Thẩm phán Tòa án Tối cao New York Juan Merchan đã cảnh báo Donald Trump không nên đưa ra những nhận xét tiêu cực có thể “kích động bạo lực và bất ổn dân sự” khi Trump phải đối mặt với cáo buộc hình sự liên quan đến việc trả tiền bịt miệng cho một ngôi sao khiêu dâm.
Nhưng thẩm phán Merchan đã không đưa ra lệnh bịt miệng, nói rằng ông sẽ không áp đặt lệnh “vào thời điểm này ngay cả khi nó được yêu cầu.” Thẩm phán Merchan lưu ý rằng Trump “là ứng cử viên cho chức tổng thống Hoa Kỳ, vì vậy các quyền của Tu chính án thứ nhất là rất quan trọng.”
Mời xem video bài bình luận qua Youtube
Nhưng cũng có nhiều quan điểm cho rằng thẩm phán Merchan đã bỏ sót 2 điểm cần lưu ý:
- Thứ nhất: Trump vẫn chưa phải là một ứng viên chính thức đại diện cho đảng Cộng hòa để tham gia cuộc đua giành ghế Tổng thống với ứng viên của đảng Dân chủ.
- Thứ hai: Lệnh bịt miệng cấm Trump phát ngôn bừa bãi có thể kích động bạo lực chứ không phải cấm Trump phát ngôn về mọi thứ.
Donald Trump, ứng cử viên hàng đầu cho cuộc bầu cử tổng thống năm 2024, ngay lập tức thử nghiệm xem quyền lực của Tu chính án thứ nhất mạnh đến đâu mà thẩm phán Merchan còn e ngại không dám đưa ra một lệnh bịt miệng ông ta bằng cách đưa ra những lời miệt thị, tấn công vào các công tố viên và gia đình của họ, thẩm phán Merchan và gia đình của ông ngày khi vừa về đến Mar-a-Lago.
Sau những lời lẽ miệt thị này của Trump, hầu như không hề có phản ứng nào từ bất cứ bên nào, các công tố viên hay thẩm phán Merchan. Có lẽ trump đã quá tự tin, khi trước ngày 4 tháng 4, Trump đã đăng một tấm hình ông ta cầm cây đánh bóng chày với gương mặt láu cá muốn đập vào đầu tấm hình của Biện lý Quận Alvin Bragg, sau khi đăng tấm hình đó trên Truth Social, cũng chẳng có ai phiền hà gì thì cớ gì mà Trump phải sợ? Sợ ai? Sợ cái gì?
Hãy thử nghĩ đến một trường hợp khác, nếu một người Mỹ nào khác làm như vậy, thì người có mặt trong tấm hình có thể báo với cảnh sát về sự đe dọa đó, chắc chắn cảnh sát sẽ đến nhà kẻ tung ra tấm hình đe dọa mạng sống người khác ngay, thế sao trong trường hợp Trump, chẳng có cơ quan thực thi pháp luật nào, chẳng có anh cảnh sát nào lên tiếng hay có hành động gì?
Sống ở Mỹ, quý vị thừa hiểu rằng, chỉ cần mở miệng đe dọa một người nào đó là cũng đủ cho họ kêu cảnh sát, chứ chưa nói đến việc sử dụng bất cứ loại vũ khí nào để hành động, sẽ có hàng chục xe cảnh sát hú còi inh ỏi chạy đến ngay, còng tay người tung ra lời đe dọa, còn nếu lộn xộn, cự cãi cũng có thể bị ăn đạn trước khi đến đồn cảnh sát, nhưng đó chỉ là những chuyện sẽ phải xảy ra nhanh chóng đối với một công dân Mỹ bình thường mà thôi, còn Trump là người cõi trên, người có kim bài miễn tử, là người mà pháp luật và mấy xe cảnh sát không thể đến.
Chỉ một ví dụ nhỏ để so sánh như vậy thôi để quý vị thấy được rằng, liệu Trump có phải là người đang sống và đi trên pháp luật hay không?
Các chuyên gia pháp lý cho biết rằng nếu những bình luận của Trump làm gián đoạn quá trình tố tụng, thẩm phán Merchan có thể có lý do để biện minh khi áp đặt lệnh bịt miệng để cấm Trump và nhóm pháp lý của ông ta nói công khai về vụ việc.
