Nhiều người Mỹ vào thời điểm thập niên 1970 đã rất tức giận với Tổng thống Gerald Ford vì đã giang rộng đôi tay che chắn cho người tiền nhiệm trước những gì chắc chắn sẽ là một bản cáo trạng về tội cản trở công lý và các tội ác liên quan. Nhiều người tin rằng chắc chắn đã có một thỏa thuận bí mật nào đó để Richard Nixon thoát khỏi những tội ác đã khiến Quốc Hội phải tiến hành một cuộc luận tội nghiêm túc khi đó. Đúng ra những tay chân đồng phạm của Richard Nixon đã phải vào tù. Lẽ ra Richard Nixon phải bị luận tội và truy tố hình sự chứ không được ân xá.
Tổng thống Gerald Ford tin rằng ông đã làm đúng khi vào năm 1974, ông ân xá cho người tiền nhiệm của mình, Richard Nixon, về bất kỳ tội danh nào liên quan đến việc che đậy vụ bê bối Watergate đã buộc Nixon trở thành tổng thống đầu tiên và duy nhất cho đến nay từ chức.
Mời xem video bài bình luận qua Youtube
Khi đó, Tổng thống Gerald Ford nghĩ rằng ông đang kết thúc “cơn ác mộng tồi tệ kéo dài của nước Mỹ” bằng cách để cho “Tricky Dick” thoát tội. “Tricky Dick” là biệt danh của Richard Nixon có từ khi ông tham gia cuộc tranh cử tại Thượng viện California năm 1950.
Nhưng, theo các nhà lịch sử học, họ không nghĩ như ông Gerald Ford, với hành động ân xá cho người tiền nhiệm Richard Nixon chỉ vì muốn đoàn kết đất nước và giữ được thể diện quốc gia mà ông ta đã gieo mầm cho cơn ác mộng quốc gia hiện tại của người Mỹ trong thế kỷ 21 phải lâm vào thế khó xử đối với một kẻ tệ hại, bất xứng hơn Richard Nixon gấp hàng trăm lần.
Dù có những hành động nguy hiểm, gây hại cho quốc gia hơn Richard Nixon, nhưng Trump vẫn tự do, ngang nhiên tung hoành ngang dọc khắp đất nước để phô trương thanh thế, vận động tranh cử tổng thống và gây quỹ như thể không có gì xảy ra, chưa làm điều gì sai trái, có hại đến xã hội, cộng đồng và đất nước.
Nếu Gerald Ford, 49 năm trước, không thực hiện nghĩa cử anh hùng rộng lượng để ân xá cho Richard Nixon thì có lẽ ngày nay Trump sẽ chỉ là một cựu tổng thống có những sai lầm tương tự như Richard Nixon không hơn không kém, vẫn có thể lo sợ và tìm đường né tránh chính trị hay từ chức trước khi nhiệm kỳ để không bị luận tội hay bị truy tố hình sự chứ không thể trở thành một ứng cử viên hàng đầu tiềm năng cho đề cử của GOP năm 2024.
Tôi có thể áp dụng câu “Phủ bênh phủ, huyện bênh huyện” đối với trường hợp Gerald Ford/Richard Nixon, đây là ý rút gọn trong một thông báo cách đây 49 năm của phóng viên Carl Bernstein của tờ Washington Post đã thông báo tin này cho người cộng tác của ông là của mình là Bob Woodward vào ngày 8 tháng 9 năm 1974.
Chỉ một câu ngắn gọn “Phủ bênh phủ, huyện bênh huyện” được hình thành từ sau một cuộc thăm dò của Gallup vào thời điểm đó cho thấy 53% những người được khảo sát không tán thành lệnh ân xá, nhưng con số này đã thay đổi một cách ngoạn mục ngược lại sau một khoảng thời gian hơn mười năm, chính xác là vào năm 1986, trở thành 54% người Mỹ tán thành lệnh ân xá.
Nhưng thực sự, rằng mãi đến 15 năm sau, vào năm 2001, thời gian đã làm sáng tỏ những sự kiện trong quá khứ, và bây giờ chúng ta thấy rằng Tổng thống Gerald Ford đã hành xử đúng vào năm 1974 khi ân xá toàn bộ tội lỗi của người tiền nhiệm Richard Nixon. Quyết định của ông Gerald Ford đã giúp đất nước có thể bắt đầu quá trình hàn gắn và đặt thảm kịch Watergate lại phía sau.
