Tổ chức từ thiện chính của Vatican, Caritas Internationalis, hy vọng sẽ mở ra một chương mới trong tuần này sau khi Đức Thánh Cha Phanxicô sa thải các nhà quản lý hàng đầu vì những lời phàn nàn về bắt nạt. Nhưng người đứng đầu bị lật đổ gần đây đang chống lại, tuyên bố rằng Vatican đã tham gia vào một “cuộc thâu tóm quyền lực tàn bạo” được thúc đẩy bởi thái độ “thực dân”.
Bi kịch đang diễn ra khi Đại hội đồng Caritas nhóm họp từ ngày 11 đến 16 tháng 5 để bầu ra các nhà lãnh đạo mới sau hơn một thập niên hỗn loạn và một vụ bê bối lạm dụng tình dục tai hại ở Trung Phi. Cuộc họp mặt là một bước quan trọng trong nỗ lực của Đức Phanxicô nhằm đổi mới liên minh gồm 162 chi nhánh quốc gia có trụ sở tại Vatican, là một trong những nhóm viện trợ dễ thấy nhất trên thế giới.
Tháng 11 năm ngoái , Đức Phanxicô đã sa thải tổng thư ký Caritas, Aloysius John; chủ tịch Caritas, Đức Hồng Y người Philippines Antonio Tagle; và các phó chủ tịch của Tagle, thủ quỹ và trợ lý giáo hội. Tòa Thánh cho biết một cuộc điều tra bên ngoài đã phát hiện ra “những thiếu sót thực sự” trong việc quản lý đã ảnh hưởng đến tinh thần của nhân viên tại ban thư ký Caritas ở Rome.
Không có bằng chứng về sai phạm tài chính hoặc hành vi sai trái tình dục. Nhưng các cựu nhân viên đã mô tả một môi trường làm việc độc hại dưới thời John, nơi các nhân viên bị bắt nạt, quấy rối và sỉ nhục. Một số bỏ việc, từ bỏ công việc được săn đón, miễn thuế thu nhập ở Vatican hơn là ở lại trong các điều kiện bị ngược đãi.
Khi họ bắt đầu phàn nàn nội bộ vào năm 2021, hội đồng Caritas đã điều tra nhưng từ chối hành động. Các khiếu nại vẫn tiếp tục, khiến Vatican phải can thiệp và khởi động một cuộc điều tra độc lập, bên ngoài. Kết quả dẫn đến sắc lệnh ngày 22 tháng 11 của Đức Thánh Cha loại bỏ Tagle và ban lãnh đạo Caritas, đồng thời bổ nhiệm các quản trị viên tạm thời để điều hành cho đến cuộc bầu cử vào tuần này.
John không nói gì vào thời điểm bị lật đổ. Nhưng trước thềm đại hội bầu chọn người kế nhiệm, ông đã phá vỡ sáu tháng im lặng và viết một bức thư ngỏ dài 8 trang gửi tới mạng lưới Caritas nhằm kể lại câu chuyện từ phía ông.
Trong thư, John nhấn mạnh rằng Caritas đang hoạt động tốt và có tình hình tài chính tốt khi ông bị sa thải, đồng thời cho biết ông đã yêu cầu một cuộc điều tra độc lập để có thể hỗ trợ tốt hơn cho những nhân viên đã khiếu nại. Ông cho biết quyết định sa thải ông của Vatican là “được đưa ra một cách vội vàng, với bạo lực không thể tin được và giao tiếp với công chúng rất kém,” và đã “làm mất uy tín của nhà thờ và một trong những viên ngọc quý của nó, Caritas Quốc tế.”
“Đó là một cuộc thâu tóm quyền lực tàn bạo,” ông viết về việc văn phòng phát triển của Vatican tiếp quản.
John, một công dân Pháp gốc Ấn Độ, đã định hình việc lật đổ ông ta về mặt chủng tộc. Ông cho biết các nhà lãnh đạo Caritas từ các khu vực “miền Bắc” giàu có hơn đã muốn áp đặt ý chí của họ lên liên minh và chưa bao giờ muốn có một nhà lãnh đạo Caritas từ “miền Nam”.
