Chuyến đi của Tổng thống Brazil Luiz Inácio Lula da Silva tới Bắc Kinh cho thấy rõ rằng ông trông cậy vào việc Trung Quốc sẽ giúp khôi phục lĩnh vực công nghiệp đang ốm yếu của quốc gia Nam Mỹ này — đặc biệt là bằng cách khắc phục tình trạng trì trệ của các công ty Mỹ đang rời bỏ thị trường.
Sau khi Lula gặp Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình hôm thứ Sáu, bộ trưởng tài chính Brazil Fernando Haddad nói với các phóng viên rằng các quốc gia đang lên kế hoạch cho một “bước nhảy vọt” trong mối quan hệ của họ.
“Tổng thống Lula muốn một chính sách tái công nghiệp hóa. Chuyến thăm này bắt đầu một thách thức mới đối với Brazil: thu hút các khoản đầu tư trực tiếp từ Trung Quốc,” Haddad nói. Ông nói thêm rằng Brazil cũng muốn có mối quan hệ chặt chẽ với Mỹ, nhưng lưu ý với sự tiếc nuối rằng gần đây “một số công ty Mỹ đã quyết định rời khỏi Brazil”.
Chính sách công nghiệp gần gũi và thân thiết với Lula, một cựu công nhân luyện thép đã trở thành lãnh đạo công đoàn. Nhiều thập niên sau, ông đã vận động tranh cử nhiệm kỳ tổng thống thứ ba ở vùng ngoại ô cằn cỗi của Sao Paulo, bên ngoài một nhà máy sản xuất ô tô. Khu vực đó – và đất nước – đang sản xuất ra ít hàng hóa sản xuất hơn bao giờ hết.
Viện thống kê quốc gia Brazil cho biết vào tháng 7 năm 2022 rằng Brazil đã mất 1 triệu việc làm trong ngành công nghiệp trong thập kỷ trước, mức giảm 11,6%. Viện này cho biết vào năm 2021, ngành công nghiệp của nước này chiếm 18,9% GDP của Brazil, giảm so với mức 38% ba thập kỷ trước đó.
Nói chuyện với các nhà báo trước khi rời Trung Quốc, Lula cho biết vào sáng thứ Bảy rằng mối quan hệ của Brazil với gã khổng lồ châu Á “đang vượt ra ngoài giai đoạn xuất khẩu hàng hóa”. Ông nói thêm rằng ông đã đến thăm trụ sở của công ty viễn thông Trung Quốc Huawei vì ông cảm thấy cần thúc đẩy “một cuộc cách mạng kỹ thuật số” ở quốc gia Nam Mỹ của mình.
Trong những năm qua, Brazil đã trở thành nước xuất khẩu nguyên liệu thô lớn và Trung Quốc đã tiêu thụ chúng một cách ngấu nghiến. Trung Quốc đã vượt Mỹ trở thành thị trường xuất khẩu lớn nhất của Brazil vào năm 2009 và mỗi năm mua hàng chục tỷ đô la đậu nành, thịt bò, quặng sắt, thịt gia cầm, bột giấy, mía, bông và dầu thô.
Người khổng lồ châu Á và cường quốc Mỹ Latinh có mối quan hệ hơi lạnh nhạt trong bốn năm qua khi nhà lãnh đạo cực hữu Jair Bolsonaro giữ chức tổng thống ở Brasilia. Ngay cả một số người ủng hộ Bolsonaro trong lĩnh vực kinh doanh nông nghiệp cũng chỉ trích sự bùng nổ gây phản cảm với Trung Quốc.
Vào thứ Năm, Lula gặp Giám đốc điều hành của nhà sản xuất Trung Quốc BYD, công ty sản xuất xe buýt điện và đang đàm phán để bắt đầu hoạt động tại một nhà máy ở bang Bahia của Brazil, văn phòng của Lula cho biết. Chủ sở hữu trước đó, Ford Motor Co., đã thông báo vào năm 2021 rằng họ sẽ đóng cửa nhà máy cùng với hai nhà máy khác ở Brazil.
