Người dân Liberia hôm thứ Ba đã đi bỏ phiếu trong các cuộc bầu cử tổng thống và quốc hội có tỷ lệ cược cao – đây là cuộc bầu cử đầu tiên kể từ khi phái bộ Liên Hiệp Quốc rời khỏi năm 2018 nhằm gìn giữ hòa bình trong hơn một thập niên tại một quốc gia bị tàn phá bởi hai cuộc nội chiến tàn khốc.
Ngoài cuộc nội chiến kéo dài 14 năm khiến 250.000 người thiệt mạng cho đến khi kết thúc vào năm 2003, Liberia còn phải vật lộn với dịch bệnh, bao gồm đại dịch Covid và đợt bùng phát Ebola chết người khiến hơn 4.000 người thiệt mạng vào năm 2014.
Tổng thống đương nhiệm George Weah, một cựu ngôi sao bóng đá được nhiều huy chương, đang tìm cách tái tranh cử cho nhiệm kỳ sáu năm thứ hai sau nhiệm kỳ đầu tiên đầy biến động bị vấy bẩn bởi các vụ bê bối tham nhũng và cáo buộc quản lý yếu kém.
Ngân hàng Thế giới cho biết tình trạng nghèo đói tràn lan ở Liberia, đồng thời ước tính thêm rằng một nửa dân số nước này sống với mức thu nhập dưới 2 USD/ngày.
Hơn 60% trong số 5,4 triệu người Liberia dưới 25 tuổi nhưng tình trạng thất nghiệp vẫn phổ biến trong giới trẻ nước này, một số từng là lính trẻ em trong cuộc nội chiến.
Mười chín ứng cử viên đang tìm cách lật đổ Weah, người thuộc đảng Liên minh Thay đổi Dân chủ (CDC), nhưng ông phải đối mặt với cuộc tái đấu đầy tranh cãi với cựu Phó Tổng thống Joseph Boakai của Đảng Thống nhất đối lập chính (UP).
Cảnh sát Liberia cho biết trên Facebook rằng căng thẳng bùng lên giữa những người ủng hộ hai đảng trước cuộc bầu cử. Ủy ban bầu cử nước này cho biết điều này đã dẫn đến “tổn thất về nhân mạng và tài sản”.
Người phát ngôn của Văn phòng Nhân quyền Liên hợp quốc tại Liberia, Seif Magango, cho biết ít nhất 2 người thiệt mạng và 20 người khác bị thương trong các cuộc đụng độ.
Weah, người châu Phi duy nhất giành được giải Ballon d’Or danh giá nhất của bóng đá, đã giành được hơn 60% số phiếu bầu để đánh bại Boakai trong cuộc bầu cử vòng hai lần cuối cùng hai người gặp nhau tại cuộc bỏ phiếu năm 2017.
Cả Weah, 57 tuổi và Boakai, người sẽ bước sang tuổi 79 vào tháng tới đều không đạt được 50% số phiếu bầu trong vòng bỏ phiếu đầu tiên.
Boakai thừa nhận thất bại sau thử thách pháp lý bất thành.
Boakai nói rằng: “Những người ủng hộ trẻ tuổi của ông hiện đang khao khát sự thay đổi. Lần này, Weah nhận thức khá rõ rằng sự nổi tiếng của mình đã giảm sút và ông ấy không còn cơ hội trong cuộc bầu cử này”.
Khoảng 2,4 triệu người Liberia, chủ yếu là thanh niên đã đăng ký bỏ phiếu trong cuộc bầu cử. Các nhà phân tích cho rằng đây là cuộc đua song mã giữa Weah và Boakai.
Joel Cholo Brooks, nhà xuất bản của Global News Network Liberia, cho biết rằng: “Nhiều người coi Boakai là tổng thống tiếp theo của đất nước, người sẽ giải cứu người dân Liberia khỏi bàn tay của Tổng thống Weah, người mà họ cho rằng đã thất bại trong suốt 6 năm cầm quyền của ông. Nhưng đối với những người ủng hộ Weah, họ tin rằng ông ấy nên được bầu lại để hoàn thành nhiều dự án còn dang dở của mình.”
