The Washington Post đã đăng một câu chuyện mà đọc qua tôi vẫn không tin vào mắt mình, chẳng lẽ câu chuyện ngàn lẻ một đêm vẫn có thể xảy ra trong thế kỷ 21 này hay sao?
Câu chuyện ngàn lẻ một đêm này nói về những nỗ lực của ban lãnh đạo Bộ Tư pháp—bao gồm, đáng chú ý nhất là Tổng chưởng lý Merrick Garland, Phó Tổng chưởng lý Lisa Monaco và Giám đốc FBI Chris Wray—nhằm tránh truy tố Donald Trump.
Mời xem video bài bình luận qua Youtube
Tôi phải đọc đi đọc lại đến mấy lần là mình không bị quáng gà, không đọc nhầm và check lại link của trang web, check ngày tháng để biết chắc là tin thật. Đúng như vậy, đây phải gọi là một “tiết lộ động trời”, không thể tin rằng nó sẽ xảy ra, cho thấy DOJ đã dập tắt những nỗ lực ráo riết theo đuổi Trump và các đảng viên Cộng hòa có quan hệ chính trị khác vì vai trò của họ trong việc tấn công Điện Capitol vào ngày 6 tháng 1 năm 2021, và thay vào đó áp dụng một cách tiếp cận “thận trọng” hơn nhằm tránh biểu hiện bè phái.
Bây giờ thì tôi sẽ dùng từ ngữ “chắc chắn” chứ không dùng từ ngữ “có thể” nữa, vì rõ ràng là Merrick Garland chỉ quan tâm đến việc tỏ ra công bằng với những người Cộng hòa hơn là tìm kiếm công lý chống lại những người Cộng hòa xấu đã cố gắng lật đổ chính phủ.
Phó Bộ trưởng Tư pháp, bà Lisa Monaco cho biết khi trả lời các câu hỏi sau khi phát biểu tại một hội nghị an ninh mạng ở New York rằng: “Chúng tôi sẽ tiếp tục thực hiện công việc của mình, theo dõi sự thật ở bất cứ đâu, bất kể chúng dẫn đến đâu, bất kể ở cấp độ nào. Chúng tôi sẽ tiếp tục điều tra về cơ bản một cuộc tấn công vào nền dân chủ của chúng ta là gì.”
Các bình luận của bà Lisa Monaco được đưa ra khi DOJ được cho là đang mở rộng phạm vi điều tra sang ngày 6 tháng 1 nhưng vẫn chưa trực tiếp điều tra Trump như một mục tiêu.
Merrick Garland từ lâu đã tuyên bố rằng ông ta đã xây dựng cuộc điều tra của mình một cách có phương pháp từ dưới lên vào ngày 6 tháng 1, rằng không ai được phép đứng trên luật pháp — nhưng một bài báo của Washington Post lại cho thấy điều ngược lại. Từ rất lâu, tôi vẫn không thể hiểu được:
- Tại sao những dân biểu, thượng nghị sĩ đương nhiệm có tham gia cùng Trump trong vụ đảo chính hụt, kích động bạo loạn và dàn dựng đại cử tri giả nhưng vẫn không bị gì?
- Tại sao những tay chân thân tín gần gủi Trump nhất trong ban tham mưu ma quỷ cũng không bị liên can gì?
- Tại sao cáo trạng nặng ký nhất là vụ đảo chính hụt lại không phải là cáo trạng liên bang đến với Trump nhưng lại là cáo trạng tài liệu mật với một vài tình tiết có liên quan đến Joe Biden, Mike Pence?
Tất nhiên, câu chuyện khá ngạc nhiên đối với tôi. Tôi đã từng công kích ông Merrick Garland trong nhiều bài bình luận trước đây, vì cho rằng ông không thực tâm muốn làm sáng tỏ vụ việc tệ hại của Trump, hay quá cứng nhắc trong việc cố gìn giữ bộ mặt của DOJ lúc nào cũng ngay thẳng, không liên quan đến đảng phái, chính trị, không thiết tha đến việc thay đổi, chỉnh sửa hay thậm chí viết ra những bản ghi nhớ thay cho những bản ghi nhớ bất cập có từ thời William Rehnquist, William Barr.
Có nhiều người nói rằng, Merrick Garland là người không phù hợp với công việc này kể từ ngày 7 tháng 1. Ông ta muốn tỏ ra bản thân là người ngay thẳng “không bị ảnh hưởng đảng phái” bằng cách đã từ chối truy tố một số đảng viên Cộng hòa phạm tội là thước đo thực sự cho tư cách phi đảng phái điên cuồng của ông ấy.
