Một cơ quan giám sát của chính phủ cho biết báo cáo hôm thứ Năm về một thỏa thuận bất động sản do Thẩm phán Tòa án Tối cao Hoa Kỳ Amy Coney Barrett thực hiện vài tháng sau khi bà được xác nhận vào năm 2020 là bằng chứng mới nhất rằng các cải cách đạo đức tại Tòa án Tối cao cần phải đặt dưới sự kiểm soát bởi cơ quan tư pháp hoặc Quốc hội áp đặt.
Nếu không ai có quyền kiểm soát các xung đột lợi ích, bê tha đạo đức của các Thẩm phán trong Tòa án Tối cao, mặc họ có thể tung hoành làm những việc mờ ám và tham nhũng mà không hề phải lo sợ có trách nhiệm giải trình, sai phạm từ trên đi xuống thì đất nước làm sao mà ổn định được lòng dân và hệ thống công lý có còn được ai xem trọng và tin tưởng?
Mời xem video bài bình luận qua Youtube
Bà Amy Coney Barrett đã bán một ngôi nhà cho một nhóm tự do tôn giáo đã nộp nhiều bản tóm tắt trong các vụ kiện trước tòa án.
Vài ngày sau khi ProPublica đưa tin về chuyến đi bằng máy bay riêng chưa được tiết lộ trước đó của Thẩm phán Samuel Alito—được tài trợ bởi một tỷ phú, chủ sở hữu quỹ phòng hộ có hoạt động kinh doanh liên quan đến nhiều vụ kiện của Tòa án Tối cao— thì lại lòi ra thêm một tiết lộ mới rằng Amy Coney Barrett đã có các giao dịch tài chính với Tổ chức Sáng kiến Tự do Tôn giáo (RLI) tại Trường Luật Notre Dame.
Một giáo sư của Notre Dame, người vừa đảm nhận vai trò lãnh đạo tại RLI, đã mua nhà riêng của bà Amy Coney Barrett chỉ vài tháng sau khi bà tuyên thệ nhậm chức vào tháng 10 năm 2020. Một giả thuyết dí dỏm được nhóm ProPublica đưa ra, nếu bà Amy Coney Barrett không được bổ nhiệm thành công vào Tòa án Tối cao thì giá trị ngôi nhà bà sẽ bán được giá bao nhiêu và sau khi được chuẩn thuận, ngôi nhà đã có giá trị cao gấp mấy lần.
Nhóm ủng hộ tự do tôn giáo, được thành lập vào năm 2020 và đã đệ trình nhiều bản tóm tắt amicus trong các trường hợp liên quan đến vấn đề này—liên quan đến các câu hỏi xung quanh việc phá thai, các biện pháp phòng ngừa sức khỏe cộng đồng và cầu nguyện ở trường học—kể từ khi nhóm được thành lập. RLI đã nộp ít nhất chín bản tóm tắt với tòa án kể từ khi bán nhà của Amy Coney Barrett hoàn tất.
Xung đột lợi ích mới được báo cáo là một trong số những xung đột trong những tháng gần đây đã mang lại sự xem xét kỹ lưỡng mới đối với thực tế là các thẩm phán của Tòa án Tối cao không bắt buộc phải tuân thủ quy tắc đạo đức như các thẩm phán liên bang khác. Có nghĩa là, họ tự cho họ là một tầng lớp cao nhất trong hệ thống công lý của đất nước, nói nôm na là họ có quyền xét xử người khác nhưng không ai trên đất nước này có quyền xét xử họ.
Kyle Herrig, chủ tịch của nhóm giám sát Accountable.US, cho biết rằng: “Mọi thẩm phán liên bang đều bị ràng buộc với một bộ quy tắc đạo đức yêu cầu họ tránh những hành vi không phù hợp hay có xung đột lợi ích, ngoại trừ các thẩm phán của Tòa án Tối cao. Chánh án John Roberts có quyền thay đổi điều đó, nhưng cho đến nay ông ấy vẫn chưa thể hiện được can đảm. Cũng không có gì khó hiểu, có ai lại có đủ can đảm tự chặt chân tay mình bao giờ, và John Roberts cũng không là ngoại lệ”.
Việc Tòa án Tối cao tham nhũng và mờ ám liên tục nhỏ giọt chỉ càng nhấn mạnh sự cần thiết phải cải cách. Nếu John Roberts không muốn chấn chỉnh đạo đức của các thẩm phán trong Tòa án Tối cao thì Quốc hội phải làm công việc của họ. Rất tiếc, là một Hạ viện đảng Dân chủ trước đây đã không làm được gì trong nửa nhiệm ký đầu của Tổng thống Biden, bây giờ đang là một Hạ viện đảng Cộng hòa thì lại càng không thể.
Tổ chức Sáng kiến Tự do Tôn giáo (RLI) tại Trường Luật Notre Dame cũng là nơi đã tài trợ cho chuyến đi được báo cáo trước đó mà Samuel Alito đã thực hiện tới Rome, Italy ngay sau khi Tòa án Tối cao đảo ngược án lệ Roe v. Wade, tước bỏ quyền được chăm sóc phá thai của hàng triệu người trên khắp Hoa Kỳ. Tại Rome, Italy, thẩm phán cánh hữu Samuel Alito đã chế giễu những người chỉ trích phán quyết, vốn bị các chuyên gia nhân quyền chỉ trích là vi phạm luật pháp quốc tế.
Samuel Alito đã ra phán quyết ủng hộ các quan điểm của RLI được nêu trong bản tóm tắt amicus của họ trong một số trường hợp và cả thẩm phán đều không tự rút lui khỏi một số vụ án cấp cao liên quan đến Sáng kiến.
Trong những tháng gần đây, các cơ quan giám sát của chính phủ đã yêu cầu trách nhiệm giải trình đối với các cáo buộc vi phạm đạo đức và xung đột lợi ích tại Tòa án Tối cao, bao gồm cả mối quan hệ tài chính của Công lý Clarence Thomas với nhà tài trợ lớn của Đảng Cộng hòa Harlan Crow.
Lời kết:
Các đảng viên Đảng Dân chủ trong Ủy ban Tư pháp Thượng viện đã tổ chức một phiên điều trần vào tháng trước để đưa ra trường hợp về luật yêu cầu tòa án cấp cao tuân theo quy tắc đạo đức. Nhưng chỉ làm cho vui thôi, vì Hạ viện Cộng hòa quyết không đưa vụ việc ra sàn bỏ phiếu.
Mặc dù việc bán nhà của Amy Coney Barrett có thể không vi phạm bất kỳ quy tắc nào, nhưng giáo sư luật Charles Geyh của Đại học Indiana nói với Accountable.US, rằng nó làm tăng thêm “vấn đề nhận thức” liên quan đến đạo đức của các thẩm phán.
Giáo sư luật Charles Geyh mỉa mai nói rằng: “Những ông trời con của nước Mỹ đang đạp trên luật pháp mà đi, trong khi chính trường nước Mỹ đầy rối ren và phân cực nặng nề như hiện nay thì sẽ không thể nào có được một quy tắc tích cực nào có thể xảy ra để chấn chỉnh đạo đức cho hệ thống công lý nước nhà. Phải chịu thôi, chúng ta không thể làm gì khác khi luật chính là họ và họ chính là luật ở đất nước này.”
Việt Linh, 28.06.2023