Tổ chức Y tế Thế giới hôm thứ Sáu cho biết COVID-19 không còn được coi là tình trạng khẩn cấp toàn cầu nữa, đánh dấu sự kết thúc mang tính biểu tượng đối với đại dịch coronavirus tàn khốc đã gây ra các đợt phong tỏa chưa từng có, làm đảo lộn nền kinh tế và giết chết hàng triệu người trên toàn thế giới.
Thông báo này, được đưa ra hơn ba năm sau khi WHO tuyên bố virus corona là một cuộc khủng hoảng quốc tế, một đại dịch đã khuấy động nỗi sợ hãi trên toàn cầu.
Các quan chức của cơ quan y tế Liên Hợp Quốc cho biết, mặc dù giai đoạn khẩn cấp đã kết thúc nhưng đại dịch vẫn chưa kết thúc, ghi nhận sự gia tăng đột biến các ca bệnh gần đây ở Đông Nam Á và Trung Đông.
WHO cho biết hàng nghìn người vẫn đang chết vì vi-rút mỗi tuần và hàng triệu người khác đang phải chịu những ảnh hưởng lâu dài, suy nhược.
Tổng giám đốc WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus cho biết: “Tôi rất hy vọng rằng tôi có thể tuyên bố COVID-19 là tình trạng khẩn cấp về sức khỏe toàn cầu đã chấm dứt hoàn toàn”.
“Điều đó không có nghĩa là COVID-19 không còn là mối đe dọa sức khỏe toàn cầu,” ông nói, đồng thời cho biết thêm rằng ông sẽ không ngần ngại triệu tập lại các chuyên gia để đánh giá tình hình nếu một biến thể mới “khiến thế giới của chúng ta gặp nguy hiểm”.
Tedros cho biết đại dịch đã có xu hướng giảm trong hơn một năm, thừa nhận rằng hầu hết các quốc gia đã hoạt động trở lại trước COVID-19.
Về những thiệt hại mà COVID-19 đã gây ra cho cộng đồng toàn cầu, nói rằng đại dịch đã phá vỡ các doanh nghiệp, làm trầm trọng thêm sự chia rẽ chính trị, dẫn đến sự lan truyền thông tin sai lệch và khiến hàng triệu người rơi vào cảnh nghèo đói.
Hậu quả chính trị ở một số quốc gia diễn ra nhanh chóng và không thể tha thứ. Một số chuyên gia cho rằng những sai lầm của Tổng thống Donald Trump trong cách chính quyền của ông đối phó với đại dịch đã góp phần khiến ông thất cử trong cuộc tái tranh cử vào năm 2020. Hoa Kỳ chứng kiến đợt bùng phát dịch nguy hiểm nhất so với bất kỳ quốc gia nào trên thế giới — nơi có hơn 1 triệu người chết.
Tiến sĩ Michael Ryan, giám đốc các trường hợp khẩn cấp của WHO, cho biết các nguyên thủ quốc gia và các nhà lãnh đạo khác có trách nhiệm đàm phán về một hiệp ước đại dịch trên diện rộng để quyết định cách đối mặt với các mối đe dọa sức khỏe trong tương lai.
Ryan nói rằng một số cảnh tượng được chứng kiến trong đại dịch COVID-19, khi mọi người phải “đổi lấy bình oxy”, chiến đấu để được vào phòng cấp cứu và chết trong bãi đậu xe vì không được điều trị, không bao giờ được lặp lại.
Khi cơ quan y tế của Liên Hợp Quốc lần đầu tiên tuyên bố virus corona là một cuộc khủng hoảng quốc tế vào ngày 30 tháng 1 năm 2020, nó vẫn chưa được đặt tên là COVID-19 và không có đợt bùng phát lớn nào ngoài Trung Quốc.
Hơn ba năm sau, virus này đã gây ra khoảng 764 triệu trường hợp mắc bệnh trên toàn cầu và khoảng 5 tỷ người đã được tiêm ít nhất một liều vắc-xin.
