Giữa hai vị Tổng thống của Hoa Kỳ và Nam Hàn có một số điểm tương đồng khá thú vị. Họ đã chia sẻ một thách thức chung là cách tốt nhất để xây dựng một tình bạn khi hai nguyên thủ quốc gia đối mặt với một số thách thức tương tự. Cả hai đã gặp nhau trong chuyến thăm cấp nhà nước của Tổng thống Nam Hàn Yoon Suk-yeol tới Washington, DC.
Cả hai đều bị xếp hạng phê duyệt thấp thảm hại. Mức độ nổi tiếng của ông Biden thấp hơn hầu hết mọi tổng thống Mỹ thời hiện đại. Trong cuộc khảo sát của Morning Consult đối với 22 nhà lãnh đạo lớn trên toàn cầu, Tổng thống Nam Hàn Yoon Suk-yeol đứng hàng cuối cùng với tỷ lệ tán thành 19% và tỷ lệ không tán thành đáng kinh ngạc là 75%. Không tổng thống nào có thể thông qua bất kỳ dự luật quan trọng nào, vì phe đối lập của họ kiểm soát ít nhất một phần cơ quan lập pháp.
Mời xem video bài bình luận qua Youtube
Nhưng điều hợp lý nhất là cả hai tổng thống Mỹ và Nam Hàn đều phải đối phó với một môi trường chính trị bất ổn do bản cáo trạng của người tiền nhiệm.
Sự khác biệt duy nhất là ông Yoon Suk-yeol đã có thể tận dụng tình huống này để có lợi cho mình — và thậm chí có thể cung cấp cho ông Biden một số gợi ý về cách hưởng lợi từ việc truy tố cựu Tổng thống Donald Trump.
Nam Hàn không giống như nước Mỹ, vốn rất ngại truy tố bất kỳ cựu tổng thống nào cho dù họ tồi tệ đến đâu, thì Nam Hàn là quốc gia dẫn đầu trên toàn cầu trong số các nền dân chủ giàu có và việc bỏ tù các cựu tổng thống của họ.
Ngoại trừ Tổng thống đương nhiệm Yoon Suk-yeol, Nam Hàn đã có tám vị tổng thống kể từ năm 1980; bốn người trong số họ đã bị bỏ tù. Ông Yoon Suk-yeol, xuất thân là một cựu công tố viên, đã trực tiếp tham gia vào các vụ kiện chống lại hai cựu Tổng thống từ trong chính đảng chính trị của mình.
Tổng thống Nam Hàn, Yoon Suk-yeol đã bắt đầu sự nghiệp chính trị của mình bằng cách giúp truy tố hai người tiền nhiệm của ông. Đây là những gì mà Tổng thống Joe Biden có thể học được từ vị Tổng thống nam hàn này.
Năm 2016, ông Yoon Suk-yeol là người đứng đầu cuộc điều tra dưới quyền công tố viên đặc biệt Park Young-soo — tương đương với Cố vấn đặc biệt Jack Smith của Hoa Kỳ — và công việc của họ cuối cùng đã dẫn đến việc luận tội và phế truất tổng thống khi đó là bà Park Geun-hye.
Quan điểm chính trị của ông Yoon, người hiện là nhân vật bảo thủ hàng đầu của đất nước, ông đã làm say đắm cả đất nước Nam Hàn với cách tiếp cận điều tra không có tù nhân của mình. Việc truy tố hình sự đối với nữ cựu Tổng thống Park Geun-hye, phần lớn dựa trên các sự kiện mà ông Yoon đã điều tra, đã dẫn đến bản án 20 năm tù. Tổng thống kế nhiệm bà Park Geun-hye là ông Moon Jae-in và chính quyền tự do của ông đã khen thưởng công tố viên Yoon Suk-yeol bằng cách bổ nhiệm ông làm Công tố viên quyền lực của Quận trung tâm Seoul. Sau đó vào năm 2018, văn phòng của ông Yoon đã truy tố một cựu tổng thống khác, Lee Myung-bak, người đã phục vụ trước bà Park Geun-hye từ năm 2008 đến 2013, vì tội hối lộ và tham ô.
