Thủ tướng Canada Justin Trudeau hôm thứ Năm nhắc lại rằng Canada không tìm cách khiêu khích hoặc gây ra vấn đề sau khi Ấn Độ tạm dừng tất cả các dịch vụ thị thực cho công dân Canada và yêu cầu nước này giảm nhân sự ngoại giao khi rạn nứt ngày càng gia tăng giữa hai nước sau khi Thủ tướng Canada cho biết Ấn Độ có thể liên quan đến vụ sát hại một công dân Canada.
Mối quan hệ giữa Ottawa và New Delhi, những đối tác chiến lược quan trọng về an ninh và thương mại, đã xuống mức thấp nhất trong nhiều năm sau khi ông Trudeau trong tuần này cho biết có “những cáo buộc đáng tin cậy” về sự liên quan của Ấn Độ trong vụ ám sát một thủ lĩnh phe ly khai người Sikh trên đất nước này.
Hardeep Singh Nijjar, một công dân Canada 45 tuổi bị Ấn Độ truy nã trong nhiều năm, đã bị bắn chết vào tháng 6 bên ngoài ngôi đền mà ông lãnh đạo ở Surrey, ngoại ô Vancouver.
“Chúng tôi không tìm cách khiêu khích hay gây ra vấn đề nhưng chúng tôi khẳng định rõ ràng về tầm quan trọng của nhà nước pháp quyền và rõ ràng về tầm quan trọng của việc bảo vệ người dân Canada và đứng lên bảo vệ các giá trị của chúng ta,” ông Trudeau nói tại New York, bên lề Liên Hợp Quốc.
Cáo buộc gây chấn động của Trudeau hôm thứ Hai đã gây ra một cuộc trả đũa ngoại giao khi mỗi nước trục xuất một nhà ngoại giao. Ấn Độ phủ nhận tuyên bố này và gọi đó là điều vô lý.
Thông báo quan trọng từ Phái đoàn Ấn Độ: “Vì lý do hoạt động, có hiệu lực từ ngày 21 tháng 9. Dịch vụ cấp thị thực Ấn Độ đã bị đình chỉ cho đến khi có thông báo mới,” Trung tâm tiếp nhận hồ sơ xin thị thực Ấn Độ BLS ở Canada cho biết. Nó không cho biết thêm chi tiết. BLS là cơ quan xử lý các yêu cầu cấp thị thực cho Ấn Độ.
Việc đình chỉ có nghĩa là những người Canada chưa có thị thực sẽ không thể đến Ấn Độ cho đến khi các dịch vụ được tiếp tục. Theo Cục Nhập cư Ấn Độ, vào năm 2021, 80.000 khách du lịch Canada đã đến thăm Ấn Độ, khiến họ trở thành nhóm lớn thứ tư.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Ấn Độ Arindam Bagchi xác nhận việc tạm dừng tất cả các dịch vụ cấp thị thực cho người Canada, bao gồm thị thực điện tử và thị thực được cấp ở nước thứ ba.
“Các mối đe dọa an ninh mà Cao ủy và các lãnh sự quán của chúng tôi ở Canada phải đối mặt đã làm gián đoạn hoạt động bình thường của họ. Theo đó, họ tạm thời không thể xử lý đơn xin thị thực. Chúng tôi sẽ xem xét tình hình một cách thường xuyên”, Bagchi nói với các phóng viên.
Ông kêu gọi giảm số lượng các nhà ngoại giao Canada ở Ấn Độ, nói rằng họ đông hơn số lượng nhân sự của Ấn Độ ở Canada.
Bagchi nói: “Chúng tôi đã thông báo với chính phủ Canada rằng cần có sự ngang bằng về sức mạnh và đẳng cấp trong sự hiện diện ngoại giao chung của chúng ta”.
Cao ủy Canada tại New Delhi hôm thứ Năm cho biết tất cả các lãnh sự quán của họ ở Ấn Độ vẫn mở cửa và tiếp tục phục vụ khách hàng. Họ cho biết một số nhà ngoại giao của họ đã nhận được những lời đe dọa trên mạng xã hội, khiến họ phải đánh giá “đội ngũ nhân viên bổ sung ở Ấn Độ”. Họ nói thêm rằng Canada mong muốn Ấn Độ cung cấp an ninh cho các nhà ngoại giao và nhân viên lãnh sự làm việc ở đó.
Hôm thứ Tư, Ấn Độ cảnh báo công dân của mình nên cẩn thận khi đi du lịch đến Canada vì “các hoạt động chống Ấn Độ ngày càng gia tăng và tội ác căm thù được dung túng về mặt chính trị”.
