Đã hai năm kể từ cuộc nổi dậy ngày 6 tháng 1 năm 2021, và việc bổ nhiệm một luật sư đặc biệt chỉ làm chậm quá trình truy tố cựu tổng thống.
Merrick Garland đã ủy thác vụ tài liệu mật ở Mar-a-Lago cùng với bạo loạn ờ điện Capitol cho Jack Smith, cố vấn đặc biệt.
Ý tưởng về một Bộ Tư pháp sẽ thoát khỏi những xung đột lợi ích và dị nghị, dèm pha từ công chúng và đảng đối lập khi Bộ Tư pháp sẽ được an toàn đứng sau lưng các công tố viên đặc biệt, những người đứng mũi chịu sào, tương tự một câu thành ngữ của người Việt: “Giàu Út ăn, khó Út chịu”.
Mời xem video bài bình luận qua Youtube
Có một ranh giới mong manh giữa sự cẩn thận và nhút nhát. Tôi đã từng ngạc nhiên và tự hỏi rằng, làm thế nào mà Ủy ban điều tra ngày 6 tháng 1 có thể phát triển một vụ án xuất sắc chống lại chỉ trong 17 tháng Trump trong khi Merrick Garland chỉ làm được ít công chuyện hơn và bước đi cuối cùng là “Trăm dâu đổ đầu tằm”, đổ trách nhiệm lên vai một công tố viên đặc biệt.
Đã hơn hai năm trôi qua—quá lâu để biện minh cho sự chậm trễ bất thường với lý do rằng Merrick Garland đang xây dựng vụ án của mình với từng viên gạch một. Đúng vậy, cứ cho là ông Merrick Garland, cũng giống như bất kỳ công tố viên nào, họ ghét bị thua cuộc. Merrick Garland cần đạn dược để chiến đấu. Nhưng Ủy ban ngày 6 tháng 1 đã cung cấp cho anh ta tất cả những đạn dược mà ông ta cần. Sự chậm trễ không bao giờ có lợi cho việc truy tố và thực tế việc Merrick Garland kéo dài thời gian là một lý do có thể hiểu được.
Ngày 18 tháng 11 năm 2022, Bộ trưởng Tư pháp Merrick Garland đã chỉ định một cố vấn đặc biệt để “giám sát vụ tài liệu mật của Donald Trump” là điều mà ông Garland mô tả là “cuộc điều tra đang diễn ra liên quan đến các tài liệu mật và các hồ sơ tổng thống khác, cũng như khả năng cản trở cuộc điều tra đó, được đề cập và mô tả trong hồ sơ tòa án được đệ trình trong một vấn đề đang chờ giải quyết ở Quận phía Nam của Florida.”
Ông Merrick Garland tuyên bố rằng việc Trump tham gia cuộc đua tổng thống năm 2024 đã buộc ông phải bổ nhiệm một cố vấn đặc biệt, Jack Smith, cựu công tố viên trưởng tại Tòa án hình sự quốc tế, được giao nhiệm vụ điều tra các sự kiện ngày 6 tháng 1 và các tài liệu của Mar-a-Lago.
Tuy nhiên, việc bổ nhiệm này đã gây ra nhưng quan điểm trái chiều nhau, với câu hỏi rằng, nếu Donald Trump không tuyên bố tái tranh cử vào ngày 15 tháng 11 thì ông Garland có bổ nhiệm cố vấn đặc biệt Jack Smith hay không?
Tại sao việc bổ nhiệm chỉ xảy ra ngay sau khi Trump tuyên bố tái tranh cử đúng một tuần, ngày 22 tháng 11 năm 2022?
Đối với một Bộ trưởng Tư pháp khác không phải là ông Merrick Garland thì tôi tin rằng các hướng điều tra đã đi theo một hướng khác.
Sự thật không phức tạp, và luật pháp khá rõ ràng. Ông Merrick Garland đã có đầy đủ chứng cứ về Donald Trump sau cuộc khám xét và thu giữ các tài liệu trái phép vào tháng 8 năm 2022 tại Mar-a-Lago. Ngay sau khi Tòa phúc thẩm vòng 11 rất bảo thủ xác nhận lệnh khám xét của Bộ Tư pháp vào ngày 1 tháng 12, lẽ ra Merrick Garland đã có thể danh chính ngôn thuận truy tố cựu tổng thống. Không có gì phải tranh cãi với việc Trump và các luật sư của ông ta đã cố gắng cản trở công lý.