Nhưng điều đó có thể gây ra phản ứng dữ dội từ những người ủng hộ Trump. Dân biểu Jim Jordan (R-Ohio), chủ tịch Ủy ban Tư pháp Hạ viện, cho biết rằng: “Sẽ là vi hiến nếu nói với Trump rằng ông ta không thể nói về trường hợp của chính mình. Việc đặt ra bất kỳ hạn chế nào đối với ông Trump sẽ được xem là sự ngược đãi một công dân Mỹ dưới bàn tay của công tố viên có động cơ chính trị, và điều này này sẽ chỉ chứng minh thêm việc vũ khí hóa hệ thống tư pháp New York là có thật,”.
Công bằng mà nói thì thẩm phán Juan Merchan đang ở một “vị trí khá khó khăn“. Hoặc là ông phải để Trump tự do “nói dối và đe dọa, miệt thị các nhân viên chính phủ trong suốt quá trình tố tụng hình sự này“, hoặc ông phải thực hành quyền hạn của một thẩm phán để đưa ra lệnh “bịt miệng ông ta và nghe ông ta tuyên bố mình là nạn nhân của quyền tự do ngôn luận, rằng Tu chính án thứ nhất của ông ta bị xâm phạm.”
Không ai muốn hạn chế những phát ngôn, phát biểu của một ứng cử viên tổng thống trong chiến dịch tranh cử, nhưng Trump có thể khiến thẩm phán không còn lựa chọn nào khác.
Vì Thẩm phán Merchan đã cảnh báo Trump có thể có những hậu quả đối với những lời lẽ kích động. Nhưng rõ ràng Trump trên thực tế đã thách thức thẩm phán một cách trực tiếp khi tung ra những lời miệt thị, lăng mạ thẩm phán và các thành viên trong gia đình.
Câu hỏi đặt ra là khi nào thì Trump sẽ “thực sự vượt qua ranh giới đỏ” của thẩm phán Merchan?
Dù sao, Trump vẫn có được tự tin rằng sẽ không có một lệnh bịt miệng nào sẽ được đưa ra với ông ta. Khi có một số bài viết trên truyền thông dòng chính mổ xẻ về vấn đề lệnh bịt miệng này đối với Trump, cả bênh lẫn chống, và tất cả ý kiến đều đến từ truyền thông chính thống chứ không phải bảo thủ.
Nhiều phóng viên, bình luận gia cho rằng, sẽ là “sự điên rồ” nếu Biện lý Quận Alvin Bragg thực sự yêu cầu thẩm phán Merchan ban hành một lệnh bịt miệng Trump, điều đó sẽ gây thêm sự nghi ngờ nghiêm trọng từ nhiều phía về việc vũ khí hóa chính trị là điều mà các đảng viên Cộng hòa đang rêu rao sẽ điều tra.
Họ cho rằng, nếu Alvin Bragg cho rằng bản cáo trạng là hợp pháp và chính đáng, là việc nên làm và không có chính trị trong đó thì ông ấy nên cho phép Trump nói lên suy nghĩ của mình. Vì vậy không có lý do gì để vi phạm quyền tự do ngôn luận của Trump được Tu chính án thứ nhất. Họ cho rằng, một mệnh lệnh như vậy sẽ là sai lầm lớn. Vì năm 1976, Tòa án Tối cao đã phán quyết rằng việc đặt lệnh bịt miệng báo chí để ngăn họ đưa tin về các vụ án đang chờ giải quyết gần như không bao giờ được chấp nhận, ngay cả khi mục đích là để bảo vệ quyền được xét xử công bằng của bị cáo hay còn được xem là những hạn chế về quyền được phát biểu thường được coi là vi phạm Tu chính án thứ nhất. Nhưng khi đó, Tòa án Tối cao lại không nói rõ là những phát biểu nào bị hạn chế và những phát biểu nào không bị hạn chế.
Trong trường hợp của Trump, những lời miệt thị, tấn công, đe dọa người khác không thể được xem là những phát biểu bình thường, không thể được xem là quyền Tự do ngôn luận và được Tu chính án thứ nhất bảo vệ. Quan trọng hơn, rất khó có khả năng Trump sẽ tuân theo một lệnh bịt miệng như vậy. Ông ta chắc chắn sẽ lên án lệnh bịt miệng đó như một sự bất công khác được sử dụng để bức hại ông ta.
