Tổng thống Mỹ Donald Trump hôm thứ Năm cho biết ông sẽ gặp Giám đốc Ngân sách Russell Vought để xác định những “cơ quan của Đảng Dân chủ” nào sẽ bị cắt giảm, trong nỗ lực gia tăng sức ép lên phe đối lập khi chính phủ bước sang ngày thứ hai đóng cửa.
“Tôi không thể tin phe Cực tả Dân chủ lại trao cho tôi cơ hội chưa từng có này,” Trump viết trên mạng xã hội.
Chính quyền Trump đã đình chỉ tài trợ cho hệ thống giao thông công cộng và năng lượng xanh ở các bang ngả về Đảng Dân chủ, đồng thời đe dọa sa thải thêm nhân viên liên bang giữa lúc bế tắc ngân sách tại Quốc hội khiến chính phủ phải đóng cửa từ hôm thứ Tư.
Trump hiện đã lên kế hoạch sa thải tới 300.000 nhân viên liên bang vào cuối năm. Ông cũng viện dẫn kế hoạch “Project 2025” của tổ chức bảo thủ Heritage Foundation, vốn kêu gọi thu hẹp mạnh bộ máy chính quyền, bao gồm giải thể Bộ Giáo dục và hạn chế quyền lực liên bang trong lĩnh vực môi trường.
Người phát ngôn Tòa Bạch Ốc Karoline Leavitt cho biết Trump có thể sa thải hàng ngàn nhân viên, song không đưa chi tiết. Một số nghiệp đoàn liên bang đã khởi kiện để ngăn chặn, nhưng tòa án liên bang vẫn cho phép sa thải diễn ra trong khi chờ xét xử.
Thượng nghị sĩ Patty Murray, nhân vật Dân chủ cao cấp nhất trong Ủy ban Chuẩn chi, cảnh báo rằng việc sa thải hàng loạt không giúp tháo gỡ bế tắc. “Nếu Tổng thống sa thải nhân viên, đó là do ông ta quyết định, không phải do ‘shutdown’. Người lao động không phải quân cờ để mặc cả,” bà nói.
Đây là lần thứ 15 chính phủ Mỹ đóng cửa kể từ năm 1981. Lần này khiến nhiều hoạt động bị tê liệt: nghiên cứu khoa học, công bố dữ liệu kinh tế, và hàng loạt dịch vụ khác. Tuy nhiên, các chương trình phúc lợi lớn như An sinh Xã hội vẫn tiếp tục chi trả.
Hiện có khoảng 2 triệu nhân viên liên bang bị đình chỉ lương, trong đó 750.000 người buộc phải nghỉ việc, số còn lại – như quân đội và nhân viên tuần tra biên giới – vẫn phải làm việc không lương. Nếu bế tắc kéo dài qua ngày 15/10, khi kỳ phát lương kế tiếp đến hạn, nhiều người có thể rơi vào cảnh khó khăn.
Một cuộc “shutdown” kéo dài cũng có thể làm gián đoạn hàng không, đe dọa nguồn thực phẩm hỗ trợ cho hàng triệu người Mỹ, ảnh hưởng đến xuất khẩu và đơn xin vay thế chấp. Tuy nhiên, các lần đóng cửa trước đây không để lại tác động dài hạn cho nền kinh tế, kể cả lần dài nhất (35 ngày) trong nhiệm kỳ đầu của Trump (2018–2019).
Cuộc khủng hoảng lần này bắt đầu ngay sau nửa đêm ngày 1/10 khi Quốc hội không đạt được thỏa thuận ngân sách cho năm tài khóa mới. Đảng Dân chủ yêu cầu dự luật phải bao gồm việc gia hạn trợ cấp y tế, trong khi Cộng hòa khẳng định cần tách riêng hai vấn đề.
Thượng viện sẽ họp lại vào thứ Sáu để xem xét, nhưng với quy định hiện hành, phe Cộng hòa – dù kiểm soát cả hai viện – vẫn cần ít nhất bảy phiếu Dân chủ để thông qua dự luật chi tiêu.
Trong lúc đó, Trump tuyên bố sẽ tiếp tục gây sức ép bằng cách nhắm vào các chương trình mà phe Dân chủ ưu tiên. Đảng Dân chủ cáo buộc đây là hành động “bắt làm con tin”, đẩy người dân vào cảnh mất việc và vi phạm quyền lực chi tiêu của Quốc hội.
Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson phản bác rằng việc phân bổ nguồn lực thuộc thẩm quyền của Tổng thống khi Quốc hội thất bại trong việc thông qua ngân sách. “Khi Quốc hội tắt vòi ngân sách, Tổng thống – với tư cách Tổng Tư lệnh – có trách nhiệm quyết định sử dụng nguồn lực. Chính phe Dân chủ ở Thượng viện đã trao cho ông thẩm quyền đó. Họ không thể than phiền,” Johnson nói.
Nguồn reuters
