Đầu tháng 11 năm 2025, vài quyết định bất ngờ được công bố từ giới “chop bu” cộng sản Việt Nam: Đại tướng Trịnh Văn Quyết, từ vị trí Chủ nhiệm Tổng Cục Chính trị Quân đội Việt Nam, được Bộ Chính trị phân công giữ chức Trưởng Ban Tuyên giáo & Dân vận Trung ương (một vị trí then chốt trong bộ máy Đảng, hệ thống chính trị). Ngay sau đó, Đại tướng Nguyễn Trọng Nghĩa, ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Tuyên giáo & Dân vận Trung ương, được bổ nhiệm giữ chức Chủ nhiệm Tổng Cục Chính trị Quân đội Việt Nam, đồng thời được thăng quân hàm từ Thượng tướng lên Đại tướng.
Hai quyết định liên tiếp, hai vị đại tướng và cả hai đều là nhân vật đã vào cấp chiến lược, được luân chuyển và thăng hàm. Quan sát kỹ, đây không đơn thuần là chuyện chuyển đổi công tác. Đây là một bước ngoặt quyền lực: Quân đội không chỉ giữ vị trí “chủ lực quốc phòng” mà đang nhảy vào hàng ngũ lãnh đạo cao nhất của hệ thống chính trị, bắt tay vào lĩnh vực tuyên giáo, dân vận, Đảng bộ.
Theo truyền thống của hệ thống chính trị Việt Nam, Quân đội và Công an luôn giữ vai trò đặc biệt là lực lượng vũ trang của chế độ, bảo vệ Đảng. Nhưng việc kết hợp giữa “chức vụ quan trọng trong Đảng” và “hàm đại tướng của Quân đội” chính là một biểu tượng quyền lực cực kỳ mạnh mẽ: nghĩa là người đó không chỉ chỉ huy quân đội, mà còn trở thành nhân sự cấp cao của Đảng, ảnh hưởng tới biên chế, tư tưởng, tuyên truyền, vận động những lĩnh vực quan trọng trong bộ máy quyền lực Đảng nhà nước.
Khi Trịnh Văn Quyết được chuyển sang làm Trưởng Ban Tuyên giáo & Dân vận Trung ương, đó là dấu hiệu Quân đội “chen chân” vào lĩnh vực vốn được xem là của Đảng, nơi hình thành chính sách tư tưởng, điều phối truyền thông, vận động quần chúng. Đồng thời, khi Nguyễn Trọng Nghĩa được đưa về Chủ nhiệm Tổng Cục Chính trị, vị trí cực kỳ then chốt trong quân đội – thì người ta đọc được rõ một thông điệp: Quân đội đang củng cố vị thế nội bộ, chuẩn bị cho giai đoạn “nội chiến quyền lực” trong nhân sự chủ chốt khóa tới.
Điều quan trọng là: những quyết định này diễn ra trong bối cảnh chuẩn bị cho Đại hội lần thứ XIV của Đảng, nơi nhân sự cấp cao sẽ được bố trí, nơi cấu trúc quyền lực mới sẽ được xác lập. Trình tự thay đổi nhân sự ngay trước thời điểm này không phải ngẫu nhiên. Đây là cuộc tung chiêu của các phe lực lượng trong nội bộ Đảng: ai chiếm được vị trí then chốt trước sẽ có công lớn trong việc đặt quân trước khi mở trận.
Phe Quân đội, với đại tướng cấp cao được bố trí vào Đảng bộ, thanh vận, tuyên giáo, đang cho thấy sự áp đảo về nhân sự. Họ không chờ “cứ điểm” truyền thống của mình là Bộ Quốc phòng, Bộ Tổng tham mưu. Họ đã bước ra khỏi vùng an toàn và tiến vào cơ cấu lãnh đạo Đảng, vận động quần chúng, tuyên truyền, văn hóa chính trị. Đồng thời, việc thăng hàm từ Thượng tướng lên Đại tướng cho Nguyễn Trọng Nghĩa cũng là một “mảnh cờ” quan trọng trong bàn cờ quyền lực: hàm tướng là biểu tượng thể chế, nhưng được đặt đúng thời điểm này sẽ phát huy giá trị lớn về uy tín, ảnh hưởng.
