Trung Quốc đã tiết lộ hai nhà lãnh đạo mới của Lực lượng Hỏa tiễn Hạt nhân Quân đội Giải phóng Nhân dân trong tuần này trong một cuộc cải tổ bất ngờ làm dấy lên câu hỏi về hoạt động bên trong ở cấp cao nhất của nhánh quân sự giám sát kho hỏa tiễn đạn đạo và hạt nhân mạnh mẽ của quốc gia.
Hôm thứ Hai, truyền thông nhà nước đã chỉ định Wang Houbin là chỉ huy Lực lượng Hỏa tiễn và Xu Xisheng là chính ủy của lực lượng này trong một báo cáo nhấn mạnh việc họ được nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình thăng cấp tướng.
Truyền thông nhà nước vẫn chưa đưa ra bất kỳ thông tin nào về cựu chỉ huy Li Yuchao, một cựu chiến binh của lực lượng, người chỉ mới giữ chức chỉ huy từ đầu năm ngoái, một nhiệm kỳ tương đối ngắn, hoặc về chính ủy trước đó Xu Zhongbo.
Các chuyên gia cho rằng việc thay thế hai nhân vật hàng đầu trong Lực lượng Hỏa tiễn cùng một lúc bằng các nhân vật quân sự từ bên ngoài chi nhánh – như Vương đến từ hải quân và và Từ Hy Sinh đến từ lực lượng không quân – là một hành động bất thường. Và nó xảy ra một tuần sau khi cựu bộ trưởng ngoại giao của Trung Quốc, Tần Cương, bị cách chức đột ngột và mất tích mà không có lời giải thích.
Cuộc cải tổ Lực lượng Hỏa tiễn diễn ra sau vài tuần có tin đồn rằng một sự thay đổi lãnh đạo đang diễn ra vì Li không xuất hiện trước công chúng, giờ đây càng được thúc đẩy bởi việc thiếu xác nhận về vị trí hiện tại của ông trong hệ thống chính trị không rõ ràng của Trung Quốc.
Lần cuối cùng Li và Xu Zhongbo được đề cập với tư cách là các nhà lãnh đạo Lực lượng Hỏa tiễn là trong một tuyên bố ngày 6 tháng 4 từ chính quyền địa phương ở thành phố Tô Châu, nơi họ tham dự lễ đặt vòng hoa tưởng niệm.
Mặc dù vẫn chưa rõ điều gì đã kích hoạt những thay đổi, hoặc liệu Li hoặc Xu có được bổ nhiệm lại vào các vị trí khác nhau hay không, nhưng các chuyên gia cho rằng sự xáo trộn cho thấy những lo ngại tiềm ẩn về quyền lãnh đạo lực lượng từ Tập Cận Bình.
Nó cũng diễn ra vào thời điểm có tầm quan trọng đối với việc giải quyết các chương trình hỏa tiễn của Trung Quốc, từ vũ khí mang đầu đạn hạt nhân đến hỏa tiễn tầm ngắn được sử dụng trong mối đe dọa gần đây đối với Đài Loan tự trị, mà Đảng Cộng sản cầm quyền của Trung Quốc tuyên bố là của họ và không loại trừ việc dùng vũ lực.
Yun Sun, giám đốc chương trình Trung Quốc tại nhóm chuyên gia cố vấn của Trung tâm Stimson có trụ sở tại Washington, cho biết rằng: “Việc cải tổ là khá quan trọng, và nói thêm rằng đó là trường hợp đặc biệt nếu có thông tin cho rằng đây là một phần của cuộc điều tra lớn hơn về lực lượng này.”
“Đặc biệt là vào thời điểm Trung Quốc đang cố gắng xây dựng kho vũ khí hạt nhân của mình để ngăn chặn sự can thiệp tiềm tàng của Hoa Kỳ vào một tình huống bất ngờ ở Đài Loan, việc cải tổ nhân sự và nguyên nhân sâu xa của nó (sẽ) làm dấy lên sự hoài nghi về khả năng của lực lượng này trong việc thực hiện sứ mệnh đó một cách đáng tin cậy và thành công,” cô nói.
Ông Tập, nhà lãnh đạo quyết đoán nhất của Trung Quốc trong một thế hệ, đã giám sát việc mở rộng quân đội và củng cố quyền kiểm soát của ông đối với hàng ngũ quân đội kể từ khi ông lên nắm quyền vào năm 2012.
Điều này đã bao gồm một cuộc đàn áp chống tham nhũng trên diện rộng, với các cuộc điều tra đối với các nhà lãnh đạo quân sự hàng đầu hiện tại và trước đây, kể cả từ trung tâm của Quân ủy Trung ương hàng đầu của Đảng Cộng sản, mặc dù có ít hành động cấp cao như vậy được công bố trong những năm gần đây.
Hôm thứ Ba, kỷ niệm 96 năm thành lập Quân Giải phóng Nhân dân (PLA), tờ báo chính thức của quân đội đã đăng một bài bình luận kêu gọi các quân nhân trung thành, ủng hộ và bảo vệ Tập Cận Bình với tư cách là “nòng cốt” của Đảng Cộng sản.
