(The Hill) – Cuối cùng Hạ viện đã có Chủ tịch mới. Dân biểu Mike Johnson đảm nhận vai trò mới vào thứ Tư, 3 tuần 1 ngày sau khi 8 Dân biểu Cộng hoà gây ra hỗn loạn bằng việc truất phế Dân biểu Kevin McCarthy.
Johnson nhận được sự ủng hộ hoàn toàn từ đồng nghiệp Cộng hoà trên sàn Hạ viện, một thành tích được chứng minh không thể xảy ra đối với Lãnh tụ Đa số Hạ viện Steve Scalise (Cộng hoà – Louisiana), Chủ tịch Uỷ ban Tư pháp Hạ viện Jim Jordan (Cộng hoà – Ohio), và Phó Lãnh tụ Đa số Hạ viện Tom Emmer (Cộng hoà – Minnesota).
Johnson là một nhà bảo thủ xã hội cứng rắn, cũng là đồng minh mạnh mẽ của cựu Tổng thống Donald Trump. Johnson hỗ trợ nỗ lực của ông Trump đảo ngược kết quả bầu cử 2020.
Johnson bây giờ đã nắm trong tay cây búa của Hạ viện, nhưng có nhiều thách thức trước mắt.
Johnson có thể đoàn kết Cộng hoà tại Hạ viện được hay không?
Cộng hòa tại Hạ viện trải qua gần hết tháng 10 với sự thất bại trong vai trò Chủ tịch Hạ viện mà họ tự gây ra. Tình trạng này tạo ra những giây phút cơn giận bùng cháy.
Trong một cuộc họp, Dân biểu Mike Bost (Illinois) gần như muốn “ăn tươi nuốt sống” đồng nghiệp Matt Gaetz (Florida), người đã dẫn đầu lật đổ McCarthy.
Khi Jordan vận động ghế Chủ tịch Hạ viện, những người bất đồng chính kiến trong Cộng hòa công khai cáo buộc các đồng minh của ông đã kích động các mối đe dọa chống họ.
Cảm giác khó chịu cũng tràn lan theo những bất mãn khác, bao gồm cả những người ủng hộ Scalise rất tức giận vì thiếu sự sự ủng hộ từ những người trung thành với Jordan.
Ít nhất Johnson cũng có uy tín đạo đức đến từ chiến thắng vang dội của ông ta.
Cảm giác mệt mỏi, mất kiên nhẫn trong suốt 5 lần 3 lượt không bầu được Chủ tịch cũng sẽ giúp ích Jordan, làm giảm nhu cầu gây sóng gió trong nội bộ.
Johnson trở thành Chủ tịch Hạ viện, kết thúc một giai đoạn đầy biến động và bất thường ở Điện Capitol. Phe cực hữu đã trở thành lực lượng thống trị trong Cộng hòa, bức chế một cách hiệu quả việc truất phế Chủ tịch Hạ viện chính thức, và bổ nhiệm một người bảo thủ thay thế.
Johnson có thể tránh đóng cửa chính phủ được không?
Hạn chót đóng cửa chính phủ đang đến gần. Và thời gian nội bộ Công hoà đấu đá nhau ghế Chủ tịch Hạ viện cho thấy rất nghiêm trọng.
Chính phủ sẽ đóng cửa nếu không đạt được thỏa thuận vào ngày 17 tháng 11. Nhưng tình hình khó có thể hứa hẹn đạt được thỏa thuận.
Người tiền nhiệm của Johnson, Kevin McCarthy (Cộng hòa – California) thất bại trước quyết định thông qua dự luật chi tiêu tạm thời dựa nhiều vào sự ủng hộ của Dân chủ.
Bây giờ tân Chủ tịch cũng đối mặt với một nhiệm vụ tương tự.
Cộng hoà muốn cắt giảm chi tiêu, và gia tăng ngân khoảng cho an ninh biên giới, nhưng Dân chủ nắm đa số Thượng viện chắc chắn sẽ từ chối những yêu cầu như vậy, trừ phi có yếu tố nào đó đáng kể.
Con đường trước mắt hiện chưa được rõ. Việc đóng cửa độc hại chính trị đáng được rất hoan nghênh.
Đối phó với cuộc chiến Nga – Ukraine
Cuộc chiến ở Ukraine hiện đã kéo dài 20 tháng nhưng chưa có dấu hiệu kết thúc.
