Thống đốc Florida Ron DeSantis đã thông báo vào thứ Tư trên Twitter rằng ông ta sẽ ra tranh cử ứng cử viên tổng thống của Đảng Cộng hòa vào năm 2024 với kế hoạch biến những chính sách trong tiểu bang của mình thành một kế hoạch chi tiết cho quốc gia, áp dụng và thực thi trên cả 50 tiểu bang một khi ông ta đắc cử.
Công bằng mà nói trong tất cả ứng cử viên có tên trong bảng phong thần của đảng Cộng hòa thì chỉ có DeSantis được coi là người thách thức chính khả thi nhất đối với một cựu tổng thống tệ hại, thất bại, người đã có hai lần bị luận tội và đã, đang bị truy tố nhưng cũng là người hiện đang dẫn đầu trong các cuộc thăm dò.
Mời xem video bài bình luận qua Youtube
Mặc dù DeSantis đã giành chiến thắng trong cuộc tái đắc cử gần 20 điểm nhưng kể từ sau chiến thắng đó, DeSantis đã trải qua một nhiều khó khăn được đánh dấu bằng những sai lầm trong chính sách và sai lầm xã hội. Và điều đó khiến một số người trong đảng Cộng hòa hoài nghi liệu ông ta đã đủ thực lực và kinh nghiệm sẵn sàng cho tham vọng lớn hơn hay chưa.
Với tư cách là thống đốc, DeSantis đã đẩy tiểu bang Florida đi thật xa về phía cánh hữu, ký một lệnh cấm phá thai sáu tuần hà khắc ở Florida, nhưng đây chính là điều mà một số người trong Đảng Cộng hòa lo lắng nó sẽ không phù hợp với các cử tri trong cuộc tổng tuyển cử.
Kế đó, có lẽ với bản tính tự cao và kiêu căng, không muốn bị ai chỉ trích, muốn tất cả mọi người sống trong tiểu bang phải phục tùng mình như trong vùng đất của một lãnh chúa, DeSantis đã vướng vào một cuộc chiến đầy rủi ro với Walt Disney, DeSantis đã phải chịu hết thất bại này đến thất bại khác. Chưa hết, DeSantis còn mắc một số lỗi về các chủ đề từ cuộc chiến Ukraine đến sự yêu thích các nhà độc tài xưa và nay từ Benito Mussolini đến Vladimir Putin.
Tất cả những điều đó đã làm dấy lên mối lo ngại của một số nhà tài trợ GOP hàng đầu rằng DeSantis không có đủ kinh nghiệm về chính trị. Ngoại trừ DeSantis có được vài điểm tích cực và được xem là khác biệt, đối nghịch với Donald Trump, các chính sách mà DeSantis đưa ra thì gần như rập khuôn như của Donald Trump.
Duy chỉ được một điểm cộng trong mắt giới tinh hoa chính trị của đảng Cộng hòa, đó là khác với cựu tổng thống, DeSantis ít có tai tiếng xấu xí về nhiều mặt từ xã hội đến truyền thông, tòa án và các lĩnh vực pháp lý, nhưng có lẽ những điểm cộng này vẫn không được cho là đủ để mở rộng hơn con đường đi tới của DeSantis.
Sự do dự của giới tinh hoa chính trị về DeSantis đã được phản ảnh trong những cuộc thăm dò gần đây nhất. Khi vị trí dẫn đầu của Trump đã nới rộng trong tháng trước lên trung bình gần 30 điểm phần trăm, mặc dù Trump bị truy tố ở New York và bị buộc tội lạm dụng tình dục nhà báo E. Jean Carroll, nhưng một phần có lẽ trong thời đại hiện nay, đối với hầu hết các đảng viên Cộng hòa và thành phần MAGA, họ không còn xem trọng những tiêu chuẩn đạo đức cần có của một ứng cử viên như cách đây hàng chục năm về trước, và điển hình là một Donald Trump đang là hình mẫu trước mắt, rằng với bao tai tiếng, kiện thưa, cáo trạng, truy tố, Trump vẫn tiến đều bước, sự ủng hộ có khi còn tăng cao hơn khi chưa bị truy tố.