Tại Hoa Kỳ, tuyên bố khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng liên quan đến COVID-19 sẽ hết hạn vào ngày 11 tháng 5, khi các biện pháp trên diện rộng để hỗ trợ ứng phó với đại dịch, bao gồm cả nhiệm vụ tiêm vaccine sẽ kết thúc. Nhiều quốc gia khác, bao gồm Đức, Pháp và Anh, đã bỏ hầu hết các khoản dự phòng chống lại đại dịch vào năm ngoái.
Khi ông Tedros tuyên bố COVID-19 là tình trạng khẩn cấp vào năm 2020, ông cho biết nỗi sợ hãi lớn nhất của ông là khả năng lây lan của virus ở các quốc gia có hệ thống y tế yếu kém.
Trên thực tế, một số quốc gia có số người chết vì COVID-19 tồi tệ nhất trước đây được đánh giá là có sự chuẩn bị tốt nhất cho đại dịch, bao gồm Mỹ và Anh. Theo dữ liệu của WHO, số ca tử vong được báo cáo ở châu Phi chỉ chiếm 3% tổng số ca tử vong toàn cầu.
WHO không “tuyên bố” đại dịch, nhưng lần đầu tiên sử dụng thuật ngữ này để mô tả đợt bùng phát vào tháng 3 năm 2020 , khi virus đã lây lan sang mọi châu lục ngoại trừ Nam Cực, rất lâu sau khi nhiều nhà khoa học khác cho biết đại dịch đã xảy ra.
WHO là cơ quan duy nhất được ủy quyền điều phối phản ứng của thế giới đối với các mối đe dọa sức khỏe cấp tính, nhưng tổ chức này đã nhiều lần chùn bước khi virus corona bùng phát.
Vào tháng 1 năm 2020, WHO đã công khai hoan nghênh Trung Quốc vì phản ứng được cho là nhanh chóng và minh bạch của họ, mặc dù băng ghi âm các cuộc họp riêng mà hãng thông tấn AP có được cho thấy các quan chức hàng đầu thất vọng vì sự thiếu hợp tác của nước này.
WHO cũng khuyến nghị công chúng không đeo khẩu trang trong nhiều tháng, một sai lầm mà nhiều quan chức y tế cho rằng phải trả giá bằng mạng sống.
Nhiều nhà khoa học cũng chỉ trích việc WHO miễn cưỡng thừa nhận rằng COVID-19 thường xuyên lây lan trong không khí và bởi những người không có triệu chứng, đồng thời chỉ trích việc cơ quan này thiếu hướng dẫn mạnh mẽ để ngăn chặn sự phơi nhiễm như vậy.
Tedros là người chỉ trích gay gắt các nước giàu đã tích trữ nguồn cung vắc xin COVID-19 hạn chế, cảnh báo rằng thế giới đang đứng trước bờ vực “thất bại thảm hại về mặt đạo đức” do không chia sẻ vaccine với các nước nghèo.
Gần đây nhất, WHO đã phải vất vả để điều tra nguồn gốc của virus corona, một nỗ lực khoa học đầy thách thức nhưng cũng trở nên căng thẳng về mặt chính trị.
Sau chuyến thăm kéo dài nhiều tuần tới Trung Quốc, WHO đã công bố một báo cáo vào năm 2021 kết luận rằng COVID-19 rất có thể đã lây sang người từ động vật, bác bỏ khả năng nó bắt nguồn từ phòng thí nghiệm là “cực kỳ khó xảy ra”.
Nhưng cơ quan của Liên Hợp Quốc đã quay lại vào năm sau, nói rằng “các phần dữ liệu quan trọng” vẫn còn thiếu và còn quá sớm để loại trừ khả năng COVID-19 có thể liên quan đến phòng thí nghiệm.
Tedros than thở rằng có thể tránh được thiệt hại thảm khốc của COVID-19.
“Chúng tôi có các công cụ và công nghệ để chuẩn bị tốt hơn cho đại dịch, để phát hiện chúng sớm hơn và phản ứng với chúng nhanh hơn,” ông Tedros nói mà không nêu cụ thể những sai lầm của WHO.
“Những mạng sống đã bị mất mà lẽ ra không nên như vậy. Chúng ta phải tự hứa với bản thân và con cháu mình rằng sẽ không bao giờ phạm phải những sai lầm đó nữa.”
Việt Linh (Theo France 24)