Tổng thống Nga Vladimir Putin sẽ không tham dự hội nghị thượng đỉnh BRICS do nước chủ nhà Nam Phi tổ chức vào cuối tháng 8, phía Nam Phi đã xác nhận hôm thứ Tư, chấm dứt nhiều tháng đồn đoán do lệnh bắt giữ được ban hành đối với nhà lãnh đạo Nga vì cáo buộc phạm tội ác chiến tranh ở Ukraine.
Văn phòng của Tổng thống Cyril Ramaphosa cho biết ông Putin sẽ không tham dự hội nghị “theo thỏa thuận chung”, đồng thời cho biết thêm rằng Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov sẽ đến thay thế. Các nhà lãnh đạo của các thành viên khác trong khối kinh tế BRICS, Brazil, Ấn Độ và Trung Quốc, dự kiến vẫn sẽ đích thân tham dự.
Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC) đã ban hành lệnh bắt giữ Putin và quan chức Nga Maria Lvova-Belova vào tháng 3, về một âm mưu bị cáo buộc trục xuất trẻ em Ukraine sang Nga trong bối cảnh cuộc xâm lược tàn bạo.
Trong những tháng tiếp theo, các nhà lập pháp Nam Phi đã đưa ra những tuyên bố trái ngược nhau về nghĩa vụ bắt giữ Putin của nước này nếu ông tham dự hội nghị thượng đỉnh. Là một bên ký kết quy chế Rome, hiệp ước điều chỉnh tòa án Hague, Nam Phi buộc phải bắt giữ các cá nhân bị ICC truy tố.
Hành động của chính phủ Ramaphosa làm suy yếu đáng kể nỗ lực của Moscow nhằm thiết lập lại tình đoàn kết với các đồng minh chủ chốt, khi nước này ngày càng thấy mình bị cô lập kể từ khi phát động cuộc xâm lược toàn diện vào Ukraine vào tháng 2 năm 2022.
Các nhà ngoại giao phương Tây đã chỉ trích các nhà lập pháp Nam Phi vì cho rằng họ đoàn kết với Nga kể từ khi bắt đầu cuộc xung đột đó.
Các quan chức ở Johannesburg từ lâu đã khẳng định rằng họ là một quốc gia trung lập, nhưng họ đã từ chối lên án Nga trong các cuộc bỏ phiếu của Đại hội đồng Liên Hợp Quốc.
Đầu năm nay, Nam Phi đã tổ chức tập trận với hải quân Trung Quốc và Nga và bị đại sứ Mỹ cáo buộc vận chuyển vũ khí lên một tàu Nga bị trừng phạt vào tháng 12. Cape Town đã phủ nhận mọi hành vi sai trái.
Thông báo hôm thứ Tư được đưa ra ngay sau những tiết lộ trong một bản khai mật của Ramaphosa, được một thẩm phán tòa án cấp cao ở Johannesburg ra lệnh công bố vào thứ Ba. Bản khai có tuyên thệ nhằm đáp lại hành động pháp lý của một đảng đối lập nhằm bắt giữ Putin.
“Tôi phải nhấn mạnh, vì mục đích minh bạch, rằng Nam Phi rõ ràng có vấn đề trong việc thực hiện yêu cầu bắt giữ và giao nộp Tổng thống Putin,” Ramaphosa nói, theo tài liệu của tòa án.
Phía Nga đã nói rõ rằng việc bắt giữ tổng thống đương nhiệm của họ sẽ được xem là một lời tuyên chiến. Ramaphosa tiếp tục: “Sẽ không phù hợp với Hiến pháp của chúng ta nếu mạo hiểm tham gia chiến tranh với Nga.”
Tuy nhiên, người phát ngôn của Điện Kremlin, Dmitry Peskov sau đó đã bác bỏ tuyên bố của Ramaphosa, nói rằng: “Chúng tôi không hề có những cảnh báo như vậy. Mọi người hoàn toàn hiểu rõ ràng về ý nghĩa của việc xâm phạm người đứng đầu nhà nước Nga, vì vậy không cần phải giải thích bất cứ điều gì với bất kỳ ai ở đây.”
Vào năm 2015, chính quyền Nam Phi đã thất bại trong việc bắt giữ Tổng thống Sudan lúc bấy giờ là Omar al-Bashir, người đã và vẫn đang bị ICC truy tố về tội ác chiến tranh và tội ác chống lại loài người liên quan đến nạn diệt chủng ở Darfur, trong chuyến thăm đất nước này.
Việt Linh (Theo Euro News)