Theo truyền thông nhà nước Trung Quốc, Brazil đã là nước nhận đầu tư lớn nhất của Trung Quốc ở Mỹ Latinh. Và Lula không chỉ muốn đầu tư nhiều hơn; ông cũng đang tìm kiếm các mối quan hệ đối tác thách thức quyền bá chủ của các thể chế kinh tế và địa chính trị do phương Tây thống trị, bao gồm cả ngoại giao trong cuộc chiến ở Ukraine.
Chuyến thăm của Lula bao gồm lễ tuyên thệ vào thứ Năm của cựu Tổng thống Brazil Dilma Rousseff với tư cách là người đứng đầu Ngân hàng Phát triển Mới do Trung Quốc hậu thuẫn, ngân hàng đang tài trợ cho các dự án cơ sở hạ tầng ở Brazil và các nơi khác trong thế giới đang phát triển.
Ngân hàng tự miêu tả mình như một giải pháp thay thế cho Quỹ Tiền tệ Quốc tế và Ngân hàng Thế giới, vốn thường áp đặt các điều kiện cho vay mà các quốc gia đang phát triển chỉ trích là mang tính trừng phạt.
Tại buổi lễ tuyên thệ nhậm chức, Lula đã chỉ trích cả IMF và sự thống trị của đồng đô la Mỹ trong thương mại quốc tế, ca ngợi một thỏa thuận giữa Brazil và Trung Quốc nhằm sử dụng đồng nhân dân tệ của Trung Quốc trong thương mại song phương của họ.
Lula và Xi giám sát việc ký kết các thỏa thuận trong 15 lĩnh vực, từ nông nghiệp đến hàng không, nhấn mạnh sự cải thiện trong quan hệ kể từ khi Lula tiếp quản vào tháng Giêng.
“Là đối tác chiến lược toàn diện, Trung Quốc và Brazil chia sẻ nhiều lợi ích chung,” ông Tập nói, theo Bộ Ngoại giao Trung Quốc.
“Trung Quốc… coi mối quan hệ này là ưu tiên hàng đầu trong chương trình nghị sự ngoại giao của mình,” ông nói.
Chuyến đi là chuyến thăm thứ ba của Lula tới Trung Quốc, nhưng là chuyến đầu tiên khi ông Tập ngồi trên cương vị chủ tịch. Vào thứ Sáu, hai nhà lãnh đạo đã gặp nhau trong ba giờ – lâu hơn nhiều so với dự kiến.
“Thời lượng của cuộc họp nói lên điều đó,” Đại sứ Brazil Marcos Galvão sau đó cho biết trong một cuộc họp báo vào đêm khuya.
Tập đã chào đón Lula với đầy đủ nghi lễ quân sự, bao gồm 21 phát đại bác chào, tại Đại lễ đường Nhân dân gần Quảng trường Thiên An Môn ở trung tâm thủ đô Trung Quốc.
Nhà lãnh đạo Brazil đang tìm cách xây dựng lại mối quan hệ với Trung Quốc sau mối quan hệ đầy sóng gió dưới thời Bolsonaro, người tỏ ra ít quan tâm đến việc đi du lịch nước ngoài.
Vào thứ Sáu, con trai của cựu tổng thống, Thượng nghị sĩ Flávio Bolsonaro, đã chỉ trích Lula vì đã làm thân với Trung Quốc.
“Điều duy nhất còn thiếu là tiến hành một cuộc chiến trực tiếp với Hoa Kỳ… Lula đang đi trên con đường nguy hiểm bên cạnh các chế độ độc tài và kẻ thù của nền dân chủ, như Venezuela, Cuba và Nicaragua,” Bolsonaro trẻ hơn nói trên mạng xã hội.
Vào tháng 2, Lula tới Washington , nơi ông và Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo vệ nền dân chủ và bảo tồn rừng nhiệt đới Amazon. Tuy nhiên, chuyến đi đã không tạo ra cam kết tài chính như mong đợi cho Quỹ Amazon của Brazil.
Theo đài truyền hình nhà nước Trung Quốc CCTV, các cuộc đàm phán Lula-Xi đã đề cập đến cuộc xung đột ở Ukraine, với việc các nhà lãnh đạo đồng ý về sự cần thiết của một giải pháp thương lượng.
Việt Linh (Theo France 24)