Nhưng Merrick Garland có những người bảo vệ ông ta. Nhiều người trong số họ là những người theo chủ nghĩa thể chế, những người sẽ bảo vệ khá nhiều bất kỳ ai được trao quyền và không làm đảo lộn các chuẩn mực truyền thống. Nhiều người khác là những người bảo vệ Joe Biden, những người tin rằng bất kỳ lời chỉ trích nào đối với Garland là một cuộc tấn công vào Biden.
Về phần mình, tôi đã từng nghĩ rằng Tổng thống Biden đã sai khi bổ nhiệm Merrick Garland làm Bộ trưởng Tư pháp nhưng tôi không cho rằng Tổng thống Barack Obama đã sai khi đề cử Merrick Garland vào Tòa án Tối cao vì có lẽ ông Garland thích hợp với cương vị là một thẩm phán hơn, ngay thẳng, cương trực, thẳng đường mà đi để giữ kỷ cương luật pháp nhưng với vai trò là một Bộ trưởng Tư pháp thì dường như không thích hợp, vì người nắm giữ chức vụ này phải mạnh mẽ, cương quyết. Những bản tính này không có nơi con người của Merrick Garland.
Ngay cả những Tổng thống điều hành việc nước giỏi, kinh nghiệm chính trị có thừa nhưng đôi khi cũng có thể đưa ra những quyết định nhân sự tồi. Vấn đề đối với Merrick Garland là ông ta đã tự thuyết phục bản thân và ông chủ của ông rằng khả năng không gây khó chịu cho các đảng viên Đảng Cộng hòa là một đức tính tốt thay vì là một sự thất bại về mặt đạo đức.
Với tiết lộ chấn động của The Washington Post sẽ khiến những giới tinh hoa chính trị, những người luôn muốn giữ vững các chuẩn mực truyền thống, bất di bất dịch chắc chắn sẽ ra mặt bảo vệ Merrick Garland, họ bảo vệ Garland vì nhiều lý do khác nhau và lợi ích khác nhau.
Chắc chắn giới tinh hoa sẽ đưa ra những lời biện hộ về tất cả những điều mà ông ấy đã không làm, đó là: Merrick Garland không trốn tránh việc truy tố cựu tổng thống, rằng ông ấy chỉ đang xây dựng một trường hợp chống lại Trump từ dưới lên một cách có phương pháp.
Đây là biện pháp phòng thủ khá kiên cố để đề phòng hậu hoạn về sau khi thời thế thay đổi đã cho thấy Merrick Garland, Lisa Monaco và Christopher Wray đang áp dụng cách tiếp cận “bậc thang” mà họ bắt đầu với những kẻ bạo loạn ngày 6 tháng 1 và dò dẫm “từng bước một” tiến tới Trump, làm sao để vừa khít với khoảng thời gian có thể và không thể tiếp tục.
Nhưng sự thật là có hai vấn đề với câu chuyện này: Merrick Garland đã không thực sự sử dụng cách tiếp cận bậc thang để tiếp cận bậc cao nhất là Trump, mà Garland chỉ tiếp cận những bậc thang thấp nhất, đưa ra những vụ truy tố, những bản án lấy lệ cho có, vài tháng đến vài năm, để mọi người trong đó có cả tôi, sẽ tin là guồng máy đang hoạt động, đây là cách làm việc không công bằng và không phù hợp trong trường hợp này bởi một hệ thống bị lỗi.
Thực ra, phương pháp điều tra tội phạm theo phương pháp bậc thang là phương pháp thường được các công tố viên và cơ quan thực thi pháp luật ủng hộ trong các vụ án tội phạm có tổ chức, đồng thời cũng là phương pháp phổ biến nhất.
Ít nhất, đó là cách mà phương pháp điều tra kiểu bậc thang hoạt động, nhưng nó chỉ có thể đem lại kết quả khi các nhà điều tra quyết đi đến bậc thang cuối cùng.
Trong cuộc sống thực, “cách tiếp cận điều tra kiểu bậc thang” này thực sự là một cái cớ để các công tố viên sử dụng các nguồn lực to lớn của chính phủ liên bang để bắt nạt những người vi phạm pháp luật vị thành niên, những người không thể tự bảo vệ mình, cho đến khi họ gục ngã dưới sức nặng tuyệt đối của các cáo buộc chống lại họ và cuối cùng sẽ là một lời nhận tội đi kèm với một sự cầu xin để có được một thỏa thuận nhận tội. Và đôi khi, kiểu điều tra bậc thang này liên quan đến việc chính phủ hy vọng rằng tên tội phạm nguy hiểm mà họ bỏ qua hôm nay có thể giúp họ bắt được một tên tội phạm nổi tiếng hơn vào ngày mai nhưng đôi khi cố tình giàn xếp để cho những kẻ thực sự xấu xa thoát khỏi những trách nhiệm giải trình chỉ vì họ không muốn đất nước và xã hội, chính trường xào xáo, chia rẽ.
