Ngày 11 tháng 9 (Reuters) – Một tòa phúc thẩm liên bang hôm thứ Năm đã mở đường cho chính quyền Tổng thống Donald Trump thực thi điều khoản trong dự luật thuế và chi tiêu vừa được ban hành, qua đó chấm dứt nguồn tài trợ Medicaid cho tổ chức Planned Parenthood và các chi nhánh trực thuộc.
Tòa Phúc thẩm Liên bang Khu vực số 1, có trụ sở tại Boston, đã đồng ý đình chỉ phán quyết sơ bộ do một thẩm phán cấp dưới đưa ra hồi tháng Bảy. Phán quyết đó trước đây cho rằng đạo luật có khả năng vi hiến vì nhắm trực tiếp vào các trung tâm y tế của Planned Parenthood như một hình thức trừng phạt vì tổ chức này cung cấp dịch vụ phá thai.
Điều khoản gây tranh cãi nằm trong Đạo luật “One Big Beautiful Bill” do Quốc hội do đảng Cộng hòa kiểm soát thông qua, cấm các tổ chức phi lợi nhuận được miễn thuế và các chi nhánh của họ nhận tài trợ Medicaid nếu tiếp tục thực hiện dịch vụ phá thai.
Planned Parenthood cùng một số chi nhánh đã kiện để ngăn chặn điều khoản này, cảnh báo rằng nó sẽ gây hậu quả “thảm khốc” đối với gần 600 trung tâm y tế của tổ chức, khiến khoảng 200 cơ sở tại 24 tiểu bang có nguy cơ phải đóng cửa.
Bộ Tư pháp Mỹ trong hồ sơ gửi tòa nhấn mạnh, việc thẩm phán Indira Talwani đình chỉ điều khoản trên đã vượt quá thẩm quyền, làm vô hiệu hóa phán quyết của các nhánh quyền lực dân cử rằng “tiền thuế của người dân không nên được sử dụng để trợ cấp cho những thực thể thực hành phá thai – một hành vi mà nhiều người Mỹ coi là trái đạo đức.”
Thẩm phán Talwani do cựu Tổng thống Dân chủ Barack Obama bổ nhiệm. Đáng chú ý, cả ba thẩm phán trong hội đồng vừa ra quyết định đình chỉ phán quyết của bà Talwani đều do Tổng thống Dân chủ Joe Biden bổ nhiệm, nhưng tòa không đưa ra lý do cụ thể cho quyết định này.
Trong một tuyên bố, Planned Parenthood cho biết hơn 1,1 triệu bệnh nhân sẽ không thể sử dụng bảo hiểm Medicaid tại các trung tâm của họ.
“Chúng tôi sẽ tiếp tục đấu tranh chống lại đạo luật vi hiến này, dù tòa đã cho phép nó ảnh hưởng trực tiếp đến bệnh nhân,” bà Alexis McGill Johnson, Chủ tịch Planned Parenthood, khẳng định.
Tòa Bạch Ốc chưa đưa ra bình luận.
Trong đơn kháng nghị, Bộ Tư pháp cho rằng thẩm phán Talwani đã sử dụng lập luận “thiếu vững chắc” khi kết luận đạo luật này cấu thành một “bill of attainder” – tức một đạo luật mang tính trừng phạt nhắm vào một cá nhân hay tổ chức cụ thể mà không qua xét xử. Theo Hiến pháp Mỹ, loại đạo luật này bị nghiêm cấm. Bộ Tư pháp lưu ý rằng Tối cao Pháp viện mới chỉ năm lần tuyên bố các đạo luật của Quốc hội vi phạm điều khoản này.
“Việc đình chỉ trợ cấp liên bang không thể so sánh với những hình phạt nghiêm khắc như tử hình, lưu đày hay tù đày vốn gắn liền với khái niệm bill of attainder,” phía chính quyền Trump lập luận.
Ngoài ra, thẩm phán Talwani cũng ngăn chặn việc thi hành đạo luật vì cho rằng nó gây trở ngại đến quyền của một số chi nhánh Planned Parenthood – vốn không thực hiện phá thai – trong việc liên kết với tổ chức mẹ, từ đó có thể vi phạm Tu chính án thứ nhất về quyền tự do ngôn luận và lập hội.
Tuy nhiên, chính quyền Trump lập luận rằng Quốc hội từ lâu đã ban hành nhiều đạo luật nhằm ngăn các tổ chức lợi dụng cấu trúc pháp nhân để né tránh các yêu cầu pháp lý, và chưa từng có tiền lệ coi những đạo luật đó là vi phạm quyền tự do theo Tu chính án thứ nhất.