Sự ủng hộ của người dân Mỹ đối với việc hỗ trợ Kiev đẩy lùi cuộc xâm lược do Tổng thống Nga Vladimir Putin phát động đan giảm dần, nhưng không hoàn toàn biến mất.
Vấn đề cũng ngày càng trở nên mang tính đảng phái cao, với cử tri và các viên chức dân cử của Cộng hòa, đặc biệt là phe cực hữu, ngày càng gia tăng hoài nghi.
Kết quả thăm dò được Economist/YouGov được công bố vào thứ Tư cho thấy, đa số cử tri Cộng hòa – 38% – muốn Mỹ giảm viện trợ cho Ukraine, trong khi chỉ có 11% cử tri Dân chủ như vậy, và 34% cử tri Cộng hòa muốn duy trì viện trợ ở mức hiện tại, và 15% cử tri Cộng hòa muốn tăng viện trợ.
Một số nhà lập pháp như Marjorie Taylor Greene (Cộng hoà – Georgia), hay Matt Gaetz đã lớn tiếng phản đối viện trợ Ukraine.
Bản thân Johnson cũng đã thay đổi quan điểm ủng hộ Ukraine. Ông bỏ phiếu chống 2 dự luật phân bổ ngân sách cho quốc gia phương Tây, và cho rằng Kiev cần “minh bạch” về việc sử dụng tiền như thế nào.
Chính trị lập pháp của vấn đề này phức tạp. Tổng thống Biden hiện đang yêu cầu Quốc hội bổ sung $106 tỉ viện trợ cho Ukraine, Israel, cũng như Đài Loan và những mục đích khác. Cũng như hầu hết các thành viên lưỡng đảng, Johnson là người ủng hộ mạnh mẽ việc viện trợ bổ sung cho Israel sau khi Hamas bất ngờ tấn công đẫm máu vào ngày 7 tháng 10 vừa qua.
Johnson sẽ đối phó với cựu Tổng thống Trump như thế nào?
Ở một nghĩa nào đó, nhà lập pháp nợ Trump vai trò Chủ tịch Hạ viện của mình.
Dân biểu Emmer vào thứ Ba giành được đề cử trong cuộc bỏ phiếu nội bộ Cộng hoà, nhưng ông vấp phải sự phản đối từ khoảng hai chục thành viên Hạ viện – những người ủng hộ và trung thành với ông Trump. Khi Emmer tìm cách thuyết phục họ, cựu Tổng thống đã lên mạng xã hội chỉ trích gay gắt Emmer Cộng hoà giả hiệu theo chủ nghĩa toàn cầu hoá, và tình hình trở nên xấu đi.
Đúng như dự đoán, Trump hoan nghênh Johnson hơn.
Trước đó trong giai đoạn hỗn loạn sau bầu cử 2020, Johnson là người đã phản đối chứng nhận chiến thắng cử tri đoàn của Tổng thống Joe Biden, là người đóng vai trò trong những bước đi làm vô hiệu hoá kết quả bầu cử tại 4 tiểu bang. Johnson cũng thúc đẩy những tuyên bố gian lận bầu cử sai trái của ông Trump.
Những hành động động đó giúp ông giành được ủng hộ từ cựu Tổng thống và cử tri cốt lõi, nhưng ngược lại cũng khiến ông trở thành mục tiêu cho Dân chủ chứng minh tân Chủ tịch Hạ viện và Cộng hoà theo cực hữu.
Mối quan hệ thân thiết của Johnson với Trump cũng sẽ phức tạp nếu cựu Tổng thống có những can thiệp không có ích về mặt bầu cử.
Duy trì thế đa số Hạ viện
Johnson hiện nhận được sự ủng hộ từ tất cả thành viên Cộng hoà, nhưng việc nắm quyền lãnh đạo của ông sẽ rất khó khăn vì thế đa số sít sao. Có 221 dân biểu Cộng hòa, 212 Dân chủ, và hai ghế trống trong Hạ viện.
18 nhà lập pháp Cộng hoà đại diện khu vực bầu cử nơi Biden thắng vào năm 2020 sẽ là những mục tiêu hàng đầu của Dân chủ năm 2024, trong khi Trump có vẻ sẽ đứng đầu tấm vé Cộng hoà. Johnson cần tìm cách giúp họ dễ dàng tái tranh cử trong khi vẫn duy trì được sự ủng hộ của đảng vẫn nằm trong tay Trump.
Đó không phải là một nhiệm vụ dễ dàng.
Hương Giang (Theo The Hill)