Nếu cách nhìn nhận sự việc với lòng quảng đại, vị tha của Gerald Ford và sự hối lỗi, lòng tự trọng của Richard Nixon được người Mỹ chấp nhận thì chúng ta, là đám hậu bối con cháu ngày nay vẫn có thể hiểu được và đồng lòng với những gì những người đi trước trong thế kỷ trước đã hành xử là những quyết định đúng đắn, riêng tôi có suy nghĩ như thế này, thực ra cũng không phải là một khía cạnh riêng biệt gì đặc biệt khác mà vấn đề nằm ở chỗ nhận thức và nhân cách về một người này với một người khác.
Richard Nixon đã làm sai, ông ta là kẻ đã phạm tội, đối với tôi thế là đủ. Và nếu nước Mỹ, sau đó, không có một Tổng thống nào có đủ can đảm dẫm lên những bước chân sai trái một thời của Richard Nixon thì tôi chắc chắn rằng, hầu hết người Mỹ đều sẵn sàng mở lòng, bỏ qua, không nhắc nhở đến bê bối đó với một vị Tổng thống có nhân cách và hiểu biết, đã nhận ra lỗi lầm và hối tiếc, ăn năn.
Một điều nữa mà tôi nghĩ chúng ta cũng cần phải biết để nhìn nhận sự khác biệt, khi đối với Richard Nixon, ông từng tốt nghiệp cử nhân tại đại học Whittier và bằng LLB ở đại học Duke, ông là một luật sư, một sĩ quan chỉ huy trong binh chủng hải Quân, với nhiều huân chương, huy chương, có kiến thức, hiểu biết và lòng tự trọng. Dĩ nhiên nhân cách và kiến thức của một Richard Nixon thì Donald Trump trong thế kỷ 21 này, một tên trốn lính hợp pháp vì đau xương gót chân, loại người như vậy sẽ không bao giờ có thể xứng đáng với gót chân của Nixon, không thể nào.
Đúng ra, nước Mỹ đã có thể tránh được tất cả các sai phạm, tham nhũng, lạm quyền là những gì Donald Trump đã làm đến tận hôm nay nếu Gerald Ford để yên cho hệ thống tư pháp và Quốc hội hoạt động một cách tự nhiên theo chức trách và nhiệm vụ của họ thay vì đầu hàng trước áp lực từ các đồng minh của Richard Nixon, nếu quá khứ xảy ra theo chiều hướng này thì Donald Trump sẽ không dám lộng hành, ngang ngược, coi trời bằng vung như thời điểm này.
Donald Trump – một tên vô lại, vô luật pháp, liều lĩnh, tham nhũng và không trung thực một cách bất thường – đã thay đổi mọi thứ, từ hệ thống công lý đến quốc hội, tư pháp, tòa án, công tố viên, tất cả đề bị ảnh hưởng khi phải đối mặt với một kẻ xem trời bằng vung, đạp trên luật pháp mà đi, đi hiên ngang, ngửa mặt lên trời và rống họng mạt sát hệ thống công lý, nhưng chung quanh ông ta, chẳng hề có tiếng phản kháng, chống cự nào. Nên có lúc, tôi cũng có suy nghĩ, phải chi nước Mỹ này có được một hệ thống công lý như ở đất nước Nam Hàn, người dân Nam Hàn, luật pháp Nam Hàn, thì chắc chắn là chúng ta sẽ thấy một Donald Trump hoàn toàn khác, hiền như con mèo, kêu không dám trả lời, trát đòi hầu tòa gửi đến là tay chân run lẩy bẩy, làm gì có chuyện đem ba cái thứ “đặc quyền hành pháp” hết hạn, bị ôi thiu ra mà cự cãi với luật pháp.
Trở lại với Gerald Ford, chúng ta thông cảm và hiểu được quyết định của ông ấy đã ân xá cho Richard Nixon vì muốn đất nước có thể hàn gắn, đoàn kết để cùng tiến về phía trước, ông ấy đã nghĩ đúng và làm đúng khi đó, nhưng đối với nhiều người Mỹ trong thế kỷ 21 này lại không có cùng quan điểm như vậy, họ cho rằng Gerald Ford, từ điều sai năm 1974 đã dẫn đến một Donald Trump ngày nay.
Từ những sự việc đã xảy ra trong quá khứ và trong hiện tại, chúng ta có thể tin rằng, câu nói “Không có tổng thống nào nên đứng trên pháp luật” vẫn chỉ là một câu nói hoa mỹ, trừu tượng trong sách vở tại nước Mỹ.
