Hàng chục ngàn người biểu tình đã xuống đường ở Israel hôm thứ Ba trong cuộc biểu tình ngày thường lớn nhất trong nhiều tháng để phản đối các hành động mới của chính phủ nhằm đại tu hệ thống tư pháp của đất nước.
Họ cản trở giao thông ở Tel Aviv và gây hỗn loạn ở sân bay Ben Gurion, tuần hành trước Tòa án Tối cao ở Jerusalem và xếp hàng trên các bãi biển Địa Trung Hải cho điều mà họ gọi là ngày “gây rối và phản kháng”.
Hình ảnh và video do những người tổ chức biểu tình và Cảnh sát Israel công bố cho thấy những người biểu tình trên đường phố ở các thành phố trên khắp đất nước bao gồm Haifa, Petach Tikva, Beer Sheva, Hod Hasharon và các địa điểm khác. Ít nhất 71 người đã bị bắt vào lúc 6:30 chiều giờ địa phương (11:30 sáng ET), với 45 người trong số họ đã được thả, Cảnh sát Israel cho biết trong một tuyên bố.
Các nhà lập pháp đã bỏ phiếu hôm thứ Hai để tước quyền tuyên bố các hành động của chính phủ là “không hợp lý” của Tòa án Tối cao, trong lần bỏ phiếu đầu tiên trong số ba phiếu cần thiết để dự luật gây tranh cãi trở thành luật.
Dự luật này là một phần trong gói các biện pháp đại tu tư pháp sâu rộng sẽ làm suy yếu ngành tư pháp. Thủ tướng Benjamin Netanyahu và các đồng minh của ông gọi các biện pháp này là “cải cách” và nói rằng họ cần phải cân bằng lại quyền lực giữa tòa án, các nhà lập pháp và chính phủ. Nhưng những người phản đối kế hoạch nói rằng nó có nguy cơ biến Israel thành một chế độ độc tài bằng cách loại bỏ sự kiểm tra quan trọng nhất đối với các hành động của chính phủ.
Các cuộc biểu tình lớn chống lại chương trình nghị sự đã diễn ra ở nước này kể từ đầu năm. Ông Netanyahu đã tạm dừng quy trình lập pháp vào tháng 3 sau một cuộc tổng đình công chưa từng có khiến phần lớn nền kinh tế của Israel phải đóng cửa. Cuộc bỏ phiếu hôm thứ Hai đánh dấu sự kết thúc của thời gian tạm dừng đó.
Điều gì đang xảy ra vào thứ ba?
Một cuộc biểu tình lớn đang diễn ra tại các thành phố trên khắp Israel, đây là cuộc biểu tình mới nhất trong một loạt các cuộc biểu tình phản đối cuộc đại tu tư pháp đã kéo dài nhiều tháng và làm xáo trộn cuộc sống ở nước này.
Các nhà tổ chức cho biết họ đã chặn Xa lộ Ayalon vào thứ Ba, tuyến đường chính của Tel Aviv, và khẳng định rằng cảnh sát sẽ không thể giải tỏa do số lượng người biểu tình quá đông.
Một nhiếp ảnh gia của tờ báo Haaretz của Israel đã bị xô ngã xuống đất trong một cuộc biểu tình ở Haifa, miền bắc Israel, vào sáng thứ Ba, trước khi bị cảnh sát hộ tống đi, video từ hiện trường cho thấy.
Đoạn video cho thấy anh ta nói với cảnh sát rằng anh ta làm việc cho Haaretz, một trong những tờ báo nổi tiếng nhất của Israel. Haaretz đã tweet video với chú thích nói rằng nhiếp ảnh gia đã bị cảnh sát đánh đập, tạm giữ và được thả vài phút sau đó.
Có thể nghe thấy những người biểu tình xung quanh anh ta hô vang “Xấu hổ” – một bài hát phổ biến trong các cuộc biểu tình chống đại tu – khi anh ta bị dẫn đi. Cảnh sát Israel cho biết nhiếp ảnh gia đã chặn một con đường, “có hành vi gây rối” và xô đẩy các sĩ quan cảnh sát trước khi anh ta bị giam giữ.
Chính phủ đang cố gắng làm gì?