Và thực tế đã cho mọi người thấy rằng, cách điều tra từng bậc thang, dò dẫm từng bước không thích hợp với bất kỳ tội ác nào của Trump và đặc biệt nhất là âm mưu đảo chính của ông ta.
Tôi nghĩ rằng, việc Bộ Tư pháp đổ dồn hết trách nhiệm lên đầu những kẻ bạo loạn, những con chốt thí, những con cắc ké, kỳ nhông với hy vọng bằng cách nào đó có thể thu thập bằng chứng để chống lại người đàn ông đã cố xúi giục họ nổi loạn là một phương pháp truy tố bất công và hèn nhát. Và sự việc cũng chẳng đi đến đâu khi những kẻ bị xúi giục đang ngồi sau song sắt mà kẻ cầm đầu, chủ mưu, kích động họ thì nhởn nhơ, thong dong bên ngoài đi làm những cuộc biểu tình chính trị, chỉ trích chính phủ, đã kích lực lượng thực thi pháp luật, quyên tiền, sau ngày đáng xấu hổ gần hai năm rưỡi.
Merrick Garland đã làm theo phần đầu tiên của kịch bản truy tố: Ông ta tóm gọn rất nhiều kẻ bạo loạn trong ngày 6 tháng 1—những kẻ bạo loạn mà Giám đốc FBI, Christopher Wray đã bỏ qua không đụng đến ngay trong ngày 6 tháng 1 khi lẽ ra tất cả bọn họ phải bị bắt ngay tại chỗ—và buộc tội họ ngay sau đó.
Brazil là một nước dân chủ trẻ, họ là những người đi sau nhưng về trước trong cùng một hệ thống dân chủ nhưng hệ thống công lý lại cứng rắn, cương quyết, ngay cả khi, ngày mà những kẻ bạo loạn ở Brazil tràn vào dinh Tổng thống, Quốc hội thì Tổng thống đang đi công du, không có mặt trong nước nhưng lực lượng an ninh tương đương như FBI ở Mỹ đã ra quân tóm hầu hết những kẻ tham gia ngay trong chiều tối cùng ngày và chậm hơn một chút, với những kẻ đào thoát ở xa, cũng vài ngày sau đó, họ đã gom gọn tất cả những kẻ gây rối vào tù chờ lãnh án, FBI của Mỹ chắc phải cảm thấy xấu hổ trước những đồng nghiệp từ Brazil chứ, tôi nghĩ vậy.
Tuy nhiên, vây bắt những kẻ bạo loạn lại là phần dễ dàng. Merrick Garland có thể muốn thế giới nhìn vào nước Mỹ để tin rằng Bộ Tư pháp Hoa Kỳ luôn có một kế hoạch vĩ đại nào đó để chuyển tất cả tội tình từ những kẻ bạo loạn trực tiếp sang kẻ đã đưa họ vào con đường bạo lực của họ, nhưng, trong nội bộ của Bộ Tư pháp, vẫn có những tiếng nói bất đồng khi họ không thấy những bậc thang từ những kẻ đã bị bắt đến kẻ còn đang tự do bên ngoài.
Cái gọi là cách tiếp cận “thận trọng” hoặc “có phương pháp kiểu bậc thang” để truy tố Trump một cách hiệu quả đã không đi đến đâu ít nhất là cho đến khi cáo trạng liên bang được Jack Smith đưa ra với vụ tài liệu mật.
Nhưng, như trong một bài bình luận cách đây vài ngày, tôi có thưa chuyện cùng quý vị thính giả với suy nghĩ rằng, tôi đã rất bất ngờ với cáo trạng tài liệu mật trong bản cáo trạng liên bang của Trump. Vì vụ tài liệu mật có nhiều tình tiết liên quan đến Joe Biden, Mike Pence nên tôi đã luôn nghĩ rằng, DOJ sẽ cố tránh vì như vậy đảng Cộng hòa sẽ khó mà có lý do tấn công vụ bê bối tài liệu mật cũng có liên quan đến hai người kia sao không bị gì, sẽ bị cho là đàn áp chính trị và quan điểm đảng phái. Hơn nữa, thời gian không còn nhiều, vụ tài liệu mật sẽ không tước được tư cách tranh cử của Trump.
