Người dân Australia sẽ bỏ phiếu vào ngày 14 tháng 10 về một dự luật được đề xuất nhằm tạo ra cái gọi là “The Voice” của Người bản địa trước Quốc hội trong cuộc trưng cầu dân ý đầu tiên của quốc gia trong một thế hệ.
Thủ tướng Anthony Albanese hôm thứ Tư đã công bố ngày trưng cầu dân ý, đánh dấu hơn sáu tuần tăng cường vận động tranh cử của cả hai bên.
Cuộc trưng cầu dân ý sẽ quy định trong hiến pháp “The Voice” của người bản địa trước Quốc hội, một tập hợp những người ủng hộ nhằm giúp cho dân tộc thiểu số có hoàn cảnh khó khăn nhất trong nước có thêm tiếng nói về chính sách của chính phủ.
Albanese kêu gọi mọi người bỏ phiếu “có” vì các cuộc thăm dò cho thấy hơn 80% dân số bản địa của Úc – thổ dân và người dân đảo Torres Strait – có ý định làm như vậy.
“Chúng ta hãy nói rõ về giải pháp thay thế: bởi vì việc bỏ phiếu ‘không’ chẳng dẫn đến đâu cả. Điều đó có nghĩa là không có gì thay đổi,” Albanese nói với 400 người ủng hộ Tiếng nói ở thành phố Adelaide.
“Bỏ phiếu ‘không’ sẽ đóng lại cơ hội tiến về phía trước. Tôi nói hôm nay, đừng đóng cửa việc công nhận hiến pháp, đừng đóng cửa lắng nghe cộng đồng để đạt được kết quả tốt hơn. Đừng đóng cửa đối với một ý tưởng đến từ chính những người thổ dân và người dân đảo Torres Strait, cũng như đừng đóng cửa đối với thế hệ người Úc bản địa tiếp theo. Hãy bỏ phiếu ‘có’,” Albanese nói thêm.
Australia đã không tổ chức trưng cầu dân ý kể từ năm 1999 và cũng chưa có cuộc trưng cầu dân ý nào được thông qua kể từ năm 1977.
Chưa có cuộc trưng cầu dân ý nào được thông qua mà không có sự ủng hộ của lưỡng đảng và các đảng lớn vẫn bị chia rẽ về “The Voice”.
Những người ủng hộ lập luận rằng việc cho người bản địa có tiếng nói trong các chính sách ảnh hưởng đến cuộc sống của họ sẽ dẫn đến ít bất lợi hơn.
Người Úc bản địa chiếm 3,8% dân số và họ chết trẻ hơn khoảng 8 tuổi so với dân số rộng hơn của Úc.
Megan Davis, một luật sư người bản địa, người đã giúp xây dựng đề xuất “The Voice”, cho biết cư dân bản địa vùng hẻo lánh không nên chuyển đến thủ đô quốc gia Canberra để “có tiếng nói về luật pháp và chính sách đối với cuộc sống của họ”.
“Thực tiễn tốt nhất trên toàn cầu cho chúng ta biết rằng con người có nhiều khả năng phát triển hơn nếu họ có quyền kiểm soát cuộc sống của mình,” Davis nói với cùng một khán giả với Albanese. “Ước mơ, có tầm nhìn, lập kế hoạch: đây chính là nội dung của “The Voice”. Nó cho phép người dân của chúng tôi có được một chỗ ngồi tại bàn đàm phán.”
Những người ủng hộ nói rằng sẽ không có quyền phủ quyết của Người bản địa đối với chính sách của chính phủ và các nhà lập pháp sẽ được tự do coi thường các đại diện của Tiếng nói.
Nhưng những người phản đối cho rằng tòa án có thể giải thích quyền lực hiến pháp của “The Voice” theo những cách không thể đoán trước, tạo ra sự không chắc chắn về mặt pháp lý. Họ cũng nói rằng “The Voice” sẽ là sự thay đổi lớn nhất từ trước đến nay trong nền dân chủ của Australia và sẽ chia rẽ đất nước theo các ranh giới chủng tộc.
“Đối với tôi, rõ ràng đề xuất ưu tú này là nhằm chia rẽ đất nước chúng ta. Và chính quy tắc chia để trị cũ đó mà tôi không thể ủng hộ,” Thượng nghị sĩ phe đối lập bản địa Jacinta Nampijinpa Price nói với các phóng viên.
“Tôi sẽ không cho phép một đường thẳng chạy qua giữa gia đình tôi trong hiến pháp của chúng tôi,” Price nói thêm, đề cập đến di sản đa chủng tộc của cô ấy.
Albanese từ lâu vẫn tin tưởng rằng cuộc trưng cầu dân ý sẽ thành công bất chấp các cuộc thăm dò dư luận cho thấy sự ủng hộ của đa số dành cho “The Voice” đã suy yếu trong những tháng gần đây khi cuộc tranh luận công khai trở nên nóng bỏng và chia rẽ hơn.
Những người ủng hộ tiếng nói phàn nàn rằng các công ty truyền thông xã hội chưa làm đủ để loại trừ hành vi lạm dụng chủng tộc khỏi cuộc tranh luận.
Những người phản đối bao gồm lãnh đạo phe đối lập Peter Dutton, thủ tướng thay thế của Úc, cho rằng hệ thống này được xếp chồng lên nhau để ủng hộ cuộc bỏ phiếu “có”.
Những người ủng hộ “The Voice” cáo buộc Dutton cố gắng làm suy yếu niềm tin vào hệ thống bầu cử.
Trong khi một số người phản đối cho rằng đề xuất của “The Voice” quá cấp tiến thì những người khác lại cho rằng nó chưa đủ cấp tiến.
Thượng nghị sĩ bản địa độc lập Lidia Thorpe nói với Câu lạc bộ báo chí quốc gia trong tháng này rằng Tiếng nói sẽ là một “cơ quan cố vấn bất lực” xúc phạm trí thông minh của người Úc bản địa. Bà kêu gọi Albanese hủy bỏ cuộc trưng cầu dân ý, nói rằng sự thất bại của nó sẽ khiến Úc trở thành một quốc gia phân biệt chủng tộc.
Albanese đồng ý rằng kết quả của cuộc trưng cầu dân ý sẽ ảnh hưởng đến nhận thức của quốc tế về Australia.
“Đó là… về cách người Úc nhìn nhận bản thân chúng ta, cũng như cách thế giới nhìn nhận nước Úc,” Albanese nói vào tháng Tư.
Việt Linh (Theo Asia Times)