Vào tháng 3, ông Netanyahu đã buộc phải rút lại kế hoạch gây tranh cãi nhằm đại tu hệ thống tư pháp của đất nước, trong bối cảnh các cuộc đình công và biểu tình lan rộng cũng như áp lực quốc tế ngày càng gia tăng.
Sự chậm trễ đó diễn ra sau một cuộc tổng đình công chưa từng có khiến hệ thống giao thông, trường đại học, nhà hàng và nhà bán lẻ phải đóng cửa. Netanyahu cũng phải đối mặt với những biểu hiện lo ngại hiếm hoi về kế hoạch của mình từ các đồng minh chủ chốt, bao gồm cả Hoa Kỳ.
Nhưng Netanyahu đã không loại bỏ chương trình nghị sự – ông ấy chỉ trì hoãn nó cho đến phiên họp Knesset trong tương lai. Ông ấy hiện đang quay trở lại với nỗ lực gây tranh cãi, khơi dậy sự tức giận trong nước.
Knesset đã bỏ phiếu vào tối thứ Hai để thông qua dự luật tước quyền tuyên bố các quyết định của chính phủ là không hợp lý của Tòa án tối cao – phiếu đầu tiên trong số ba phiếu cần thiết để dự luật trở thành luật. Lần thứ hai và thứ ba được lên kế hoạch vào ngày 24 tháng 7.
Nếu nó vượt qua các phiếu bầu đó, nó sẽ trở thành phần đầu tiên của cuộc đại tu để trở thành luật.
Tại sao cuộc đại tu tư pháp lại gây tranh cãi như vậy?
Cuộc đại tu tư pháp là một gói dự luật mà cốt lõi của chúng là trao cho quốc hội Israel, Knesset, và do đó, các đảng cầm quyền, kiểm soát nhiều hơn đối với ngành tư pháp của Israel.
Từ cách lựa chọn thẩm phán cho đến những luật mà Tòa án Tối cao có thể đưa ra phán quyết, những thay đổi này sẽ thể hiện một cuộc cải tổ lịch sử đối với ngành tư pháp của Israel.
Tháng trước, ông Netanyahu cho biết khía cạnh gây tranh cãi nhất trong những thay đổi được đề xuất của ông – một điều khoản cho phép cơ quan lập pháp quốc gia, Knesset, lật ngược các phán quyết của Tòa án Tối cao – đã bị hủy bỏ và sẽ không quay trở lại.
Nhưng ngay cả khi yếu tố đó không quay trở lại, gói này vẫn bao gồm một số thay đổi gây tranh cãi, bao gồm thay đổi thành phần của ủy ban tuyển chọn các thẩm phán để chính phủ thời đó có quyền kiểm soát hiệu quả; loại bỏ các cố vấn pháp lý độc lập – những người có quyết định ràng buộc – khỏi các bộ của chính phủ; và tước quyền tuyên bố các quyết định của chính phủ là “không hợp lý” của Tòa án Tối cao.
Mỗi bên nói gì về cải cách?
Israel không có hiến pháp thành văn, chỉ có một bộ luật cơ bản gần như hiến pháp, và cũng không có sự kiểm soát nào đối với quyền lực của Knesset ngoài Tòa án Tối cao.
Netanyahu và những người ủng hộ ông lập luận rằng Tòa án Tối cao đã trở thành một nhóm tinh hoa, hẹp hòi, không đại diện cho người dân Israel. Họ cho rằng Tòa án Tối cao đã vượt quá vai trò của mình, vướng vào những vấn đề mà lẽ ra Tòa án không nên đưa ra phán quyết.
Các nhà phê bình cho rằng ông Netanyahu đang thúc đẩy cuộc đại tu vì phiên tòa xét xử tham nhũng đang diễn ra của chính ông, nơi ông phải đối mặt với các cáo buộc gian lận, hối lộ và bội tín. Ông phủ nhận bất kỳ hành vi sai trái.
Các đối thủ của ông cũng cho biết cuộc đại tu được đề xuất ban đầu sẽ đi quá xa và sẽ phá hủy hoàn toàn con đường duy nhất hiện có để cung cấp sự kiểm tra và cân bằng cho ngành lập pháp Israel.
Việt Linh (Theo CNN)