Người chịu cay đắng nhất có lẽ là cựu Tổng thống Lee Myung-bak, người tiền nhiệm trước cả bà Park, vì ông và bất cứ người dân Nam hàn nào khác đều nghĩ rằng bà Park là Tổng thống mãn nhiệm gần đây nhất nên chứng cứ và tội trạng, sai phạm còn quá mới nên bị điều tra và kết án tù là chuyện không mấy khó hiểu, nhưng cựu Tổng thống Lee Myung-bak còn phục vụ trước đó nữa, sự việc đã kéo dài gần 10 năm sau khi ông Lee mãn nhiệm, nhưng công tố viên Yoon Suk-yeol vẫn không buông tha, điều tra đến tận cùng và đưa ra bản án 15 năm tù cho cựu Tổng thống Lee Myung-pak.
Chỉ với một Yoon Suk-yeol, một công tố viên Quận Seoul, ông đã điều tra và đi đến tận cùng, đẩy hai người cựu Tổng thống quyền lực một thời vào ăn ngủ trong tù.
Vai trò trung tâm của ông Yoon trong các vụ truy tố các cựu tổng thống này đã biến ông ta thành một ngôi sao chính trị mặc dù ông ta hoàn toàn không có sức thu hút và nói chuyện khô khan.
Là một công tố viên chuyên nghiệp và không hề có kinh nghiệm chính trị trước đó, có thể nói ông Yoon Suk-yeol là diễn giả trước công chúng tồi tệ nhất mà chính trị Nam Hàn từng chứng kiến. Trong chiến dịch tranh cử tổng thống của mình, ông Yoon có xu hướng nói những câu dài dòng, chậm chạp, từ tốn và đây chính là điểm tương đồng đầu tiên giữa hai ông Yoon Suk-yeol và Joe Biden.
Tuy nhiên, hình ảnh trước người dân Nam hàn của ông Yoon với tư cách là một công tố viên nguyên tắc, cứng rắn, mạnh mẽ sẵn sàng đương đầu chống lại quyền lực cao nhất đã đủ để giúp ông Yoon giành được chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống cách biệt ít ỏi vào tháng 3 năm 2022.
Bản thân ông Biden, không phải là một công tố viên, nhưng các chiến thuật của ông Yoon có thể mang lại cho ông Biden một luồng gió chính trị tương tự với nhận định rằng, sức mạnh nếu được áp dụng một cách tinh tế bởi các đồng minh của mình sẽ phát huy hiệu quả và cần chứng tỏ sự mạnh mẽ, không ngại áp lực và tấn công từ đảng đối lập.
Có lẽ trong bữa tiệc tối cấp nhà nước tại Tòa Bạch Ốc, Tổng thống Biden có thể ghé vào tai Tổng thống Yoon để thì thầm hỏi nhỏ một câu: Làm thế nào để tôi nắm bắt được một số điều kỳ diệu đó và tận dụng lợi thế của những cuộc điều tra này?
Có lẽ quý vị thính giả sẽ tò mò, không biết ông Tổng thống Nam Hàn sẽ trả lời thế nào với câu hỏi này của Tổng thống Mỹ, Joe Biden, nhưng không có gì khó cả, tôi tin là ông Yoon có thể trả lời rằng, hãy tận dụng sức mạnh tuyệt đối của pháp quyền. Nói đơn giản, dễ hiểu hơn, đó là, cứ chiếu theo luật mà làm, đừng ngần ngại, đừng sợ trách nhiệm nếu ông cho rằng mình làm đúng.
Người Nam Hàn là những người thường hoài nghi sâu sắc và ít khi tin tưởng vào chính phủ – giống như các cử tri bị phân cực về mặt chính trị của Hoa Kỳ. Nhưng thực tế, sự hoài nghi đó là đến từ sự mong muốn mạnh mẽ của người dân muốn được thấy luật pháp được áp dụng công bằng, trừng phạt cả những kẻ quyền lực nhất.
Một trong những khoảnh khắc tỏa sáng của ông Yoon Suk-yeol là vào thời kỳ đầu của chính quyền bà Park Geun-hye vào năm 2013, khi ông lãnh đạo nhóm điều tra việc chính quyền ông Lee sử dụng cơ quan gián điệp của mình để giúp bà Park đắc cử trong cuộc bầu cử tổng thống. Khi các nhà lập pháp bảo thủ chỉ trích ông, ông Yoon đã tuyên bố rằng: “Lòng trung thành của tôi không dành cho một người”. Đối với những người dân còn luôn hoài nghi về sự nghiêm minh của pháp quyền và sự vô tư của công lý, thì những lời kêu gọi tinh thần thượng tôn pháp luật như vậy có thể gây được tiếng vang, đã tạo được sự tín nhiệm của người dân Nam Hàn dành cho ông Yoon khi ra tranh cử Tổng thống.