Canada vẫn chưa cung cấp bất kỳ bằng chứng nào về sự liên quan của Ấn Độ trong vụ giết người. Các cơ quan an ninh và tình báo của Ấn Độ từ lâu đã hoạt động ở Nam Á và bị nghi ngờ gây ra một số vụ giết người ở Pakistan. Nhưng việc sắp xếp vụ sát hại một công dân Canada ở Canada, nơi có gần 2 triệu người gốc Ấn Độ, sẽ là điều chưa từng có.
“Không có thông tin cụ thể nào được Canada chia sẻ về vấn đề này,” Bagchi nói. “Chúng tôi sẵn sàng xem xét bất kỳ thông tin cụ thể nào được cung cấp cho chúng tôi.”
Ông cáo buộc Canada cung cấp nơi trú ẩn an toàn cho những kẻ khủng bố. Ông cho biết Ấn Độ thường xuyên cung cấp cho họ bằng chứng cụ thể về các hoạt động tội phạm của người dân trên lãnh thổ của mình, nhưng thông tin này vẫn chưa được xử lý.
Ấn Độ đã chỉ trích Canada trong nhiều năm về việc trao quyền tự do cho những người theo đạo Sikh ly khai, trong đó có Nijjar. New Delhi đã cáo buộc anh ta có liên quan đến khủng bố nhưng anh ta phủ nhận.
Nijjar, một thợ sửa ống nước, cũng là người đi đầu trong phong trào mạnh mẽ một thời nhằm tạo ra một quê hương độc lập của người Sikh, được gọi là Khalistan. Một cuộc nổi dậy đẫm máu của người Sikh kéo dài hàng thập kỷ đã làm rung chuyển miền bắc Ấn Độ vào những năm 1970 và 1980 cho đến khi nó bị dập tắt trong một cuộc đàn áp của chính phủ khiến hàng nghìn người thiệt mạng, trong đó có các nhà lãnh đạo nổi tiếng của đạo Sikh.
Trong khi cuộc nổi dậy tích cực đã kết thúc từ nhiều thập kỷ trước, chính phủ Ấn Độ đã cảnh báo rằng những người ly khai theo đạo Sikh đang cố gắng quay trở lại và thúc ép các nước như Canada, nơi người theo đạo Sikh chiếm hơn 2% dân số, phải làm nhiều hơn nữa để ngăn chặn họ.
Vào thời điểm bị giết, Nijjar đang nỗ lực tổ chức một cuộc trưng cầu dân ý không chính thức của cộng đồng người Sikh hải ngoại về việc độc lập khỏi Ấn Độ.
Những lo lắng của New Delhi về các nhóm ly khai người Sikh ở Canada từ lâu đã gây căng thẳng cho mối quan hệ, nhưng cả hai vẫn duy trì mối quan hệ thương mại và quốc phòng mạnh mẽ, đồng thời chia sẻ lợi ích chiến lược trước tham vọng toàn cầu của Trung Quốc.
Vào tháng 3, chính phủ của Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi đã triệu tập cao ủy Canada ở New Delhi, nhà ngoại giao hàng đầu của nước này tại nước này, để phàn nàn về các cuộc biểu tình đòi độc lập của người Sikh ở Canada.
Nhưng dấu hiệu của sự rạn nứt ngoại giao rộng hơn đã xuất hiện tại hội nghị thượng đỉnh Nhóm 20 nền kinh tế hàng đầu thế giới do Ấn Độ đăng cai tổ chức hồi đầu tháng này. Trudeau đã có những cuộc gặp gỡ lạnh lùng với Modi, và vài ngày sau, Canada đã hủy bỏ phái đoàn thương mại tới Ấn Độ dự kiến vào mùa thu. Một thỏa thuận thương mại giữa hai bên hiện đang bị tạm dừng.
Hôm thứ Tư, Cơ quan Điều tra Quốc gia Ấn Độ cho biết họ đã tăng cường trấn áp quân nổi dậy người Sikh hoạt động ở Ấn Độ.
Họ công bố phần thưởng lên tới 1 triệu rupee (12.000 USD) cho thông tin dẫn đến việc bắt giữ 5 phần tử nổi dậy, một trong số đó được cho là có trụ sở tại nước láng giềng Pakistan.
Cơ quan này cáo buộc họ tống tiền các doanh nghiệp cho một tổ chức bị cấm của người Sikh, Babbar Khalsa International, và các vụ giết người có chủ đích ở Ấn Độ. “Họ cũng đã thiết lập một mạng lưới đặc vụ ở nhiều quốc gia khác nhau để tiếp tục các hoạt động khủng bố ở Ấn Độ”, tổ chức này cho biết trong một tuyên bố nhưng không nêu tên bất kỳ quốc gia nào.
Ấn Độ cáo buộc Pakistan hỗ trợ các cuộc nổi dậy ở Kashmir và Punjab, một cáo buộc mà Islamabad phủ nhận.
Việt Linh (Theo Al Jazeera)