Đối với Ron DeSantis, dù đang vững vàng ở vị trí thứ hai, nhưng ông ta vẫn còn nhiều thời gian để thu hẹp khoảng cách đó với Trump nếu ông ta có thể, và mặc dù gặp khó khăn, DeSantis đã huy động được 119 triệu đô la.
Để so sánh, Trump có khoảng 86 triệu đô la trên ba tài khoản chiến dịch đang hoạt động của mình theo các báo cáo tài chính chiến dịch hiện có mới nhất của ông ta, được đệ trình trước khi số tiền quyên góp tăng bất ngờ sau bản cáo trạng từ Manhattan, New York.
DeSantis với màn ra mắt ứng cử viên vào thời điểm ngay sau phiên họp lập pháp ở Florida được tổ chức để chứng minh rằng, DeSantis có thể điều hành một tiểu bang với tư cách là một người bảo thủ ở một tiểu bang đã trở thành thủ đô trên thực tế của một nước Mỹ màu đỏ đúng nghĩa, mang lại hy vọng cho DeSantis rằng với thành tích nổi trội ở Florida trong mắt những người bảo thủ nhưng những chính sách đó là quá hà khắc, phân biệt chủng tộc, đàn áp bất đồng chính kiến, nói chung là đã đi quá xa chủ trương của đảng Cộng hòa bảo thủ cực đoan, gây mất lòng dân khắp nơi trên cả nước.
Robert Cahaly, chiến lược gia cấp cao và là chuyên gia thăm dò ý kiến tại Trafalgar Group, đồng thời là cựu cố vấn chính trị của Đảng Cộng hòa, cho biết rằng: “Tôi không nghĩ rằng DeSantis đang ở thời điểm thuận lợi để thực hiện tham vọng cho năm 2024. Không khả thi chút nào”.
Bất kể tài chính có dồi dào cũng cũng không đủ để giúp DeSantis mua lấy kinh nghiệm chính trị về nhiều mặt mà ông ta đang còn thiếu.
Trump và cơ sở MAGA của ông ấy đã nói rõ rằng cựu tổng thống sẽ không gục ngã nếu không chiến đấu. Và các ứng cử viên khác có thể loại bỏ một số cử tri, những người sẽ ủng hộ DeSantis. Nhưng một số nhà hoạt động chính trị nghĩ rằng thống đốc có cơ hội mặc dù vẻ hào nhoáng sau nhiệm kỳ giữa nhiệm kỳ của ông đã phai nhạt đáng kể.
Carlos Curbelo, cựu thành viên Quốc hội GOP từ Florida, cho biết rằng: “Ông ấy đang ở một vị trí vững chắc tại một tiểu bang cánh hữu rõ rệt, nhưng tìm kiếm một vị trí vững chắc tương tự ngoài biên giới tiểu bang Florida là một chuyện khác, nó không dễ như khi ông ấy thọc tay vào túi để lấy ra cây viết”.
DeSantis đã cẩn thận xây dựng hồ sơ cho tham vọng của mình trong nhiều năm bằng cách biến Florida thành địa điểm hoạch định chính sách bảo thủ. Trong phiên họp năm nay của cơ quan lập pháp Florida, nơi các đảng viên Cộng hòa chiếm đa số ở cả hai viện, DeSantis đã đưa ra cái gọi là “Bản kế hoạch Tự do”, có vẻ như được thiết kế để thu hút khán giả cả nước.
Nếu nói về những chính sách cực đoan, hà khắc, mất lòng dân mà DeSantis đã thực hiện trong mấy năm qua thì con số những dự luật mang tính đàn áp, cực đoan của DeSantis thì con số 20 vẫn chưa phải là con số cuối cùng.