Thứ hai, bảo đảm có được phương tiện truyền thông đứng về phía người công chính. Trong một phiên tòa xét xử chính trị cấp cao, chiến thuật kinh điển của công tố viên là tiết lộ thông tin đúng lúc cho các nhà báo, khiến các bị cáo phải đối mặt với một phiên tòa song song trước công chúng ngoài phiên tòa và trong phòng xử án. Mặc dù là một diễn giả nói chuyện dỡ, không thu hút trước đám đông, nhưng ông Yoon có thể tạo ra ảnh hưởng đáng kể trước công chúng nhờ sự thông thạo chiến thuật này.
Cho đến nay, Tổng thống Biden vẫn kín tiếng về cáo trạng của Trump, một động thái khôn ngoan cho phép tổng thống có vẻ đứng trên cuộc xung đột. Tất cả đều tốt nhưng Tổng thống Biden và nhân viên của ông ấy cũng có thể giao tiếp riêng với các nhà báo để tạo ra một quan điểm từ phía chính quyền với truyền thông, như ông Yoon đã làm.
Về mặt kỹ thuật theo luật pháp Nam Hàn, việc một công tố viên tiết lộ thông tin thu được từ một cuộc điều tra trước khi có bản cáo trạng là một tội hình sự. Là một công tố viên, ông Yoon đã ngang nhiên coi thường lệnh cấm này. Ông Yoon nổi tiếng vì liên tục làm việc qua điện thoại với các nhà báo và từng bị bắt gặp khi nói chuyện với những chủ sở hữu của các tờ báo lớn. Nhưng ông Biden không phải là một công tố viên, ông không bị hạn chế như ông Yoon, ông Biden có thể gặp gỡ truyền thông bất cứ lúc nào ông muốn để diễn đạt cho họ biết về quan điểm của chính quyền ông đối với một hay nhiều bản cáo trạng của người tiền nhiệm. Đó là một vấn đề nên làm.
Thứ ba, và cũng là điều quan trọng nhất: Luôn hướng đến vị trí số một và đừng bao giờ quên rằng ông Biden đang làm điều này vì sự tiến bộ của chính mình. Ông Yoon sẽ không thể trở thành tổng thống nếu ông ta chỉ đơn giản là ngủ quên trên chiến thắng sau khi truy tố hai cựu tổng thống.
Sau khi cựu Tổng thống Lee bị bắt giam, thì Tổng thống Moon Jae-in đã tìm cách cắt giảm đáng kể quyền điều tra của các công tố viên, trong một hành động mà các đối thủ của ông chỉ trích là cố gắng che đậy hậu quả của chính ông. Nếu ông Yoon đồng ý, ông ta sẽ chỉ được nhớ đến với tư cách là một cựu công tố viên nổi tiếng, người đã kết thúc sự nghiệp của mình với tư cách là một trong nhiều đối tác của công ty luật ở Seoul.
Nhưng thay vào đó, ông Yoon đã tổ chức một cuộc nổi dậy toàn diện. Để bảo vệ quyền lực trong văn phòng của mình, ông ta đã chống lại sếp của mình, Bộ trưởng Tư pháp Cho Kuk, một chính trị gia tự do, người được giao nhiệm vụ cải cách công tố có thể đe dọa quyền lực của ông Yoon với tư cách là công tố viên.
