Ngày 9 tháng 6 (Reuters) – Chính quyền Tổng thống Donald Trump hôm thứ Hai đã ra lệnh điều động Thủy quân lục chiến Hoa Kỳ đến thành phố Los Angeles và tăng cường các cuộc truy quét nhắm vào những người bị nghi là nhập cư trái phép, làm dấy lên làn sóng phẫn nộ từ người biểu tình trên đường phố và các lãnh đạo đảng Dân chủ, những người lo ngại đây là dấu hiệu của một cuộc khủng hoảng quốc gia.

Khoảng 700 Thủy quân lục chiến đóng tại miền Nam California dự kiến sẽ đến Los Angeles vào tối thứ Hai hoặc sáng thứ Ba, theo các quan chức. Đây là một phần trong chiến lược liên bang nhằm dập tắt các cuộc biểu tình phản đối các cuộc truy quét nhập cư – một điểm nhấn trong nhiệm kỳ thứ hai của ông Trump.

Dù nhiệm vụ của họ – bảo vệ nhân viên và tài sản liên bang – chỉ là tạm thời, nhằm thay thế cho đến khi 4.000 lính Vệ binh Quốc gia đến nơi, nhưng việc triển khai lực lượng quân sự để hỗ trợ hoạt động của cảnh sát là điều cực kỳ hiếm và gây tranh cãi. Động thái này diễn ra dù không có yêu cầu hỗ trợ từ chính quyền bang hay địa phương.

Trong khi đó, Bộ trưởng An ninh Nội địa Hoa Kỳ, Kristi Noem, cam kết sẽ tiếp tục thực hiện nhiều cuộc truy quét hơn nữa nhằm bắt giữ những người bị tình nghi vi phạm luật nhập cư, khiến các cuộc biểu tình càng gia tăng. Các quan chức của ông Trump gọi các cuộc biểu tình là vô pháp và cáo buộc đảng Dân chủ ở tiểu bang và địa phương tạo điều kiện cho tình trạng bất ổn, bảo vệ người nhập cư trái phép thông qua chính sách “thành phố trú ẩn”.

Chiến dịch của quân đội và liên bang càng khoét sâu chia rẽ giữa hai đảng, khi Tổng thống Trump dọa bắt Thống đốc California Gavin Newsom vì chống đối truy quét nhập cư.

Tiểu bang California đã đệ đơn kiện chính quyền Trump để ngăn chặn việc triển khai Vệ binh Quốc gia và Thủy quân lục chiến, cho rằng hành động này vi phạm luật liên bang và chủ quyền tiểu bang.

Thượng nghị sĩ Jack Reed – thành viên cấp cao của đảng Dân chủ trong Ủy ban Quân vụ Thượng viện – cho biết ông “vô cùng lo ngại” về việc Tổng thống Trump triển khai Thủy quân lục chiến.

“Tổng thống đang cưỡng ép vượt quyền của thống đốc và thị trưởng, đồng thời dùng quân đội như một công cụ chính trị. Động thái chưa từng có này có thể khiến tình hình căng thẳng trở thành một cuộc khủng hoảng quốc gia,” ông Reed nói.
“Từ khi nước Mỹ thành lập, người dân luôn rõ ràng rằng: Chúng ta không muốn quân đội làm nhiệm vụ thực thi pháp luật trong lãnh thổ Hoa Kỳ.”

Thông báo về việc điều động Thủy quân lục chiến được đưa ra vào ngày thứ tư liên tiếp của các cuộc biểu tình. Tối thứ Hai, cảnh sát bắt đầu giải tán hàng trăm người biểu tình tụ tập bên ngoài trung tâm giam giữ liên bang ở trung tâm Los Angeles – nơi giam giữ người nhập cư. Cảnh sát xác nhận đã thực hiện một số vụ bắt giữ.

Lực lượng Vệ binh Quốc gia đã lập hàng rào người để ngăn không cho đám đông tiếp cận tòa nhà. Sau đó, một hàng ngũ cảnh sát di chuyển lên đường, đẩy lùi người biểu tình và bắn đạn “ít gây chết người”, như hơi cay. Cảnh sát đã dùng các biện pháp tương tự từ ngày thứ Sáu.

