Cơ quan hàng không El Salvador cho biết hầu hết hành khách phải trả phí đều đến Nicaragua, nơi có yêu cầu thị thực lỏng lẻo nên là điểm trung chuyển của người di cư.
Chính phủ El Salvador đã bắt đầu áp dụng khoản phí 1.130 USD đối với khách du lịch từ hàng chục quốc gia kết nối qua sân bay chính của quốc gia, trong bối cảnh Hoa Kỳ gây áp lực giúp kiểm soát dòng di cư đến biên giới phía nam.
Theo cơ quan hàng không El Salvador, kể từ cuối tháng 10, công dân của 57 quốc gia chủ yếu là châu Phi và Ấn Độ đã phải trả phí.
Các quan chức hàng không không cho biết liệu biện pháp này có nhằm mục đích giảm di cư hay không và mô tả mức thuế này là “phí cải thiện sân bay”, nhưng chính phủ El Salvador thừa nhận lượng khách du lịch từ các quốc gia đó đã tăng lên trong năm nay. Ngoài ra, Mỹ đã gây áp lực buộc các nước Trung Mỹ phải hạn chế dòng di cư đến biên giới với Mexico. Chính quyền Mỹ cho biết họ đã chặn người di cư ở đó hơn 2 triệu lần trong năm tài chính kết thúc vào ngày 30/9.
Cơ quan hàng không El Salvador cho biết hầu hết hành khách phải trả phí đều đến Nicaragua trên hãng hàng không thương mại Avianca. Do yêu cầu thị thực lỏng lẻo, Nicaragua là điểm trung chuyển cho những người di cư từ Haiti và Cuba, cũng như từ Châu Phi, những người đang cố gắng đến Hoa Kỳ.
Ví dụ, đầu năm nay, các quan chức Mỹ đã rất ngạc nhiên trước sự gia tăng người di cư Mauritania đến biên giới phía nam. Không có thiên tai, đảo chính hay sụp đổ kinh tế đột ngột nào có thể giải thích được điều đó. Thay vào đó, các công ty du lịch và những người có ảnh hưởng trên mạng xã hội đang quảng cáo một chuyến đi nhiều chặng đưa người di cư từ quốc gia Tây Phi này đến Nicaragua.
Hành trình chuyến bay của một người di cư người Senegal mà hãng tin AP xem được cho thấy người di cư này đi qua Maroc, Tây Ban Nha và El Salvador trước khi hạ cánh xuống Managua. Hai chặng cuối cùng là trên chuyến bay của Avianca.
Cơ quan hàng không và cơ quan nhập cư El Salvador đều cho biết họ không có dữ liệu về số lượng người di cư từ các quốc gia được liệt kê đã quá cảnh nước này trong năm nay.
Người phát ngôn của Đại sứ quán Mỹ từ chối cho biết liệu Mỹ có yêu cầu khoản phí này hay không. Nhưng khả năng giúp Hoa Kỳ kiểm soát tình trạng di cư có thể là một lợi ích chính trị cho Tổng thống El Salvador Nayib Bukele khi ông tìm cách tái tranh cử bất chấp lệnh cấm của hiến pháp và phải đối mặt với sự giám sát về hồ sơ nhân quyền của mình.
Trong thời kỳ chính quyền của Tổng thống Donald Trump, chính sách của Hoa Kỳ đối với El Salvador ưu tiên kiềm chế di cư hơn tất cả và Bukele không nhận được lời chỉ trích nào từ phía Mỹ khi ông bắt đầu củng cố quyền lực. Dưới thời Tổng thống Joe Biden, Hoa Kỳ đã công khai chỉ trích thành tích của Bukele về dân chủ và nhân quyền.
Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ cáo buộc rằng cuộc chiến của Bukele chống lại các băng nhóm đường phố hùng mạnh đã dẫn đến “tra tấn và các hình thức đối xử hoặc trừng phạt tàn ác, vô nhân đạo hoặc hạ nhục khác cũng như các hành vi lạm dụng liên quan khác” đối với hàng chục ngàn người bị giam giữ. Chính phủ của ông cũng đã theo đuổi các nhà báo, nhà hoạt động và nhà phê bình.
Nhưng vấn đề di cư giờ đây dường như đã trở lại là ưu tiên hàng đầu trong chương trình nghị sự song phương của hai nước khi Biden cũng đang tìm cách tái tranh cử.
Trong khi chính quyền Biden nói rằng các quốc gia Trung Mỹ “cần phải tăng cường và làm nhiều hơn nữa” để kiểm soát tình trạng di cư, thì không phải tất cả họ đều đáp ứng khi được yêu cầu.
Pamela Ruiz, nhà phân tích Trung Mỹ của International Crisis Group, cho biết: “Hầu hết các chính phủ đều nhận ra rằng điều mà Hoa Kỳ quan tâm rõ ràng là vấn đề di cư và do đó nó trở thành một con bài mặc cả”. “Họ sẽ trở thành đối tác hoặc đối thủ trong vấn đề này.”
Guatemala, Costa Rica, Colombia và Ecuador đã hợp tác với Mỹ để mở các trung tâm dành cho những người di cư muốn xin tị nạn, xin đoàn tụ gia đình hoặc giấy phép lao động tạm thời.
Mặt khác, Nicaragua đã mở cửa đón hàng trăm chuyến bay thuê chở hàng chục nghìn người di cư Cuba và Haiti đến Hoa Kỳ trong những tháng gần đây.
Các chuyến bay – mà một nhà phân tích mô tả là Nicaragua “vũ khí hóa di cư như một chính sách đối ngoại” – đã vấp phải cảnh báo gay gắt từ chính quyền Biden.
Trợ lý Ngoại trưởng Hoa Kỳ phụ trách các vấn đề Tây bán cầu Brian A. Nichols đã viết trong một bài đăng trên X, trước đây là Twitter, trong tháng này: “Chúng tôi đang xem xét đầy đủ các hậu quả có thể xảy ra đối với những người tạo điều kiện cho hình thức di cư bất thường này”. Chính phủ Haiti thông báo các chuyến bay thuê chuyến đang tạm thời bị đình chỉ.
Khi Bukele một lần nữa bị chỉ trích trong những tuần gần đây khi đăng ký tái tranh cử vào năm 2024, chính quyền Biden tỏ ra thận trọng trong nhận xét của mình.
Nichols nói trong chuyến thăm El Salvador gần đây và trước cuộc gặp với Bukele: “Phải có một cuộc tranh luận rộng rãi về tính hợp pháp của cuộc bầu cử, nhưng đó là cuộc tranh luận của người dân Salvador.”
Các bình luận này trái ngược hoàn toàn với những lời lên án về “hành vi phản dân chủ” trong cuộc bầu cử ở nước láng giềng Guatemala vài tháng trước đó.
Ruiz, thuộc Crisis Group cho biết, Bukele “sẵn sàng hợp tác về vấn đề nhập cư bằng cách cấm một số quốc tịch nhất định bằng cách tính cho họ một khoản phí vô lý để không bị chỉ trích ở cấp độ quốc tế”.
Việt Linh (Theo TheGuardian)