DeSantis đã làm cho giáo dục trở thành trọng tâm chính. Ông ta đã ký luật yêu cầu sách thư viện trường học không được thảo luận về chủng tộc, giới tính hoặc nguồn gốc quốc gia và bản dạng giới. DeSantis còn cấm các trường cao đẳng công lập chi tiền cho các sáng kiến đa dạng, công bằng và hòa nhập. DeSantis cũng đã loại bỏ các khóa học nghiên cứu về người Mỹ gốc Phi dành cho học sinh trung học trong tiểu bang.
DeSantis đã thúc đẩy một chiến dịch GOP quốc gia được phối hợp chống lại cộng đồng LGBTQ +, ký luật “Don’t say gay” của Florida, luật này ngăn giáo viên nói về các vấn đề hoặc con người của cộng đồng LGBTQ+ và cấm chăm sóc trẻ vị thành niên theo giới tính. DeSantis cũng cấm người chuyển giới sử dụng phòng tắm và cơ sở thay đồ không tương ứng với giới tính khi sinh của họ, cấm phụ nữ và trẻ em gái chuyển giới tham gia các môn thể thao ở trường và ngăn giáo viên sử dụng đại từ phù hợp với nhận dạng giới tính của học sinh.
DeSantis đã thúc đẩy các quan điểm bảo thủ phổ biến về hầu hết mọi vấn đề chiến tranh văn hóa. DeSantis đã tự biến mình thành người đấu tranh cho “quyền tự do cá nhân” và đã ký luật cho phép người dân Florida được quyền mang súng ở nơi công cộng mà không cần giấy phép.
DeSantis đã đối đầu với Disney, công ty giải trí đóng thuế lớn nhất của tiểu bang, để trả đũa việc công ty này phản đối luật “Don’t say gay” và, có lẽ đây là trận chiến gây bất lợi cho chính DeSantis, nhưng ông ta với bản tính cao ngạo, đã từ chối lùi bước ngay cả khi đối mặt với một trận chiến tại tòa án.
Đặc biệt đối với lệnh cấm phá thai sáu tuần của DeSantis thực sự là một lệnh cấm hà khắc, cực đoan nhất nước Mỹ, vì đó là thời gian trước khi hầu hết mọi người biết rằng họ đang mang thai.
Và cuối cùng, DeSantis đã thể hiện cam kết của mình đối với chính sách nhập cư khắc nghiệt bằng cách gửi những người di cư đến Washington với nỗ lực ghi điểm chính trị chống lại các chính sách biên giới của chính quyền Biden. DeSantis còn trấn áp người nhập cư ở Florida bằng cách yêu cầu các doanh nghiệp có ít nhất 25 nhân viên xác minh tư cách công dân của người lao động và cấm công dân Trung Quốc mua bất động sản ở tiểu bang này.
Kể xong những dự luật cực đoan, hà khắc và bất công này của DeSantis tôi cũng cảm thấy mệt khi nói đến một tên phát xít trẻ đang nuôi mộng làm Tổng thống Mỹ, nếu hắn ta thành công thì nước Mỹ sẽ trở thành một quốc gia như thế nào thì chắc quý vị thính giả sống ở Mỹ hiểu rành hơn tôi, khi nhìn về tiểu bang Florida, đó là một hình mẫu mà DeSantis muốn nó được nhân rộng ra toàn quốc một khi hắn ta trúng số độc đắc trong năm 2024.
Tất cả những dã tâm mang hơi hướm mùi phát xít đó đã mang lại cho DeSantis tỷ lệ tán thành 59% ở Florida và tỷ lệ tán thành trung bình là 42% trên toàn quốc.
Nhưng không chỉ lập pháp cho cánh hữu, DeSantis còn bảo đảm rằng, tiểu bang Florida có thể sẽ giữ màu đỏ trong tương lai gần. Trong chu kỳ tái phân chia khu vực năm 2022, DeSantis đã thúc đẩy một bản đồ quốc hội mới, được chỉ định chặt chẽ mà cuối cùng mang lại lợi ích lớn cho các đảng viên Cộng hòa trong một thời gian dài.