Trước đây, chính tôi đã từng có ý tưởng cho rằng các tài liệu mật được tìm thấy tại nhà của Tổng thống Biden sẽ ảnh hưởng đến vụ tài liệu mật của Donald Trump, nhưng tôi đã sai, thưa quý vị.
Theo Glenn Kirschner, một cựu công tố viên của Bộ tư pháp, cho rằng mỗi trường hợp sẽ đứng trên sự thật của riêng trường hợp đó. Nếu cả hai phạm tội, cả hai nên bị buộc tội. Nhưng cho đến nay, chỉ có một người dường như đã cố ý hành động và cố tình cản trở công lý.
Tình huống của ông Biden có thể là một sai lầm trung thực, không giấu diếm. Nhưng trường hợp cố tình lấy tài liệu mật của chính phủ từ Tòa Bạch Ốc đem về nơi ở riêng là một trường hợp khác, cố tình đánh cắp tài liệu và cố tình cản trở chính phủ thu hồi.
Tuy nhiên, sự thật đã bị sụp đổ, Merrick Garland có thể đã đào một cái hố cho chính mình, kéo dài thêm sự chậm trễ và giáng một đòn chí mạng vào lý tưởng của nền công lý phi đảng phái có nguyên tắc.
Như Jack Goldsmith, giáo sư Trường Luật Harvard và cựu quan chức Bộ Tư pháp, đã chỉ ra rằng, cấu trúc luật sư đặc biệt kép này chưa bao giờ được hình thành vào thời điểm Bộ Tư pháp đưa ra các quy định. Không có quy định pháp lý nào cho việc hài hòa hai báo cáo để bảo đảm rằng các nguyên tắc giống nhau đã được áp dụng đồng đều cho cả hai trường hợp khác nhau.
Nếu các cuộc điều tra của Trump và Biden trở nên hoàn toàn khác nhau về mặt thực tế và pháp lý, thì cơ cấu Cố vấn đặc biệt kép sẽ khiến Bộ Tư pháp khó đưa ra các quyết định của mình theo nguyên tắc. Chính Merrick Garland đã tạo ra sự hỗn loạn của các cuộc điều tra, khiến những người phụ trách không thể giải quyết dứt điểm một cuộc điều tra riêng rẽ nào.
Thật vậy, giờ đây Cục Lưu trữ Quốc gia đã liên hệ với tất cả các cựu tổng thống và phó tổng thống còn sống để tìm kiếm các tài liệu trái phép. Nếu những tài liệu mật được phát hiện, liệu ông Merrick Garland có cần bổ nhiệm thêm nhiều luật sư đặc biệt cho Jimmy Carter, Dan Quayle, Bill Clinton, Al Gore, George W. Bush, Dick Cheney và Barack Obama nếu họ có tài liệu trái phép? Dĩ nhiên là không. Nhưng theo nguyên tắc nào đây?
Quay trở lại với Biden và Trump, nếu Merrick Garland thực hiện các bước để hài hòa các kết luận của hai cuộc điều tra, điều đó có thể xóa bỏ hoàn toàn diện mạo và thực tế của sự độc lập. Điều gì sẽ xảy ra nếu một luật sư đưa ra bản báo cáo và luật sư kia đưa ra một tuyên bố chỉ có một câu ngắn?
Vấn đề không phải là pháp lý mà là chính trị, một lĩnh vực mà Merrick Garland, một luật gia và công tố viên nổi tiếng, càng chứng tỏ bản lĩnh chạy trốn những liên quan đến chính trị lại càng dính đến chính trị nhiều hơn theo những cách khác.
Có lẽ ít ai để ý, vào ngày 18 tháng 11, ông Merrick Garland đã chính thức từ bỏ việc buộc Donald Trump phải chịu trách nhiệm về nhiều tội ác mà Bộ Tư pháp đã phát hiện ra.