Điều này sẽ đặt thẩm phán vào một vị trí thực sự khó. Nếu ra một lệnh bịt miệng mà Trump không thi hành, xem thường và còn làm mạnh hơn và lực lượng thực thi pháp luật lại không thể làm gì sẽ khiến mọi người thấy một hệ thống công lý không hiệu lực và hoạt động tốt nhưng nếu mạnh tay dẫn đến sự trừng phạt sẽ làm trầm trọng thêm vấn đề và gây chia rẽ nhiều hơn.
Tuy nhiên, không phải tất cả phóng viên, bình luận gia của các tờ báo lớn tại Mỹ đều có cùng một quan điểm, vẫn có người có quan điểm khác, khi họ đặt câu hỏi, liệu có phải đây là sự nhún nhường, e ngại và dung túng quá đáng dành cho một kẻ ngang ngược, xem thường pháp luật hay không?
Cần phải xác định rõ lệnh bịt miệng liên quan đến lĩnh vực nào không được phép nói công khai hay với truyền thông, thí dụ như nội dung bản cáo trạng, kích động bạo lực, miệt thị, tấn công người khác, có những thứ cần phải cấm và có những thứ vẫn được phép, chứ không thể gom tất cả những lĩnh vực khác nhau vào một quyền tự do ngôn luận duy nhất được.
Thông thường, một lệnh bịt miệng rất phổ biến trong các vụ án hình sự, đặc biệt là trong những trường hợp quan trọng có số lượng lớn các trọng tội trước khi xét xử như vụ này. Luật sư của Trump cũng có thể bị giới hạn trong các chi tiết thông thường của vụ án cũng như trong lần hầu tòa tiếp theo.
Hơn nữa, bất kể có lệnh bịt miệng hay không, việc lựa chọn bồi thẩm đoàn cho phiên tòa xét xử Trump vốn dĩ sẽ rất khó khăn vì mọi người đều có ý kiến mạnh mẽ về Donald Trump và có khả năng là về vụ truy tố này. Merchan sẽ cần thực hiện các bước phi thường để bảo vệ các bồi thẩm viên, bao gồm cả việc giữ bí mật danh tính của họ để bảo vệ họ khỏi bị đe dọa.
Sự thúc đẩy cho một lệnh bịt miệng đối với Trump có thể là để ngăn ông ta khuyến khích những người theo ông ta tham gia vào các mối đe dọa hoặc thậm chí là bạo lực. Nếu Trump kích động bạo lực hoặc hoạt động bất hợp pháp, ông ta có thể bị trừng phạt nếu chứng minh được rằng ông ta đã làm như vậy. Nhưng các tòa án đã không cho phép các lệnh bịt miệng hoặc hạn chế phát biểu trước khi bất kỳ hành vi kích động nào diễn ra. Nói chung luật pháp Mỹ rất nhiêu khê, bất cập, kèn cựa qua lại, tròng tréo, dẫm đạp lên nhau chỉ vì Tu chính án thứ nhất, con dao dai lưỡi của người Mỹ.
Lời kết:
Sau bản cáo trạng ở Manhattan, Donald Trump đã không ngừng đăng bài về các cáo buộc vô căn cứ và miệt thị, tấn công trên mạng xã hội, nhưng điều đó có thể sắp thay đổi. Duncan Levin, cựu công tố viên liên bang của Bộ Tư pháp, đã cảnh báo rằng Quyền Thẩm phán Tòa án Tối cao của Manhattan Juan Merchan có thể sẽ ban hành lệnh bịt miệng đối với cựu tổng thống.
Thẩm phán Merchan chắc chắn rất khó chịu trước việc Trump ngang nhiên không tuân theo lời ông ta. Nhưng cách tốt hơn trong tình huống này là không làm gì cả và để Trump phát biểu, người Mỹ sẽ nhìn ra một kẻ tệ hại ngày càng lún sâu hơn vào lời nói và hành động gây hại đến người khác, và đến một lằn ranh đỏ nào đó, có lẽ cái loa phường này sẽ bị “Shut up”.
Một lệnh bịt miệng có thể khiến Trump và Truth Social của ông ta phải im lặng như chùa Bà Đanh – và Trump sẽ phải đối mặt với khoản tiền phạt 1.000 đô la hoặc 30 ngày tù hoặc cả hai nếu vi phạm.
Việt Linh 10.04.2023