Một tù nhân nổi tiếng người Palestin đã chết khi bị Israel giam giữ hôm thứ Ba sau gần ba tháng tuyệt thực, dịch vụ nhà tù của Israel tuyên bố, vào thời điểm căng thẳng giữa Israel và Palestine đã tăng cao.
Khader Adnan, một thủ lĩnh của nhóm chiến binh Jihad Hồi giáo Palestine, là tù nhân Palestine đầu tiên chết kể từ khi các tù nhân Palestine bắt đầu tuyệt thực kéo dài khoảng một thập niên trước. Cái chết của ông sau cuộc tuyệt thực kéo dài 86 ngày làm dấy lên nguy cơ bùng phát bạo lực mới giữa các nhóm chiến binh Israel và Palestine khi bạo lực gia tăng ở Bờ Tây.
Ngay sau khi cái chết của ông được công bố, các chiến binh Palestine ở Dải Gaza đã bắn một loạt hỏa tiễn vào miền nam Israel. Người Palestine kêu gọi một cuộc tổng đình công ở Bờ Tây và Dải Gaza, và các cuộc biểu tình dự kiến sẽ diễn ra vào cuối ngày.
Itamar Ben-Gvir, bộ trưởng theo chủ nghĩa dân tộc cực đoan của Israel phụ trách các nhà tù, đã nâng mức cảnh báo tại các cơ sở đó trong điều mà văn phòng của ông mô tả là một biện pháp phòng ngừa bạo loạn.
Các tù nhân Palestine trong nhiều năm đã tuyệt thực kéo dài để phản đối việc họ bị giam giữ và tìm kiếm sự nhượng bộ từ Israel. Chiến thuật này đã trở thành một biện pháp cuối cùng để chống lại những gì người Palestine coi là giam giữ bất công. Các tù nhân thường bị ốm nặng do từ chối thức ăn nhưng rất hiếm khi tử vong.
Dawood Shahab, phát ngôn viên của Jihad Hồi giáo, gọi cái chết của Adnan là “một tội ác hoàn toàn, mà sự chiếm đóng của Israel phải chịu trách nhiệm hoàn toàn và trực tiếp.”
Khoảng 200 người đã tập trung bên ngoài nhà của Adnan ở thị trấn Arraba bị chiếm đóng ở Bờ Tây, cầm những tấm biển có hình anh ta và kêu gọi trả thù. Người vợ góa của Adnan, Randa Musa, nói với những người tụ tập bên ngoài rằng “chúng tôi không muốn một giọt máu đổ” trước cái chết của anh ấy.
“Chúng tôi không muốn hỏa tiễn được bắn, hoặc một cuộc tấn công tiếp theo vào Gaza,” cô ấy hô hào đám đông trong một bài phát biểu sôi nổi.
Các tù nhân Palestine được coi là anh hùng dân tộc và bất kỳ mối đe dọa nào đối với họ khi bị Israel giam giữ đều có thể gây ra căng thẳng hoặc bạo lực. Israel thường nhượng bộ trước các yêu cầu thả tù nhân hoặc rút ngắn bản án sau khi họ tổ chức các cuộc tuyệt thực đe dọa tính mạng. Israel coi Adnan và các tù nhân Palestine khác là những mối đe dọa an ninh bị buộc tội liên quan đến các vụ tấn công hoặc âm mưu chết người.
Adnan, 45 tuổi, bắt đầu đình công ngay sau khi bị bắt vào ngày 5 tháng Hai.
Trong những năm qua, ông đã nhiều lần bị Israel bắt giữ và trở thành biểu tượng cho sự kiên định trước sự chiếm đóng của Israel khi ông bắt đầu thực hiện các cuộc tuyệt thực kéo dài chỉ hơn một thập niên trước.
Trong số sáu cuộc tuyệt thực của ông có cuộc biểu tình kéo dài 66 ngày vào năm 2012, và hai cuộc đình công khác vào năm 2015 và 2018 kéo dài lần lượt là 56 và 58 ngày. Israel đã thả Adnan sau cuộc đình công năm 2015. Ông được cho là đã biến tuyệt thực thành một công cụ định kỳ để phản đối giữa những người Palestine bị giam giữ và là một con bài thương lượng hữu ích chống lại chính quyền Israel.
Theo Câu lạc bộ Tù nhân Palestine, tổ chức đại diện cho các tù nhân trước đây và hiện tại, Adnan đã bị bắt 12 lần và bị giam khoảng 8 năm trong các nhà tù của Israel, phần lớn thời gian đó dưới cái gọi là giam giữ hành chính, trong đó các nghi phạm bị giam giữ vô thời hạn mà không bị buộc tội hay xét xử.
Cái chết của ông ta xảy ra khi Israel được lãnh đạo bởi chính phủ cánh hữu nhất từ trước đến nay, và khi các nhà tù và tù nhân Palestine được giám sát bởi Ben-Gvir, người trước đây đã thắt chặt các hạn chế đối với các tù nhân Palestine, bao gồm rút ngắn thời gian tắm của họ và đóng cửa các tiệm bánh trong tù.