VIỆC SỬ DỤNG QUÂN ĐỘI HIẾM HOI
Thủy quân lục chiến Hoa Kỳ thường được biết đến là lực lượng đầu tiên tham chiến trong các cuộc can thiệp quân sự và là lực lượng cuối cùng rút đi sau khi kết thúc chiếm đóng.

Dù quân đội từng được huy động trong những trường hợp khẩn cấp lớn như bão Katrina hay vụ khủng bố 11/9, việc sử dụng quân đội trong các cuộc bất ổn dân sự trên đất Mỹ là điều cực kỳ hiếm.

Ngay cả khi không viện dẫn Đạo luật Khởi nghĩa (Insurrection Act), ông Trump vẫn có thể điều động Thủy quân lục chiến trong một số điều kiện pháp lý nhất định hoặc dựa trên quyền tổng tư lệnh.

Lần gần nhất quân đội được sử dụng để hỗ trợ lực lượng cảnh sát theo Đạo luật Khởi nghĩa là vào năm 1992, khi Thống đốc California thời đó yêu cầu Tổng thống George H.W. Bush hỗ trợ ứng phó với bạo loạn ở Los Angeles sau vụ các cảnh sát đánh đập người da đen Rodney King được trắng án.

Ông Newsom cho rằng việc gọi Vệ binh Quốc gia là quyền hạn của ông với tư cách thống đốc và gọi hành động của Trump là “bước đi rõ ràng hướng đến chủ nghĩa độc tài.”

Đáp lại, ông Trump ủng hộ đề xuất của “biên giới trưởng” Tom Homan rằng nên bắt giữ ông Newsom vì đã cản trở các biện pháp thực thi luật nhập cư. “Nếu tôi là Tom thì tôi sẽ làm. Tôi nghĩ đó là điều tuyệt vời,” Trump nói với báo giới.

BỐN NGÀY BIỂU TÌNH
Các cuộc biểu tình đến nay đã dẫn đến vài chục vụ bắt giữ và một số thiệt hại tài sản.

“Những gì đang diễn ra ảnh hưởng đến tất cả người Mỹ – bất kỳ ai khao khát tự do – dù gia đình họ đã sống ở đây bao lâu,” bà Marzita Cerrato, 42 tuổi, con của người nhập cư từ Mexico và Honduras, chia sẻ.

Các cuộc biểu tình cũng nổ ra ở ít nhất 9 thành phố khác của Mỹ hôm thứ Hai, bao gồm New York, Philadelphia và San Francisco.

Tại Austin, Texas, cảnh sát đã sử dụng vũ khí phi sát thương và bắt giữ một số người trong lúc đụng độ với đám đông vài trăm người biểu tình.

Trước khi bị giải tán ở Los Angeles, hàng trăm người biểu tình bên ngoài trung tâm giam giữ đã hô vang “thả họ ra hết”, vẫy cờ Mexico và Trung Mỹ, đồng thời hô nhiều khẩu hiệu phản đối, một số mang tính xúc phạm.

Lúc chạng vạng, lực lượng thực thi pháp luật đã đụng độ với người biểu tình ở khu Little Tokyo. Khi người dân theo dõi từ ban công căn hộ và du khách co cụm trong khách sạn, cảnh sát Los Angeles và các cảnh sát trưởng đã ném nhiều lựu đạn gây choáng và hơi cay vang vọng khắp các con phố nhỏ.

Bộ An ninh Nội địa cho biết lực lượng Di trú và Hải quan Hoa Kỳ (ICE) đã bắt giữ khoảng 2.000 người vi phạm nhập cư mỗi ngày trong những ngày gần đây – cao hơn nhiều so với mức trung bình 311 người/ngày trong năm 2024 dưới thời cựu Tổng thống Joe Biden.

“Hôm nay chúng tôi đã thực hiện nhiều chiến dịch hơn hôm qua, và ngày mai chúng tôi sẽ nhân đôi nỗ lực đó,” bà Noem nói trên chương trình “Hannity” của Fox News. “Càng có nhiều người biểu tình và bạo lực với lực lượng thi hành pháp luật, ICE sẽ càng mạnh tay hơn.”

Thị trưởng Los Angeles Karen Bass lên tiếng phản đối trên MSNBC: “Thành phố này là nơi của người nhập cư.”

Bà Noem đáp lại: “Họ không phải là thành phố của người nhập cư. Họ là thành phố của tội phạm.”