Muốn cứu vãn nền dân chủ Mỹ, thực ra không khó lắm đâu, đó là chỉ cần làm rõ rằng không ai đứng trên luật pháp, nhưng không phải chỉ truy tố Trump với những vụ án lớn nhỏ đó đây là xem như hoàn thành công việc.
Không! Chỉ với những vụ truy tố không thôi là không đủ để tái lập trật tự và sự nghiêm minh của hệ thống công lý, ổn định lòng dân và đất nước.
Các chuẩn mực trong một nền dân chủ chỉ thực sự tốt khi chúng ta sẵn sàng thực thi chúng.
Mời xem video bài bình luận qua Youtube
Sau nhiệm kỳ tổng thống vi phạm pháp luật chưa từng có tiền lệ của Donald Trump, Quốc hội cần thông qua luật mới để hạn chế các quan chức trong tương lai. Đó là hạn chế quyền ân xá, chống lại chế độ gia đình trị, mở rộng quyền điều tra tổng thống của Quốc hội, bảo vệ người tố cáo, yêu cầu tổng thống phải công khai tài chính để giải quyết tận gốc các xung đột lợi ích. Nhưng trong hai năm phù du, khi Tổng thống Biden nhậm chức, đảng Dân chủ vẫn còn giữ thế đa số cả lưỡng viện nhưng vẫn không thể thông qua những điều nên làm bởi sự thiếu cương quyết và mất đoàn kết trong nội bộ đảng Dân chủ.
Tất cả những điều đó là rất quan trọng để bảo vệ người Mỹ khỏi sự lặp lại của bốn năm tệ hại, xấu xí dưới thời một Tổng thống bị rối loạn nhân cách.
Quốc hội đã không thể đồng lòng đưa ra một dự luật rõ ràng và mạnh mẽ với thông điệp rằng việc vi phạm luật trong chức vụ Tổng thống của Hiệp chủng Quốc Hoa Kỳ thực sự sẽ bị trừng phạt.
Nhưng chỉ với việc áp đặt các quy tắc chặt chẽ hơn đối với các tổng thống tương lai rõ ràng là chưa đủ.
Nhiệm kỳ tổng thống của Trump không chỉ phơi bày những điểm yếu rõ ràng về mặt pháp lý: Nó cũng cho thấy rõ ràng rằng các thể chế của Hoa Kỳ không có khả năng buộc các tổng thống phải chịu trách nhiệm về những vi phạm của họ.
Nếu Quốc hội cùng đồng lòng loại bỏ Trump khỏi chức vụ tổng thống sau khi hành vi phạm tội của ông ta trở nên rõ ràng trong vụ Ukraine với cuộc luận tội lần thứ nhất, thì điều đó có thể đủ sức răn đe để khiến các tổng thống tương lai sợ hãi. Nhưng các nhà lập pháp vì chủ trương và chính sách đảng phái là từ chối làm điều đúng đắn, bênh vực cho kẻ phạm tội và khuyến khích ông ta mạnh tay hơn cho những vi phạm mới.
Vì vậy, bây giờ chỉ còn một cách duy nhất là khôi phục khả năng răn đe và truyền đạt tới các tổng thống tương lai rằng pháp quyền áp dụng cho tất cả người Mỹ trong số đó có cả những người đã từng là Tổng thống Mỹ. Bộ Tư pháp phải từ bỏ truyền thống cũ rích, không thích hợp trong hàng thế kỷ bằng cách truy tố và trừng phạt Donald Trump vì hành vi của ông ta khi còn đương chức. Không thể bỏ qua được, khi ông ta giờ đây chỉ là một công dân bình thường và không hề có kim bài miễn tử đi cùng.
Sự miễn cưỡng lâu nay trong việc truy tố các cựu lãnh đạo dựa trên những lo ngại chính đáng về việc hệ thống tư pháp được sử dụng bởi quan điểm chính trị. Và sự lo ngại này cần dứt khoát dẹp bỏ, kỷ cương phép nước cần được thực thi bất chấp lời ra tiếng vào.