Trong khi tội làm đảo chính, kích động gây bạo loạn với tội nặng hơn rất nhiều, bằng chứng đầy đủ từ Ủy ban điều tra và từ những kẻ gây loạn trực tiếp, khi Trump bị kết tội đảo chính thì những tay chân thân tín trong Quốc hội cũng không thoát được, một mẻ toàn cá lớn và mập và qua đó sẽ tước bỏ được tư cách tranh cử của Trump một cách hợp pháp. Nhưng rất tiếc, họ đã không muốn làm.
Trên thực tế, ý tưởng cho rằng những kẻ bạo loạn ngày 6 tháng 1 sẽ có thêm những điều gì hữu ích để cung cấp cho DOJ về Trump luôn là điều viển vông. Những người MAGA đó đã lấy tín hiệu từ các tuyên bố công khai của Trump, rằng hãy ráng chịu khó một thời gian, tôi hay một Tổng thống Cộng hòa sẽ đưa các bạn về nhà.
Hơn nữa, bất kỳ công tố viên giỏi nào cũng biết rằng điều tra bậc thang mất rất nhiều thời gian, nhiều hơn Merrick Garland nghĩ rất nhiều. Khi các công tố viên sử dụng thành công phương pháp bậc thang, điều này đòi hỏi mất rất nhiều năm. Nhưng Merrick Garland không có được nhiều năm để đi từ kẻ bạo loạn nhỏ nhất ở Điện Capitol đến cựu tổng thống. Merrick Gaeland đã phí phạm hơn hai năm trời để điều tra, buộc tội và kết tội Trump về tội có thể dẫn đến việc Tu chính án thứ 14 cấm những kẻ phản bội tái tranh cử. Và phải làm bằng cả sự can đảm và nhiệt huyết như Bộ trưởng Tư pháp của đất nước Brazil đã làm, đó là phải kết án được Trump trước khi ông ta có thể tái tranh cử chứ không phải bổ nhiệm một cố vấn đặc biệt Jack Smith chỉ vài ngày sau khi Trump tuyên bố tái tranh cử. Thất sách này đã khiến người Mỹ dễ đưa ra một nhìn nhận xấu về DOJ, tại sao gần hai năm trời, trước ngày 15.11.2022 không bổ nhiệm một cố vấn đặc biệt để xúc tiến điều tra vụ đảo chính mà đợi đến khi Trump vừa đưa ra tuyên bố tái tranh cử là vội vàng bổ nhiệm ngay Jack Smith. Quái lạ, cách hành xử khiến cho những người trẻ tuổi nhất cũng nghĩ ngay việc bổ nhiệm này là vì chính trị, đảng phái thấy rõ.
Thất bại của Merrick Garland tại Bộ Tư pháp càng rõ ràng hơn bởi vì trên thực tế, đã có một cơ quan cấp Quốc hội gần như họ đã thay mặt DOJ tiến hành một cuộc điều tra thật đầy đủ và nhanh chóng, chỉ trong hơn một năm là đưa ra báo cáo với đầy đủ nhân chứng sống, vật chứng, bằng chứng trong khi Merrick Garland chỉ việc ngồi vào xơi mâm cổ đã được Ủy ban Điều tra ngày 6 tháng 1 dọn sẵn ra bàn.
Không phải Merrick Garland, mà chính Ủy ban Điều tra Hạ viện, đã bắt đầu cuộc điều tra của họ bằng cách phỏng vấn những người trong quỹ đạo của Trump như một cách để xây dựng hướng tới Trump, họ cũng thực hiện một cuộc điều tra kiểu bậc thang như các công tố viên, nhưng họ không lãng phí thời gian cho những kẻ bạo loạn, và họ không để nỗi sợ bị những lời ra tiếng vào xem là trò chơi “chính trị” làm họ mất tập trung vào sự thật. Họ đã nói chuyện với những người như quản lý chiến dịch tranh cử của Trump, Bill Stepian, các luật sư của Trump là Pat Cippolone và Bill Barr, các cố vấn của Trump như Boris Epshteyn và Peter Navarro, và tất nhiên, trợ lý đặc biệt của Tòa Bạch Ốc, Cassidy Hutchinson.
Đây là cuộc điều tra từ dưới lên thực sự hiệu quả và nó không liên quan gì đến Merrick Garland. Cũng cần lưu ý rằng những nhân chứng gần gủi với Trump đã làm như vậy một cách tự nguyện, hoặc theo lệnh của một trát đòi hầu tòa thông thường.