Tuyên bố chống tham nhũng đến cùng, ông Yoon nhắm vào Bộ trưởng Tư pháp Cho Kuk bằng các cuộc tấn công thậm chí còn mạnh và ác độc hơn bất kỳ cuộc điều tra nào trước đây của ông. Đó là một cuộc đối mặt trực diện đáng kinh ngạc, như thể Bộ trưởng Tư pháp Mỹ Merrick Garland đột nhiên dốc toàn lực vào việc điều tra Hunter Biden nhằm theo đuổi quyền lực và sự nổi tiếng một cách công khai. Đội điều tra của ông Yoon đã thực hiện hơn một trăm cuộc đột kích bao gồm nhà của Bộ trưởng Tư pháp Cho Kuk, nơi làm việc, nhà của mẹ ông Cho Kuk, nhà của anh trai ông Cho Kuk, nơi làm việc của vợ ông Cho Kuk và trường học của các con của ông Cho Kuk, Bộ trưởng tư pháp đương nhiệm. Đây là những chuyện mà tôi tin rằng sẽ không thể xảy ra ở Mỹ, không bao giờ. Tôi không tin bất cứ cố vấn đặc biệt hay công tố viên đặc biệt nào ở Mỹ có thể hành động mạnh mẽ, cứng rắn với cấp trên của họ như Bộ trưởng Tư pháp đương nhiệm, cựu Tổng thống, các cựu Bộ trưởng nếu họ có sai phạm.
Chỉ có ở Nam Hàn, một công tố viên Quận lại cả gan đi điều tra tham nhũng một Bộ trưởng Tư pháp đương nhiệm, trước khi người của ông Yoon ập đến một nơi nào, ông đã cho báo chí đi cùng, mọi hành động của người thân Bộ trưởng Tư pháp Cho Kuk bị săm soi từng chút bởi những ống kính của phóng viên. Trước đó, công tố viên Yoon đã đưa ra cáo buộc rằng, Bộ trưởng Tư pháp Cho Kuk đang thành lập một quỹ đen chính trị bí mật dựa trên khoản đầu tư của ông vào một quỹ đầu tư tư nhân cùng với cáo buộc rằng vợ của ông Cho Kuk đã giả mạo tài liệu để con gái họ nhập học đại học và thành công đưa ra bản án 4 năm tù đối với vợ của Bộ trưởng Tư pháp. Dù cuối cùng, các công tố viên đã không thể truy tố Bộ trưởng Tư pháp Cho Kuk và người thân của ông ta về tội tham nhũng, nhưng tiếng xấu của miệng đời sẽ đeo bám phần đời còn lại của ông Cho Kuk và gia đình của ông.
Cuộc tấn công của công tố viên Yoon Suk-yeol vào Bộ trưởng Tư pháp đương nhiệm Cho Kuk đã khiến ông Yoon trở thành một anh hùng đối với những người bảo thủ Nam Hàn, với người dân Nam Hàn và đối với cả các quốc gia dân chủ trên khắp thế giới.
Việc ông Yoon Suk-yeol vươn lên dẫn đầu trong cuộc đua ghế Tổng thống vào tháng 3 năm 2022 đã làm sáng tỏ một bài học đáng giá dành cho Tổng thống Biden, người bạn mới của ông, rằng: “Nắm vững nghệ thuật truy tố các đối thủ chính trị là công cụ mạnh mẽ nhất mà một chính trị gia đầy tham vọng có thể làm được.”
Lời kết:
Cuối cùng, một công tố viên mạnh mẽ, cứng rắn, coi trời bằng vung, là người mà cả Tổng thống đương nhiệm và các cựu Tổng thống đều cảm thấy sợ hãi khi bị gọi tên, đã giành được chiếc ghế Tổng thống Nam Hàn, nhờ vào việc ông đã tạo dựng được niềm tin đến người dân Nam Hàn, đánh tan sự hoài nghi của họ, và chứng tỏ rằng, với một nền công lý vững vàng, nghiêm minh và hệ thống luật pháp được tôn trọng thì không ai được quyền đứng trên luật pháp.
Và trong lần gặp gỡ lịch sử giữa hai vị Tổng thống Mỹ và Nam Hàn, ông Yoon Suk-yeol chắc sẽ không ngần ngại chuyển một lời khuyên chân thành để động viên ông Biden rằng: “Này, ông thấy không, trước khi làm Tổng thống Nam Hàn, tôi chỉ là một công tố viên Quận ở Seoul, và tôi đã thành công bỏ tù hai cựu Tổng thống phạm tội tham nhũng. Tôi nghĩ, những công tố viên đặc biệt, cố vấn đặc biệt của Bộ Tư pháp của ông cũng có thể làm điều tương tự, với điều kiện họ phải có được sự cương quyết và mạnh mẽ, hãy dựa vào pháp quyền và Hiến pháp mà làm, làm đúng thì người dân sẽ ủng hộ”.
Việt Linh 28.04.2023