DeSantis đã huy động được hơn 200 triệu đô la trong chu kỳ trước, phá kỷ lục về các cuộc đua thống đốc.
Trong lời giới thiệu của DeSantis với các cử tri sơ bộ là lời hứa rằng, những gì ông ta đã làm cho Đảng Cộng hòa ở Florida, thì khi giành được ghế Tổng thống Mỹ, ông ta có thể làm cho Đảng Cộng hòa trên toàn quốc.
Cuối cùng, đặc biệt với Trump, có lẽ là người tức giận và cay đắng nhất với DeSantis. Khi cả hai nhân vật đang đứng hạng nhất, nhì của bảng phong thần ứng cử viên của đảng Cộng hòa đều là sản phẩm của cùng một hệ tư tưởng MAGA và có những điểm tương đồng về phong cách. Điều đó được phản ánh ngay cả trong chương trình lập pháp của DeSantis: Kế hoạch chi tiết về Tự do của ông ta đề cập đến nhiều ưu tiên giống như cương lĩnh năm 2024 của Trump. Được mệnh danh là “Chương trình nghị sự vì sự vĩ đại của quốc gia”, kế hoạch của Trump cũng bao gồm các biện pháp bảo vệ “quyền của phụ huynh” trong trường học, cấm các vận động viên chuyển giới trong các môn thể thao dành cho phụ nữ, sửa đổi luật bầu cử của quốc gia, bãi bỏ quy định về vaccine.
Giờ đây, khi DeSantis chính thức tuyên bố tham gia đường đua. Câu hỏi đặt ra là DeSantis từ hôm nay trở đi có thể tạo sự khác biệt ở mức độ nào để bước ra khỏi cái bóng của Trump một cách hiệu quả.
Trump theo nhiều cách nếu nói theo cả nghĩa bóng lẫn nghĩa đen thì ông ta là người lãnh đạo trên thực tế của đảng Cộng hòa, là người đương nhiệm. Một khi DeSantis muốn thách thức một người đương nhiệm, thì dĩ nhiên DeSantis phải đưa ra một trường hợp thuyết phục thực sự đủ mạnh để thay đổi. Nếu DeSantis chỉ đưa ra lập luận rằng về cơ bản ông ta giống Trump, chỉ tốt hơn một chút, trẻ hơn 32 tuổi và nhanh nhẹn, xông xáo hơn, thì những khác biệt này xem ra vẫn không đủ để DeSantis làm một cuộc lật đổ thành công.
DeSantis có những phẩm chất mà Trump không có, DeSantis khôn ngoan và mạch lạc hơn, kỷ luật hơn và chọn những trận chiến có tính toán, thâm hiểm và tàn nhẫn hơn Donald Trump.
Lời kết:
Liệu DeSantis có thể giành được đề cử tổng thống của đảng Cộng hòa hay không?
Không khả thi chút nào khi các cơ sở của Đảng Cộng hòa vẫn còn nhiệt tình ủng hộ Trump.
Điều này đặt ra câu hỏi liệu DeSantis, ngay cả với sự hậu thuẫn đáng kể của các nhà tài trợ, có thể truất phế Trump thành công qua cuộc tổng tuyển cử năm 2024 hay không? Câu trả lời sẽ là không.
DeSantis phải đối mặt với thách thức giành được sự ủng hộ từ cả nội bộ đảng Cộng hòa lẫn những thành viên MAGA. Đó cũng chính là thách thức mà các đối thủ Cộng hòa của Trump năm 2015 không thể vượt qua.
Nghĩa trang chính trị của Đảng Cộng hòa chứa đầy bia mộ của những người đã từng nghĩ rằng họ có thể đối đầu với Donald Trump trong năm 2016, và trong năm 2024 sắp tới, có lẽ nghĩa trang chính trị này sẽ đón nhận thêm một tấm mộ bia mới đến từ miền Nam nắng ấm Florida với một cái tên người Mỹ gốc Ý, Ron DeSantis.
Việt Linh 25.05.2023