(New York Times) – Công tố viên Đặc biệt Jack Smith giám sát cuộc điều tra cựu Tổng thống Donald Trump đem tài liệu về cất giữ riêng tống trát đòi thông tin từ về những giao dịch kinh doanh của ông Trump với các quốc gia khác kể từ khi nhậm chức.
Hiện vẫn chưa rõ chính xác điều gì công tố viên hy vọng hiểu rõ khi tống trát đòi Trump Organization, hay trát đòi được gởi ra khi nào. Nhưng diễn biến này cho thấy các nhà điều tra đang cân nhắc nhiều khía cạnh hơn so với những gì công chúng biết, khi họ đang tìm hiểu liệu ông có vi phạm luật khi đem những tài liệu nhạy cảm ra khỏi Toà Bạch Ốc khi rời nhiệm kỳ, và không tuân thủ đầy đủ yêu cầu giao trả lại cho chính phủ.
Trát đòi yêu cầu những thông tin cụ thể về những giao dịch cấp giấy phép và phát triển bất động sản của công ty tại 7 quốc gia: Trung Quốc, Pháp, Thổ Nhĩ Kỳ, Ả Rập Saudi, Kuwait, và Tiểu vương các Quốc gia Ả Rập và Oman. Trát đòi hồ sơ những thoả thuận đạt được từ năm 2017, khi ông Trump tuyên thệ nhậm chức. Không rõ Trump Organization đã giao những tài liệu nào.
Trump Organization quyết định ngưng bất cứ thoả thuận nào với nước ngoài khi cựu Tổng thống trong nhiệm kỳ, và thoả thuận duy nhất kể từ đó được thực hiện với công ty bất động sản ở Saudi, cấp giấy phép xây cất khu phức hợp gồm khách sạn, gia cư và sân golf mang tên Trump ở Oman. Ông Trump đạt được thoả thuận này vào mùa thu năm ngoái, trước khi thông báo chiến dịch vận động tranh cử thứ ba.
Trát đòi cho thấy công tố viên muốn tìm hiểu sâu hơn về hoạt động kinh doanh của cựu Tổng thống ở nước ngoài. Trát đòi hồ sơ liên quan đến những thoả thuận của ông Trump với liên doanh được Saudi hậu thuẫn mang tên LIV Golf – công ty tổ chức các giải đấu tại sân golf của ông Trump. (Thoả thuận của cựu Tổng thống với LIV Golf diễn ra tốt đẹp sau khi ông đem tài liệu mật ra khỏi Toà Bạch Ốc.)
Nhìn chung, trát đòi yêu cầu hồ sơ liên quan đến liên doanh sân golf, và những liên doanh nước ngoài khác kể từ năm 2017 cho thấy Smith đang tìm hiểu xem liệu có bất cứ quan hệ gì giữa việc Trump thực hiện thỏa thuận ở nước ngoài và số tài liệu Mật ông đem về cất giữ riêng tại tư gia hay không.
Hiện chưa rõ Trump Organization đã giao nộp những tài liệu gì theo yêu cầu trát đòi, hay liệu Công tố viên đặc biệt đã có chứng cớ gì khác hậu thuẫn lý thuyết này hay không. Nhưng kể từ khi bắt đầu cuộc điều tra, công tố đã không chỉ tìm hiểu loại tài liệu nào được cựu Tổng thống đem đi, mà còn tìm hiểu lý do tại sao ông lại đem đi.
Trong số tài liệu chính phủ được phát giác tại tư gia của của ông Trump có một số tài liệu liên quan đến các quốc gia Trung Đông. Theo hồ sơ toà, những tài liệu FBI thu giữ được khi thực thi trát khám xét Mar-a-Lago vào tháng 8 năm 2022 có tài liệu liên quan đến Tổng thống Emmanuel Macron của Pháp.
Trump từ lâu cho rằng những tài liệu đó là tài sản cá nhân của ông ta, và không cần phải giao trả lại cho chính phủ. Khi Bộ Tư pháp tống trát đòi tài liệu vào năm ngoái, cựu Tổng thống ban đầu đã hỏi luật sư có phải tuân thủ theo yêu cầu này hay không, và được giải thích có nghĩa vụ phải làm như vậy.
“Tôi lấy tài liệu, tôi được phép làm như vậy,” Trump tuyên bố tại buổi gặp gỡ cử tri do CNN tổ chức vào ngày 10 tháng 5 tại New Hampshire. Cựu Tổng thống khẳng định “có quyền tuyệt đối” trong việc kiểm soát hồ sơ chính phủ theo Đạo luật Hồ sơ Tổng thống. Được ban hành vào năm 1978 sau vụ bê bối Watergate, Đạo luật trao quyền kiểm soát hồ sơ tổng thống cho chính phủ, không phải bất cứ riêng tổng thống nào.
Những tuyên bố của Trump về tài liệu chính phủ là tài sản cá nhân phù hợp với những tư vấn ông ta nhận được từ Tom Fitton – lãnh đạo tổ chức bảo thủ Judicial Watch. Fitton cũng đã ra trả lời thẩm vấn trong cuộc điều tra tài liệu mật.
Hương Giang (Theo New York Times)