Ben-Gvir kêu gọi các quan chức nhà tù thể hiện “không khoan nhượng đối với các cuộc tuyệt thực và tình trạng bất ổn trong các nhà tù an ninh” và ra lệnh giam giữ các tù nhân trong phòng giam của họ.
Israel hiện đang giam giữ hơn 1.000 người Palestine mà không bị buộc tội hay xét xử, con số cao nhất kể từ năm 2003, theo nhóm nhân quyền Israel HaMoked.
Con số đó đã tăng lên trong năm qua khi Israel tiến hành các cuộc truy bắt gần như hàng đêm ở Bờ Tây bị chiếm đóng sau một loạt vụ tấn công chết người của người Palestine ở Israel vào đầu năm 2022.
Israel cho biết chiến thuật gây tranh cãi này giúp chính quyền ngăn chặn các cuộc tấn công và bắt giữ các chiến binh nguy hiểm mà không tiết lộ tài liệu buộc tội vì lý do an ninh. Người Palestine và các nhóm nhân quyền cho rằng hệ thống này bị lạm dụng rộng rãi và phủ nhận quy trình tố tụng, với tính chất bí mật của bằng chứng khiến những người bị giam giữ hành chính hoặc luật sư của họ không thể bào chữa.
Một số người Palestine đã tuyệt thực kéo dài trong những năm gần đây để phản đối việc bị giam giữ hành chính. Trong hầu hết các trường hợp, Israel cuối cùng đã thả họ sau khi sức khỏe của họ xấu đi đáng kể. Nhiều người đã bị tổn thương thần kinh không thể khắc phục. Bốn tù nhân tuyệt thực đã chết trong những năm 1970 và 1980 khi họ bị chính quyền Israel ép ăn. Ép ăn bị cấm cho đến năm 2015 khi luật của Israel cho phép một thẩm phán xử phạt hành vi này trong một số trường hợp. Không rõ liệu luật đã từng được viện dẫn hay chưa.
Luật sư của Adnan và một nhóm nhân quyền của Israel cho biết tình trạng của Adnan ngày càng xấu đi và họ đã yêu cầu chính quyền Israel cho anh ta nhập viện để có thể theo dõi tình trạng sức khỏe của anh ta tốt nhất. Các bác sĩ vì Nhân quyền Israel, nhóm nhân quyền nói rằng một bác sĩ đã đến thăm anh ta vài ngày trước đã viết một ý kiến y tế nêu rõ nguy cơ trực tiếp đối với tính mạng của anh ta, nhưng những lời khẩn cầu đó đã bị phớt lờ.
Dana Moss, từ nhóm quyền, cho biết: “Tuyệt thực là một trong số ít các công cụ bất bạo động còn lại cho người Palestine khi họ chiến đấu chống lại hệ thống luật pháp bất công của Israel, đặt trong bối cảnh chiếm đóng lâu dài và chế độ phân biệt chủng tộc. Chúng tôi quy trách nhiệm về cái chết của anh ấy cho chính quyền Israel.”
Dịch vụ nhà tù của Israel cho biết Adnan lần này bị buộc tội “tham gia vào các hoạt động khủng bố”. Họ nói rằng Adnan đang ở trong một cơ sở y tế của nhà tù, nhưng đã từ chối điều trị y tế “cho đến giây phút cuối cùng” trong khi các thủ tục pháp lý được tiến hành. Họ nói rằng ông ta được tìm thấy bất tỉnh trong phòng giam vào đầu ngày thứ Ba và được chuyển đến một bệnh viện nơi ông được tuyên bố là đã chết.
Các nhóm Palestine kêu gọi tổng đình công ở Dải Gaza, Jerusalem và các thành phố trên khắp Bờ Tây vào thứ Ba, đồng thời đóng cửa các trường học và cơ sở kinh doanh trong ngày mà các nhà tổ chức gọi là ngày “đại tang”.
Quân đội Israel cho biết các hỏa tiễn bắn từ Dải Gaza do Hamas kiểm soát đã rơi xuống lãnh thổ trống trải, không gây thiệt hại. Nhóm chiến binh Jihad Hồi giáo cho biết trong một tuyên bố rằng “cuộc chiến của chúng tôi tiếp tục và sẽ không dừng lại.”
Israel đã tiến hành cuộc chiến kéo dài 11 ngày với các chiến binh Palestine ở Gaza, bao gồm cả Jihad Hồi giáo, vào tháng 5 năm 2021.
Israel và người Palestine ở Bờ Tây đã rơi vào một cuộc giao tranh trong năm qua. Khoảng 250 người Palestine đã thiệt mạng do hỏa lực của Israel và 49 người thiệt mạng trong các cuộc tấn công của người Palestine nhằm vào người Israel.
Việt Linh (Theo Deutsche Welle)