Trước các cuộc thăm dò, Weah đã bảo vệ thành tích của chính quyền mình, nói với những người ủng hộ tại một cuộc mít tinh rằng “thành tích phát triển của ông ấy trong sáu năm đầu tiên của nhiệm kỳ tổng thống là không thể so sánh với những người tiền nhiệm,” theo một tuyên bố của tổng thống.
Ông ca ngợi những thành tựu về cơ sở hạ tầng và ghi nhận việc chính phủ của ông đưa ra chương trình giáo dục miễn phí tại các trường đại học công lập ở Liberia.
“Tôi là người giỏi nhất trong số họ,” Weah nói về đối thủ của mình tại một cuộc họp khác vào tháng trước. “Tôi là một nhà phát triển và đây là lý do tại sao tôi đang phát triển đất nước,” ông nói thêm khi kêu gọi bỏ phiếu.
Weah đã bị chỉ trích vào năm ngoái sau khi dành gần hai tháng ở nước ngoài, trong thời gian đó ông tới Qatar để xem con trai mình, một công dân Mỹ, thi đấu cho Hoa Kỳ tại FIFA World Cup.
Bộ trưởng tài chính Liberia, Samuel Tweah, cho biết vào thời điểm đó rằng tổng thống được hưởng khoản trợ cấp hàng ngày 2.000 USD trong chuyến đi nhưng không tiết lộ tổng chi phí cho chuyến công du 48 ngày của Weah – được truyền thông địa phương mô tả là chuyến đi dài nhất của ông Weah.
“Ngay từ đầu, họ đã là một chính phủ tham nhũng và mọi thứ họ làm đều vì lợi ích cá nhân,” Boakai, đối thủ chính của Weah, người nói về kế hoạch cắt giảm chi tiêu chính phủ và giải quyết vấn đề quản lý yếu kém đối với tài chính công nếu đắc cử.
Các nhà phân tích không tin rằng Weah đã làm đủ để xua tan nạn tham nhũng đang đeo bám chính phủ của ông.
Brooks nói: “Tổng thống đã thất bại trong việc chống tham nhũng. Nhiều quan chức của ông ấy bị cáo buộc tham nhũng vẫn chưa bị truy tố”.
Năm ngoái, ba đồng minh thân cận của Weah, bao gồm cả chánh văn phòng của ông, Nathaniel McGill, đã bị Mỹ trừng phạt vì điều mà Washington cho là “sự tham gia của họ vào nạn tham nhũng đang diễn ra ở Liberia”.
McGill, Sayma Syrenius Cephus, công tố viên trưởng của Liberia vào thời điểm đó, và Bill Twehway, người đứng đầu Cơ quan quản lý cảng quốc gia của đất nước, đã bị Bộ Tài chính Hoa Kỳ cáo buộc hối lộ, chiếm dụng quỹ nhà nước và thao túng các hợp đồng của chính phủ để thu lợi cá nhân.
Bộ ba đã từ chức nhưng không có cáo buộc nào chống lại họ, bất chấp những lời kêu gọi truy tố họ.
Brooks cho biết: “Hai trong số những người bị chính phủ Hoa Kỳ trừng phạt vì tham nhũng lớn đã được tổng thống hoan nghênh khi cho phép họ tranh cử vào quốc hội Liberia”.
McGill và Twehway có tên trong cuộc bỏ phiếu vào thượng viện đất nước sau khi được đảng CDC của Weah đề cử.
Người quản lý chiến dịch tranh cử của Weah nói với CNN rằng không có luật pháp Liberia nào ngăn cản họ tranh cử, đồng thời nói thêm rằng chính phủ đang chờ bằng chứng từ Mỹ để có thể truy tố.
Các cuộc bỏ phiếu sẽ mở lúc 8 giờ sáng giờ địa phương vào Thứ Ba và đóng cửa lúc 6 giờ chiều. Theo luật, cơ quan bầu cử phải tuyên bố người chiến thắng không muộn hơn hai tuần sau khi cuộc bỏ phiếu kết thúc.
Để đắc cử, ứng cử viên tổng thống phải giành được trên 50% tổng số phiếu bầu. Nếu không có ứng cử viên nào giành được đa số tuyệt đối trong vòng bỏ phiếu đầu tiên, cuộc bầu cử vòng hai sẽ được tổ chức sau đó hai tuần.
Việt Linh (Theo Al Jazeera)