Các nền dân chủ nước ngoài, bao gồm Nam Hàn, Philippines, Ý và Pháp, thường tìm cách truy tố các cựu lãnh đạo ngay sau khi họ vừa mãn nhiệm. Một nước Pháp với hai cựu Tổng thống Pháp Nicolas Sarkozy và Jacque Chirac đều bị kết tội hối lộ, tham nhũng và sau những vụ truy tố này, nước Pháp vẫn vững mạnh, pháp quyền được người dân tôn trọng và tin tưởng, nước Pháp có chia năm xẻ bẩy, có mất đoàn kết và loạn lạc trong nước nổi ra hay không? Thưa không, nền dân chủ của Pháp vẫn đứng vững. Người Pháp không hề nói Bộ Tư Pháp, các công tố viên hành động là vì đảng phái, chính trị, chẳng ai nói như vậy cả.
Các cựu Tổng thống Pháp chỉ phạm có một tội duy nhất dính líu đến tiền bạc mà còn bị truy tố và lãnh án tù, còn trong trường hợp của Trump, các công tố viên sẽ có rất nhiều tội trạng nặng hơn rất nhiều, đặc biệt là những hành động sau cuộc bầu cử năm 2020, mà đỉnh điểm là kích động một cuộc tấn công bạo lực toàn diện ở điện Capitol.
Thứ nhất, với cuộc điều tra của Robert Mueller, có những nỗ lực của Trump nhằm cản trở công lý đã được ghi lại về mối quan hệ chiến dịch tranh cử của cựu tổng thống với Nga. Như chính ông Mueller đã nói, trong khi các nhà điều tra hoạt động theo nguyên tắc không thể truy tố một tổng thống đương nhiệm thì kết quả của cuộc điều tra của Mueller là “bảo toàn bằng chứng” để các công tố viên tùy nghi quyết định sau khi Trump rời nhiệm sở, nhưng rất tiếc, sau hơn 2 năm trời, kết quả điều tra của Robert Mueller có lẽ đã bị quăng vào sọt rác, hay được đưa vào Cục lưu trữ quốc gia để gìn giữ làm kỷ niệm.
Thứ hai, có những nỗ lực công khai với bằng chứng, nhân chứng rõ ràng việc Trump muốn lật ngược kết quả bầu cử Georgia, rõ ràng là can thiệp bầu cử, vi phạm luật tiểu bang và liên bang.
Thứ ba, có sự kích động nổi dậy, gây bạo loạn của Trump trong ngày 6 tháng 1 năm 2021, đây là một tội liên bang, và mặc dù Trump đã bị luận tội về điều này, nhưng ông ta đã được một Thượng viện với đa số thuộc đảng Cộng hòa tha bổng một cách sai trái và bằng những quyết định mang tính đảng phái. Ngay cả các thượng nghị sĩ đã tha bổng cho ông ta về tội xúi giục cũng ám chỉ rằng tội ác của ông ta nên được giải quyết trong hệ thống tư pháp hình sự.
Để tránh khả năng xảy ra ăn miếng trả miếng về mặt chính trị, Bộ Tư pháp và các công tố viên cấp liên bang phải hoàn toàn thờ ơ với chính trị trong việc giải quyết vụ việc của Trump.
Việc Quốc hội đã không quy trách nhiệm cho Trump là một lý do để phá vỡ tiền lệ và truy tố ông ta ngay bây giờ. Một lý do khác, có lẽ rõ ràng hơn, là hành vi sai trái của Trump phải được giải quyết một cách cứng rắn hơn vì hậu quả khủng khiếp của một tổng thống phi đạo đức nhất của đất nước, sự việc chưa từng có tiền lệ là một trong những lý do không có tổng thống nào trong lịch sử trước đây từng bị truy tố vì những hành động tệ hại, gây chia rẻ người dân và nguy hại đến vị thế và an ninh quốc gia.
Lời kết:
Một tổng tư lệnh đã cố gắng để lật đổ nền dân chủ. Một tổng tư lệnh đã tấn công chính đất nước của mình. Để yên ông ta không bị trừng phạt sẽ tạo ra một tiền lệ nguy hiểm hơn nhiều so với việc để Trump phải ra hầu tòa và bị kết án công bằng như bất cứ công dân Mỹ nbình thường nào.
Rất tiếc, giới tinh hoa chính trị Mỹ và các thể chế đã không có đủ nghị lực vượt qua rào cản chưa từng có tiền lệ này. Người Mỹ đang làm khó người Mỹ, Hiến pháp Mỹ đang làm khó nước Mỹ.
Đất nước sẽ không thể bình yên và phát triển tốt nếu xã hội vẫn rối ren, lòng người vẫn chia rẽ và chính trường vẫn bị phân cực nặng nề. Trách nhiệm sẽ thuộc về ai đây?
Việt Linh 17.04.2023