Tôi có thể tóm tắt những tội ác mà Merrick Garland đã có trong tay đầy đủ chứng cứ như năm 2017, Quyền Tổng chưởng lý Rod Rosenstein đã bổ nhiệm Robert Mueller làm cố vấn đặc biệt để điều tra sự can thiệp của Nga vào cuộc bầu cử năm 2016. Vào tháng 3 năm 2019, Robart Mueller đã phát hành một báo cáo toàn diện gồm hai tập về cuộc điều tra của mình. Trong tập thứ hai, Mueller đã tìm thấy “bằng chứng đáng kể” rằng Trump đã cố gắng cản trở cuộc điều tra về sự can thiệp bầu cử Mỹ của Nga vào năm 2016 và sự phối hợp với ban chiến dịch tranh cử của Trump. Các ví dụ bao gồm sa thải cựu Giám đốc FBI James Comey, cố gắng sa thải Robert Mueller và cắt giảm cuộc điều tra, đồng thời khuyến khích các cộng sự của Trump không hợp tác với Robert Mueller.
Tuy nhiên, Robert Mueller đã không truy tố Trump về những tội danh này. Trên thực tế, mặc dù đưa ra bằng chứng để mọi người thấy nhưng Robert Mueller đã từ chối tự mình thực hiện bước cuối cùng là đưa ra lời buộc tội, thay vào đó Mueller đưa ra tuyên bố khó hiểu một cách kỳ lạ rằng nếu bằng chứng cho thấy Trump không phạm tội, thì “chúng tôi đã nói như vậy rồi”. Robert Mueller dựa trên một chính sách gây tranh cãi của Bộ Tư pháp rằng một tổng thống đương nhiệm không thể bị buộc tội liên bang khi còn đương chức. Nhưng Robert Mueller đã lưu ý rằng, chính sách đó “sẽ không ngăn cản việc truy tố một khi nhiệm kỳ của Tổng thống kết thúc.” Và điều này Merrick Garland biết rõ hơn ai hết, nhưng ông đã chọn cách giữ im lặng dù Donald Trump chỉ đang là một công dân bình thường.
Đây là lúc chúng ta cần phân tích kỹ lưỡng việc Merrick Garland bổ nhiệm một cố vấn đặc biệt để điều tra sự can thiệp của Trump vào việc chuyển giao quyền lực hợp pháp sau cuộc bầu cử tổng thống năm 2020 và hành vi đánh cắp tài liệu an ninh quốc gia đem về nơi ở riêng.
Khi giải thích lý do tại sao ông chỉ định một luật sư đặc biệt sau khi Trump tuyên bố tái tranh cử, ông Garland đã trích dẫn như sau, nguyên văn: “Thông báo của cựu Tổng thống rằng ông ấy là ứng cử viên cho chức Tổng thống trong cuộc bầu cử tiếp theo và Tổng thống đương nhiệm cũng có ý định trở thành ứng cử viên, việc bổ nhiệm một cố vấn đặc biệt là vì lợi ích công cộng.”
Với lời biện minh đó, nếu được xem xét một cách nghiêm túc, có thể áp dụng cho tất cả các cuộc điều tra tội phạm tiềm ẩn liên quan đến Trump. Nhưng lệnh bổ nhiệm của Merrick Garland không đề cập đến các tội cản trở công lý mà Robert Mueller, vị luật sư đặc biệt cuối cùng điều tra Trump đã xác định rõ ràng, cũng như các tội của Trump đã được các công tố viên liên bang xác định trong các cáo buộc năm 2018 của họ đối với Michael Cohen. Phạm vi của lệnh bổ nhiệm Jack Smith bị giới hạn rõ ràng chỉ với mục đích điều tra đối với nỗ lực của Trump nhằm lật đổ cuộc bầu cử và vụ tài liệu mật ở Mar-a-Lago.
Nói một cách khác, Merrick Garland đã thông báo bổ nhiệm công tố viên đặc biệt dựa trên lý do tuyên bố tái tranh cử của Trump, sau đó loại trừ khỏi phạm vi tội cản trở công lý đã được xác định của công tố viên đặc biệt Robert Mueller.