Chuyển sang thời điểm hiện tại, Trump biết việc tranh cử tổng thống sẽ là một lá chắn để bảo vệ ông ta khỏi luật pháp, nên bất kể kết quả cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ của đảng Cộng hòa đã không được như ý, không có làm sóng đỏ nào tràn về điện Capitol ngày 8 tháng 11 năm 2022, Trump vẫn quyết định tuyên bố tranh cử Tổng thống vào ngày 15 tháng 11 năm 2022.
Về các bản cáo trạng của Trump, thì ngoài vụ án yếu nhất với hậu quả ít nhất ở Manhattan, vẫn còn nguy cơ các vụ truy tố tiềm tàng khác sắp xảy ra với sức công phá lớn và mạnh hơn. Trump vẫn có thể vượt thoát 1 hay 2 vụ truy tố nhưng sẽ không thể vượt thoát tất cả.
Donald Trump biết rõ hơn ai hết, nơi an toàn nhất cho ông ta, từ quan điểm nguy hiểm về mặt pháp lý, là phải tham gia cuộc tranh cử Tổng thống, bất kể xác suất thành công cao hay thấp, không phải là điều quan trọng lúc này, mà chỉ cần nằm trong nhóm người tham gia cuộc đua là đủ.
Trở lại với sự ân xá của Nixon.
Tổng thống Gerald Ford đã làm chứng trước Quốc hội vào tháng 10 năm 1974 để giải thích về lệnh ân xá của ông trước ủy ban Tư pháp Hạ viện rằng một bản cáo trạng, sau đó là một phiên tòa và khả năng kết án sẽ thu hút sự chú ý của cả nước, rằng đã đến lúc phải đóng lại chương Watergate đáng xấu hổ đó.
Gerald Ford vẫn tin rằng lệnh ân xá là điều đúng đắn cho đất nước vào thời điểm đó. Nhưng nếu ông Gerald Ford còn sống đến thời điểm này, tôi tin chắc là ông sẽ nói khác đi và sẽ chẳng có một ân xá nào được đưa ra khi ông sẽ thực sự sợ hãi với mức độ phạm tội kinh khủng của Donald trump trong tư cách là tổng thống. Thậm chí, ông còn sẽ thúc đẩy quốc hội hành động, Bộ Tư pháp phải ra tay và Donald Trump phải bị truy tố đến mức tối đa theo luật pháp.
Phải mất 50 năm thì những thế hệ như người Mỹ ngày nay mới hiểu ra một điều thú vị, nếu lúc đó, phải chi Gerald Ford làm đúng như những gì ông tuyên bố lúc đầu, rằng ông ấy sẽ không ân xá cho Nixon cho đến khi có một bản cáo trạng được đưa ra hay khi Nixon thừa nhận hành vi sai trái hình sự của mình, nhưng ông ấy đã thay đổi kế hoạch và ban hành lệnh ân xá mà không cần đợi bản cáo trạng hoặc yêu cầu Nixon thừa nhận tội lỗi.
Nếu Gerald Ford nói rõ rằng ông sẽ không ân xá cho đến khi các cáo buộc chống lại Nixon được đưa ra trong một bản cáo trạng chính thức, và làm đúng như vậy thì lịch sử sẽ có một tiền lệ rõ ràng hơn về cách nền dân chủ của người Mỹ sẽ phản ứng thế nào trước hành vi phạm tội nghiêm trọng của một cựu tổng thống.
Tóm lại, có thể nói đó là một quyết định chính trị của Gerald Ford thì đúng hơn. Lẽ ra ông ta nên đợi một bản cáo trạng hoặc sự thừa nhận hành vi phạm tội của Nixon.
Lời kết:
Nixon đã dành 20 năm cuối đời để liên tục tranh luận rằng ông ta đã bị cách chức một cách oan ức, và nhiều nhà phân tích tin rằng nếu vào thời điểm năm 1974 mà truyền thông cánh hữu có được những cái loa phường như Fox News, Newsmax, OANN và Nixon có được một đảng Cộng hòa ươn hèn, nhu nhược, dễ dạy, dễ điều khiển như ngày nay thì Richard Nixon có thể đã loại bỏ được các cáo buộc luận tội một cách dễ dàng như Trump đã làm.
Việt Linh 09.04.2023