circle Program for Afghans) và các chương trình tạm do Bộ An ninh Nội địa giám sát, bao gồm cả chương trình “Uniting for Ukraine”.
• Năm thứ nhất của Nhóm Bảo trợ
Bộ Ngoại giao tiến hành thực hiện Tổ hợp Bảo Trợ theo hai giai đoạn để xác định, đánh giá và nhân rộng các yếu tố thành công nhất của tài trợ tư nhân như một mô hình tái định cư sáng tạo do cộng đồng lãnh đạo, với mục tiêu củng cố Tổ chức Bảo lãnh như một tính năng lâu dài của hệ thống tái định cư người tị nạn của chúng tôi.
* Trong giai đoạn đầu tiên của chương trình, các nhà tài trợ tư nhân tham gia Tổ hợp Bảo Trợ sẽ được kết hợp với những người tị nạn có trường hợp đã được chấp thuận tái định cư theo USRAP. Bộ Ngoại giao sẽ bắt đầu tạo điều kiện cho việc kết hợp giữa các nhà tài trợ tư nhân và người tị nạn đến trong 6 tháng đầu năm 2023..
* Trong giai đoạn thứ hai của chương trình, sẽ bắt đầu vào giữa năm 2023, các nhà tài trợ tư nhân sẽ có thể xác định người tị nạn để tham khảo với USRAP nhằm tái định cư và hỗ trợ những người tị nạn mà họ đã xác định. Thông tin chi tiết về giai đoạn thứ hai của chương trình sẽ được cập nhật. Tổ hợp Bảo Trợ được coi là một phần quan trọng của hệ thống tái định cư người tị nạn của Hoa Kỳ, cung cấp phương tiện hầu giúp những người dễ bị tổn thương cần được tái định cư. Trong năm đầu tiên của Welcome Corps, Bộ Ngoại giao sẽ cố gắng kêu gọi 10.000 người Mỹ tham gia trở thành những nhà tài trợ tư nhân và chào đón ít nhất 5.000 người tị nạn. Nếu hơn 10.000 cá nhân người Mỹ tham gia Tổ hợp Bảo Trợ vào năm 2023, chúng tôi sẽ tìm cách kết hợp các nhà tài trợ tư nhân bổ sung với những người tị nạn cần được bảo trợ.
• Tham gia bảo trợ
Bộ Ngoại giao đang tài trợ cho một tập đoàn gồm các tổ chức phi lợi nhuận có chuyên môn trong việc chào đón, tái định cư và hòa nhập người tị nạn vào các cộng đồng Hoa Kỳ để hỗ trợ Tổ hợp Bảo Trợ. Liên minh này do Trung tâm Tài trợ Cộng đồng lãnh đạo và bao gồm Dịch vụ Thế giới của Giáo hội, IRIS – Dịch vụ Người tị nạn và Người nhập cư Tích hợp, Dự án Hỗ trợ Người tị nạn Quốc tế, Ủy ban Cứu trợ Quốc tế . Liên minh này sẽ cung cấp hướng dẫn chuyên môn và hỗ trợ cho những người Mỹ tham gia Nhóm Bảo Trợ . Liên minh này sẽ quản lý cơ sở hạ tầng chương trình của Welcome Corps, bao gồm:
✦ Giám sát việc kiểm tra và chứng nhận các nhà tài trợ tư nhân thông qua việc ghi danh;
✦ Cung cấp đào tạo, nguồn lực bổ sung và kết nối để trang bị cho các nhà tài trợ tư nhân về kiến thức, kỹ năng và công cụ cần thiết để tiếp đón người tị nạn; Và
✦ Giám sát chương trình để đảm bảo những người tị nạn do tư nhân tài trợ nhận được sự hỗ trợ cần thiết để dễ thành công và thu thập dữ liệu để đánh giá chương trình.