Merrick Garland, bằng cách bắt đầu với những kẻ bạo loạn và mãi loay hoay với những con chốt thí này, ông ta gần như buộc người Mỹ phải chiến đấu với Trump thông qua một cuộc bầu cử khác.
Ủy ban ngày 6 tháng 1 đã chứng minh đúng rằng không ai cần bắt đầu với những kẻ bạo loạn trực tiếp hoặc đe dọa bỏ tù họ để tiến hành một cuộc điều tra đầy đủ về vai trò của Donald Trump trong âm mưu đảo chính. Trừng phạt những kẻ bạo loạn vì tội ác của họ không phải là bước đầu tiên cần thiết trước khi trừng phạt Trump vì tội ác của ông ta. Tất cả những gì cần thiết là những công chức tận tụy đưa Trump ra trước công lý thay vì bảo vệ những người ủng hộ họ khỏi những cáo buộc chơi trò chính trị.
Có lẽ với một Liz Cheney sẽ điều hành Bộ Tư pháp một cách chính trực và không sợ hãi hơn Merrick Garland. Vì những gì bà ấy làm trong ủy ban Điều tra của Hạ viện đã cho chúng ta thấy về con người của bà ấy. Bà ấy đã làm rất tốt công việc điều tra, quyết định lấy cho được mật khẩu điện thoại di động của Mark Meadows. Bà ấy sẽ điều tra Trump thay vì cấm các công tố viên không được đụng đến người có tên Trump.
Sau khi Ủy ban ngày 6 tháng 1 thực hiện công việc mà Merrick Garland từ chối thực hiện, thì ông ta đã bị rơi vào tình thế bắt buộc phải hành động. Và bằng cách “hành động”, tất nhiên ý tôi là khi ông bổ nhiệm Jack Smith giải quyết vụ tài liệu mật trong khi vụ đảo chính của Trump thì Merrick Garland đã có đầy đủ tất cả bằng chứng, nhân chứng, vật chứng trong tay. Merrick Garland dường như bị ám ảnh bởi việc nhận thức rằng ông ta đang phạm tội đảng phái khi làm công việc và chức trách của mình.
Lời kết:
Trong tương lai, nhiều người sẽ muốn công nhận Merrick Garland đã có công giúp ổn định đất nước và xã hội vì đã đưa ra một cáo trạng liên bang nhẹ hơn với Trump, là thứ cáo trạng không cản đường tương lai của Trump, nhất là những đảng viên Cộng hòa, những thành phần MAGA sẽ nhìn Merrick Garland bằng ánh mắt thân thiện vì đã giúp Trump thoát được tội đảo chính, là một tội mà tại các quốc gia khác, người âm mưu và thực hiện đảo chính đã phải ngồi trong tù, nhưng tại Hoa Kỳ và với một Bộ trưởng Tư pháp như Merrick Garland thì điều đó sẽ không thể xảy ra.
Như vậy, theo tôi, cuộc đảo chính ngày 6 tháng 1 năm 2021 của Trump rồi sẽ được đánh dấu theo thứ tự trong lịch sử Mỹ, đó là cuộc đảo chính lần thứ nhất của một kẻ tệ hại có tên Donald Trump. Lịch sử Mỹ sẽ còn nhiều dịp để ghi lại những cuộc đảo chính thứ hai, thứ ba, thứ tư khác trong tương lai, vì làm đảo chính là công việc sẽ không bị truy tố, không phải chịu trách nhiệm giải trình, là chuyện bình thường tại Hiệp chủng quốc Hoa Kỳ.
Merrick Garland, Lisa Monaco và Christopher Wray ngay từ đầu đều có chung quan điểm là quyết định tập trung vào những kẻ đáng trách đã tấn công Điện Capitol thay vì kẻ đã cử họ đến đó. Đó không chỉ là một quyết định bất công và hèn nhát với những con chốt thí mà còn với cả đất nước và tương lai của nền dân chủ Mỹ. Đó là một lựa chọn đặt quan điểm chính trị lên trên công lý và trách nhiệm giải trình.
Tôi hy vọng một Tổng thống đảng Dân chủ tiếp theo sẽ chỉ định Merrick Garland làm công việc của một người bắt chó nhưng có lòng yêu thương động vật—bởi vì tôi yêu thích những con chó và tôi muốn thấy chúng được thả rông, tự do chạy nhảy.Việt Linh, 23.06.2023