(San Francisco Chronicle) – Uỷ ban đặc nhiệm bồi thường của California vào cuối tuần bỏ phiếu phê chuẩn kế hoạch bồi thường một số cư dân người Mỹ gốc Phi vì vai trò của tiểu bang trong cho phép nô lệ và những hình thức khác của da trắng thượng đẳng xảy ra. 

Thậm chí sau cuộc bỏ phiếu cuối cùng, vẫn chưa rõ chính xác ai đủ điều kiện nhận được bồi thường bằng tiền mặt. 

Không phải tất cả người Mỹ gốc Phi sinh sống ở tiểu bang đều sẽ đủ điều kiện nhận được bồi thường bằng tiền mặt, hoặc những hình thức bồi thường trực tiếp khác. Thay vào đó, Uỷ ban đặc nhiệm đề nghị bồi thường được hạn chế cho những người có thể truy ra dòng giống với chế độ chiếm hữu nô lệ ở Mỹ, và con cháu của một người Mỹ gốc Phi sinh sống ở Mỹ trước 1900. 

9 thành viên trong uỷ ban thực sự đã bỏ phiếu hạn chế hội đủ điều kiện cách đây hơn 1 năm trước phiên họp công khai cuối cùng vào thứ Bảy. Quyết định 5-4 chia rẽ lực lượng một cách cay đắng. 

Tuy nhiên, nhiều người hiểu sai rằng bồi thường sẽ được trả cho tất cả người Da đen ở California, và hiểu nhầm này nhanh chóng lan truyền trong cuối tuần, khi Uỷ ban đặc nhiệm đưa ra đề nghị lịch sử bồi thường bằng tiền mặt, như trên trang mạng Fox News giật tít, “Uỷ ban Bồi thường California phê chuẩn trả tiền lên đến $1,2 triệu Mỹ kim cho mọi người Da đen.” 

Chủ tịch Kamilah Moore – học giả và luật sư về bồi thường – cho biết, Uỷ ban tìm cách đối phó với những thông tin sai sự thật về vấn đề hội đủ điều kiện. Bà nằm trong đa số bỏ phiếu sử dụng bài kiểm tra dựa vào dòng giống, phản đối bài kiểm tra dựa vào chủng tộc. 

“Bất cứ tiêu đề nào nói rằng tất cả người dân Da đen của California sẽ đủ điều kiện để được trả bằng tiền mặt đều không đúng,” Moore nói. Bà nhấn mạnh, số tiền như thế nào sẽ dựa vào người đó sinh sống ở California trong bao lâu. 

Báo cáo cuối cùng mà Uỷ ban đặc nhiệm phê chuẩn bao gồm ước tính sơ bộ về những thiệt hại tiềm năng do nô lệ và vết tích gây ra: lên đến $1,2 triệu Mỹ kim mỗi người trong suốt cuộc đời. Con số này không phải là đề nghị chính thức đối với bồi thường bằng tiền mặt, mà là một phương pháp luận được đưa ra đối với những gì mà tiểu bang phải trả để bồi thường một người dân suốt đời. 

Bây giờ thì Lập pháp tiểu bang phải xác định liệu, và bằng cách nào, diễn dịch những ước tính thiệt hại thành tiền bồi thường. 

Các nhà lập pháp và Thống đốc Gavin Newsom sẽ đưa ra quyết định cuối cùng, và sẽ cần phải xác định trả cho kế hoạch này bằng cách nào. Các kinh tế gia ước  tính sẽ tốn hơn $800 tỉ Mỹ kim. Uỷ ban đặc nhiệm có thời gian cho đến ngày 1 tháng 7 để đưa ra báo cáo cuối cùng cho ngành Lập pháp. 

Cả đánh giá thiệt hại và quy định về hội đủ điều kiện sẽ ảnh hưởng đến chi phí của chương trình. Nhưng tại cuộc họp vào thứ Bảy diễn ra tại Oakland, Uỷ ban dành nhiều thời gian tranh luận về vấn đề thứ hai, ngay cả khi bà Moore liên tục hối thúc không tranh chấp điểm đó. 

Nếu các nhà lập pháp California quyết định theo những đề nghị của Uỷ ban, thì bồi thường sẽ tập trung vào ít nhất 3 lãnh vực. Theo báo cáo, ước tính thiệt hại trong những khu vực đó như sau: 

•Giam tù hàng loạt và kiểm soát các cộng đồng Da đen: $115,260 Mỹ kim mỗi người tính theo trị giá đồng tiền năm 2020, hoặc $2,352 Mỹ kim cho mỗi năm cư trú tại California từ năm 1971 (năm đầu tiên của cuộc chiến chống ma túy) đến năm 2020.

•Phân biệt kỳ thị về nhà cửa, như phân biệt, bác bỏ những khoản vay mua nhà đối với các  gia đình Da đen vào cuối thế kỷ 20: $148.099 mỗi người, hay $3.366 mỗi năm giữa 1933 đến 1977, khi phân biệt xảy ra. 

•Thiệt hại sức khoẻ, bao gồm truy cập bất  bình đẳng với dịch vụ chăm sóc sức khỏe, tiếp xúc ô nhiễm môi trường nhiều hơn, và sự phân biệt đối xử từ nhân viên y tế: $13.619 Mỹ kim mỗi người cho mỗi năm ở California, hoặc $966,921 Mỹ kim mỗi người, với tuổi thọ trung bình 71 tuổi đối với người Da đen ở tiểu bang. 

Hương Giang (Theo San Francisco Chronicle)