Tôi chỉ muốn đưa ra một luận điểm mạnh mẽ rằng “những cơ hội chính để buộc Trump phải chịu trách nhiệm hình sự về hành động của ông ta đã trôi qua”, khi các công tố viên liên bang và tiểu bang, đặc biệt là Merrick Garland, “đã bỏ qua những cơ hội tốt nhất của họ và không thể tha thứ được khi để nhiều năm trôi qua mà không có hành động có ý nghĩa. Ông Merrick Garland dù được đánh giá là người đối lập với Bill Barr nhưng cho đến nay đã cố gắng giúp đỡ Trump gần như người tiền nhiệm của ông. Merrick Garland phải chịu trách nhiệm trước lịch sử vì đã để kéo dài tình trạng phân cực, chia rẽ tại Hoa Kỳ.
Trump đã được bảo vệ khi ông ta còn trong Tòa Bạch Ốc bởi một bản ghi nhớ của bộ tư pháp hàng chục năm tuổi kết luận rằng không thể truy tố một tổng thống đương nhiệm. Nhưng sau ngày 21 tháng 1 năm 2021, Trump đã mất đi sự bảo vệ đó. Thế nhưng, trong nhiều tháng và hơn hai năm sau đó, Merrick Garland đã không làm gì cụ thể để tận dụng lợi thế đó. Nếu Merrick Garland không biết cách tận dụng lợi thế đó, thì Trump sẽ tận dụng cơ hội để đẩy mạnh việc tái tranh cử, thắng thua chưa biết, nhưng trước mắt sẽ gom được một mớ tiền ngu của những kẻ theo dõi, ủng hộ ông ta, vừa có được danh nghĩa ứng cử viên tranh cử ghế Tổng thống để chạy thoát pháp lý, có lẽ Trump thuộc nằm lòng câu nói châm biếm của Henry Kissinger rằng: “Quyền lực là liều thuốc kích thích tình dục tối thượng.”
Nhưng nói một cách công bằng thì chắc cũng nên thông cảm với ông Merrick Garland, vì nếu Garland truy tố Trump về tội cản trở, thì phải đưa vụ kiện ra Tòa phía nam Florida, nơi có sẵn những thành viên MAGA có mặt trong bồi thẩm đoàn và chắc chắn sẽ có ít nhất một phiếu chống và việc kết tội Trump sẽ không thể thành công.
Vì vậy, Merrick Garland phải đối mặt với một tình thế tiến thoái lưỡng nan: Truy tố hoặc không truy tố? Truy tố làm gì với xác suất thua cuộc cao hoặc từ chối truy tố và bỏ qua Trump.
Có lẽ Merrick Garland đã nghiệm ra rằng, việc theo đuổi truy tố Trump có thể củng cố thêm sự ủng hộ đến với ông ta và ông ta có thể lợi dụng các thuyết âm mưu để thổi bùng sự chia rẽ đảng phái gay gắt, thậm chí dẫn đến tình trạng bất ổn dân sự. Nếu bị coi là một vụ truy tố bất hợp pháp, một phiên tòa cũng có thể làm suy yếu thêm niềm tin vào pháp quyền, bất kể kết quả cuối cùng là gì.
Lời kết:
Tất nhiên, Trump phải chịu trách nhiệm về những tội ác thuộc phạm vi của Công tố viên đặc biệt. Nhưng Merrick Garland đã tha thứ cho những tội ác trước đó của Trump, thậm chí cũng không muốn tuyên bố một cách công khai, cũng không đưa ra lý do biện minh.
Merrick Garland đang từ bỏ mọi tội ác trước năm 2020 của Donald Trump. Merrick Garland đã trao quyền miễn trừ toàn bộ cho Trump đối với các tội ác liên bang đã xác định rằng Trump đã phạm phải trong cuộc bầu cử năm 2016 và trong phần lớn nhiệm kỳ tổng thống tham nhũng của ông ta.
Đây là một đòn giáng nghiêm trọng vào nguyên tắc từng được chính Merrick Garland tuyên bố, rằng không ai, kể cả tổng thống được phép đứng trên luật pháp.
Việt Linh 11.04.2023