“Chúng ta phải tăng cường quản trị quân đội… kiên trì nỗ lực chấn chỉnh hành vi, rèn luyện kỷ luật và chống tham nhũng,” bài bình luận viết.
Những thay đổi trong lãnh đạo quân đội cũng diễn ra trong bối cảnh ban lãnh đạo ngoại giao của Trung Quốc đang có sự chấn động sau khi Tần Cương, người được bổ nhiệm làm ngoại trưởng vào cuối năm ngoái, bất ngờ bị lật đổ sau một tháng vắng bóng trước công chúng và được thay thế bởi người tiền nhiệm của ông, Vương Nghị.
Bắc Kinh không đưa ra lý do thay đổi, đây là một ví dụ khác về sự thiếu minh bạch trong hệ thống chính trị của Trung Quốc.
Nhà phân tích Carl Schuster có trụ sở tại Hawaii, cựu giám đốc hoạt động tại Trung tâm tình báo chung của Bộ Tư lệnh Thái Bình Dương Hoa Kỳ, cho biết việc cải tổ lực lượng hỏa tiễn có khả năng là một phần trong nỗ lực của ông Tập nhằm bảo đảm những người ở các vị trí quyền lực nhất của PLA tuyệt đối trung thành với ông.
“Ông Tập dường như đang đặt lòng trung thành với ông ấy lên trên kinh nghiệm và kiến thức kỹ thuật và vận hành,” Schuster nói.
Ban lãnh đạo Lực lượng Hỏa tiễn mới được bổ nhiệm đều từng giữ các chức vụ cấp phó ở các bộ phận khác của quân đội.
Wang là cựu phó tư lệnh của Hải quân PLA, trong khi Xu là cựu phó chính ủy của Bộ Tư lệnh Chiến khu phía Nam, một trong năm bộ tư lệnh của PLA. Chính ủy đại diện cho Đảng Cộng sản và giám sát sự kiểm soát của nó trong PLA.
Neil Thomas, một thành viên về chính trị Trung Quốc tại Trung tâm Phân tích Trung Quốc của Viện Chính sách Xã hội Châu Á, cho biết các hành động này không phù hợp với những thay đổi nhân sự thông thường.
Ông nói: “Việc Bắc Kinh bổ nhiệm người ngoài lãnh đạo Lực lượng Tên lửa là điều bất thường, việc đồng thời thay thế cả tư lệnh và chính ủy của bất kỳ lực lượng nào là điều bất thường, và việc các nhà lãnh đạo trước đó biến mất trong vài tháng vừa qua cũng là điều bất thường.”
Roderick Lee, giám đốc nghiên cứu, Viện nghiên cứu hàng không vũ trụ Trung Quốc thuộc Đại học Hàng không Hoa Kỳ tại Mỹ, cho biết: “Bản thân phần bất thường nhất của thông báo có lẽ là việc lựa chọn một cựu sĩ quan Hải quân PLA trở thành Tư lệnh Lực lượng Tên lửa. Điều này thật kỳ quặc, là chưa từng xảy ra.”
Sự thay đổi lãnh đạo diễn ra khi bằng chứng cho thấy lực lượng hạt nhân của Trung Quốc đang mở rộng – tạo ra một vai trò thậm chí còn quan trọng hơn cho Lực lượng hỏa tiễn, lực lượng mà cho đến năm 2016 được gọi là Lực lượng pháo binh thứ hai của PLA.
Trong vài năm qua, các bức ảnh vệ tinh cho thấy việc xây dựng những thứ dường như là hàng trăm hầm chứa tên lửa đạn đạo xuyên lục địa ở các sa mạc của Trung Quốc và Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ đang dự đoán số lượng đầu đạn hạt nhân trong kho vũ khí của Bắc Kinh sẽ tăng theo cấp số nhân trong thập kỷ tới.
Trung Quốc có thể có khoảng 1.500 đầu đạn hạt nhân vào năm 2035 nếu Bắc Kinh tiếp tục mở rộng kho dự trữ với tốc độ hiện tại, theo báo cáo năm 2022 của Bộ Quốc phòng Mỹ về sự phát triển quân sự của Trung Quốc.
Điều này đã khiến một số nhà phân tích lo ngại về sự thiếu minh bạch xung quanh những thay đổi lãnh đạo mới nhất, đặc biệt là do nhu cầu liên lạc quốc tế về vũ khí hạt nhân – và trong bối cảnh thiếu liên lạc quân sự cấp cao hiện nay giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ.
“Đây là những kẻ đã chạm tay vào cò súng hạt nhân. Họ chịu trách nhiệm giải quyết và vận chuyển vũ khí hạt nhân của Trung Quốc,” Drew Thompson, nhà nghiên cứu cấp cao tại Trường Chính sách Công Lý Quang Diệu thuộc Đại học Quốc gia Singapore, cho biết.
Việt Linh (Theo CNN)