Các tổ chức và cơ sở cộng đồng cũng có thể ghi tham gia vào Tổ hợp Bảo Trợ với tư cách là Tổ chức tài trợ tư nhân (PSO) để huy động, hỗ trợ và giám sát các nhà tài trợ tư nhân. Với sự hỗ trợ mạnh mẽ từ các nhà hảo tâm tư nhân, hiệp hội sẽ cung cấp vốn liếng cho các PSO đủ điều kiện để tăng cường nỗ lực của họ. Nhằm bổ sung công việc của cả Tổ chức Phi chính phủ (PSOs) và liên minh, Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh sẽ tiếp tục hỗ trợ các tiểu bang của Hoa Kỳ khi họ xây dựng cơ sở hạ tầng và năng lực tiếp cận để đón nhận và hỗ trợ những người mới đến hòa nhập vào cộng đồng mới của họ.
• Cách tham gia vào Tổ hợp Bảo Trợ (5 người)
Mỗi nhóm gồm ít nhất năm công dân Mỹ hoặc người trưởng thành là thường trú nhân có thể nộp đơn vào Tổ hợp Bảo Trợ để tài trợ tư nhân cho việc tái định cư người tị nạn tại Hoa Kỳ. Các nhà tài trợ tư nhân sẽ chịu trách nhiệm gây quỹ độc lập và trực tiếp cung cấp hỗ trợ nhu cầu thiết yếu cho người tị nạn trong 90 ngày đầu tiên tại cộng đồng mới của họ. Sự hỗ trợ này bao gồm giúp người tị nạn tìm nhà ở và việc làm, ghi tên cho trẻ em đi học và kết nối người tị nạn với các dịch vụ thiết yếu trong cộng đồng. Để biết thêm thông tin về Tổ hợp Bảo Trợ (Welcome Corps) hoặc để trở thành nhà tài trợ tư nhân, hãy truy cập vào trang web: Welcome Corps website. (Theo thông cáo của Bộ Ngoại Giao).
Ghi chú: Sau khi open link trang web trên, trả lời câu hỏi đầu tiên (gồm họ và tên , zip code, tên tiểu bang, điện thoại, email – Your email will be used by program partners to assist you in your sponsorship journey) . Sau khi các câu hỏi đã gửi đi, theo dõi mục Get Started – người trưởng Tổ Bảo Trợ ( 5 người) đại diện điền các câu hỏi liệt kê trong mục này. Để ý câu hỏi “Complete Your Welcome Plan” (khi trả lời có thể ghi thêm ý định bảo trợ gia đình Việt Nam tại Thái và số người ). Câu hỏi cuối cùng “Submit Your Application!” ghi tên 5 người trong Tổ hợp Bảo Trợ.
✱ Phản ứng từ phía người Việt tại Mỹ
✦ Phía miền Đông Hoa Kỳ – Bà Kimmy Dương, một mạnh thường quân gốc Việt có tiếng ở khu vực thủ đô Washington, cho biết cách đây một tháng bà qua Bangkok trong chuyến đi khoảng một tuần để gặp gỡ những người Việt đã được Liên hiệp quốc cấp quy chế người tị nạn và đang chờ được các nước thứ ba nhận để tái định cư. Bà Kimmy cam kết bảo trợ cho 24 gia đình, tổng cộng khoảng từ 80 đến 100 người, dưới chương trình Welcome Corps.
✦ Phía miền Tây nước Mỹ – Bà Nguyễn Lam Châu, giám đốc điều hành Hội Cao niên Á Mỹ ở thành phố Westminster của bang California, cũng tham gia chuyến đi làm công tác từ thiện và tìm hiểu tình hình người tị nạn Việt Nam ở Thái Lan hồi tháng rồi. Bà nói ban đầu bà chỉ có ý định giúp bảo trợ một gia đình nhưng chuyến đi đã giúp bà thấy rõ hơn tình cảnh của nhiều người tị nạn, và bây giờ bà quyết định sẽ giúp 5 gia đình với tổng cộng 17 người. (Theo VOA)
Về phía thành phố nơi cư ngụ, người viết đã chuyển lời yêu cầu của BNG trên đến một số thân hữu tại địa phương, sau đó được anh em cho biết họ đã đồng ý phối hợp nạp đơn nhận bảo trợ 1 gia đình; Người thì nhận trách nhiệm lo liệu giấy tờ, đón tiếp, người thì hứa cung cấp việc làm tại siêu thị cho người mới đến, hy vọng việc bảo trợ người tị nạn diễn tiến tốt đẹp.
Đào Văn