Đáp lại, Caritas Quốc tế cho biết họ đã dành sáu tháng qua cho “hành trình đổi mới và hiệp thông” dựa trên sắc lệnh của Đức Phanxicô kêu gọi cải cách tổ chức. Đức Phanxicô gần đây đã phê chuẩn các quy chế mới cho Caritas Quốc tế sẽ được trình bày trước các đại biểu tại cuộc họp bắt đầu từ tuần này.
“Chúng tôi đang chuẩn bị để trở thành thời điểm gặp gỡ vui vẻ, đối thoại chân thành và lắng nghe lẫn nhau, nhằm cùng nhau xây dựng con đường hợp tác huynh đệ trong tương lai, phục vụ người nghèo và những người dễ bị tổn thương nhất,” Caritas nói trong một tuyên bố.
Hy vọng là các cuộc bầu cử mới sẽ khép lại một chương có vấn đề sâu sắc đối với Caritas Quốc tế đã có từ một thập niên trước, bao gồm cả quyết định đột ngột của Vatican vào năm 2011 không cho phép tổng thư ký vào thời điểm đó tìm kiếm nhiệm kỳ thứ hai vì bà không thăng chức.
Gần đây hơn, nhiệm kỳ 2019-2022 của John ngay từ đầu đã có vấn đề. Ban đầu, ông đã không giành được đa số phiếu bầu trong cuộc bầu cử của Caritas, ngay cả sau khi các ứng cử viên khác bỏ cuộc hoặc bị Vatican ngăn cản tranh cử.
Mặc dù cuối cùng đã giành được phiếu bầu, nhưng John không có quyền lãnh đạo mạnh mẽ và ngay lập tức rơi vào khủng hoảng vì vụ bê bối lạm dụng tình dục ở Cộng hòa Trung Phi từ nhiệm kỳ của người tiền nhiệm Michel Roy.
Vào cuối năm 2019, CNN đưa tin rằng một linh mục Salêdiêng người Bỉ đã được bổ nhiệm làm giám đốc Caritas ở Cộng hòa Trung Phi mặc dù đã bị kết án hình sự vào năm 2012 ở Bỉ vì tội lạm dụng tình dục trẻ em và sở hữu nội dung khiêu dâm trẻ em. CNN đã xác định được hai người ở Cộng hòa Trung Phi bị cáo buộc lạm dụng sau khi vị linh mục bị đưa đến đó.
Những tiết lộ đã khiến Liên Hợp Quốc đình chỉ quan hệ với Caritas trong nước.
Caritas thừa nhận rằng Roy biết về những lo ngại về ấu dâm đối với Linh mục Luk Delft vào năm 2017, nhưng chỉ biết về bản án hình sự vào năm 2019, khi câu chuyện CNN được đưa tin. Điều đó hóa ra không phải như vậy, vì một cuộc điều tra nội bộ đã tiết lộ rằng Roy, Tagle và những người khác đã biết về bản án của Delft vào năm 2017.
Một số nhân viên của Caritas đã phàn nàn về cách Caritas và John giải quyết hậu quả, dựa trên luật của Vatican năm 2019 yêu cầu Delft và bất kỳ ai bị cáo buộc bao che cho ông ta phải được báo cáo cho Tòa thánh.
Caritas cuối cùng đã thực hiện một cuộc “Đánh giá trách nhiệm giải trình” nội bộ về cách xử lý vụ việc, nhưng nó chưa bao giờ được công khai. Không ai trong bất kỳ vai trò ra quyết định nào được biết là đã phải đối mặt với các biện pháp kỷ luật cho vụ bê bối. Các Salêdiêng đã không trả lời yêu cầu cung cấp thông tin về tình trạng của Deft.
Luc Van Looy, một giám mục người Bỉ dòng Salêdiêng, là thành viên trong hội đồng Caritas vào thời điểm đó, đã từ chối phong hồng y vào năm ngoái sau khi Đức Phanxicô bổ nhiệm ông. Anh ấy viện dẫn phản ứng kém cỏi của mình đối với các trường hợp giáo sĩ lạm dụng và quyết định từ chối vinh dự “không làm hại nạn nhân một lần nữa.”
Việt Linh (Theo Common Dreams)