Trong khi Quân đội tiến chiếm vị trí, thì dường như phe Công an, vốn từng giữ nhiều ghế then chốt về an ninh, nội chính, kiểm soát lại có dấu hiệu bị lùi về. Dù vẫn có hai Đại tướng Công an nằm trong Bộ Chính trị, nhưng việc tất bật luân chuyển đại tướng quân đội vào các vị trí cao của Đảng cho thấy Quân đội đang triển khai “chủ lực” trong nhân sự cấp cao.
Điều đáng chú ý là: Trưởng Ban Tuyên giáo & Dân vận là nơi quyết định đường hướng tư tưởng, là nơi đi trước một bước trong việc định hình nhân sự, chuẩn bị tâm thế cho khóa mới. Khi người nắm chức là đại tướng Quân đội, nghĩa là Quân đội vừa có vai trò chiến đấu, vừa có vai trò tư tưởng chính trị. Đây là bước đan xen quyền lực quân sự và chính trị một cách rõ nét.
Giới phân tích chính sự cho rằng, động thái này có thể dẫn tới nguy cơ mất cân bằng giữa quyền lực Quân đội và quyền lực Đảng – Nhà nước – Dân vận – Tuyên giáo. Nếu Quân đội quá mạnh trong bộ máy lãnh đạo chính trị, có thể xảy ra ba hệ quả đáng lo:
-Thứ nhất, xu hướng “quân sự hóa chính trị”, nơi bộ máy lãnh đạo chính trị bị ảnh hưởng mạnh bởi quan điểm, cơ chế của Quân đội, dẫn tới khả năng giảm mất linh hoạt, bị định hình theo logic quân sự hơn là logic dân sự, chính trị.
-Thứ hai, nội bộ Đảng cộng sản Việt Nam có thể phân hóa thành phe quân sự và phe dân sự. Phe quân sự chiếm vị trí then chốt (như tuyên giáo, dân vận, tổ chức Đảng) sẽ có ưu thế trong đề cử, bố trí nhân sự khoá mới. Phe còn lại gồm; cánh hành chính, nội chính, công an, mặt trận nếu không nhanh chóng bù đắp sẽ bị lùi lại.
-Thứ ba, nguy cơ đồng bộ và kiểm soát quyền lực bị suy yếu. Khi một lực lượng mạnh như Quân đội có người đứng đầu những vị trí tư tưởng – vận động – tổ chức thì vai trò kiểm soát đối với quân đội từ phía Đảng và Nhà nước phải cực kỳ chặt chẽ để tránh việc hình thành cái gọi là “quân đội quyền lực riêng”.
Trước thềm Đại hội Đảng 14, khi bàn cờ nhân sự đang được thiết lập, việc Quân đội chiếm nhiều vị trí then chốt có thể dẫn tới một khoá mới với “chủ lực quân đội” mạnh hơn. Điều này sẽ thay đổi nhân diện của Bộ Chính trị không chỉ là các nhân vật hành chính, dân vận, tổ chức Đảng, mà sẽ là những lãnh đạo mang hàm đại tướng ở cấp cao nhất, có kinh nghiệm quân đội.
Điều đó có nghĩa: Ủy viên Bộ Chính trị khóa 14 có thể bao gồm nhiều đại tướng hơn, hoặc đại tướng sẽ giữ nhiều vị trí ngoài quân đội. Đây là bước chuyển mạnh mẽ về cấu trúc quyền lực.
Bên cạnh đó, với vị trí như Trưởng Ban Tuyên giáo & Dân vận, người đứng đầu có vai trò rất lớn trong việc chuẩn bị đội ngũ nhân sự đại hội, đề xuất nhân sự, chuẩn bị tư tưởng quần chúng, định hình môi trường chính trị cho nhân sự mới. Khi người đó là đại tướng, điều này có thể tạo lợi thế lớn cho mạng lưới của Quân đội trong việc định hướng nhân sự mới.
Quân đội không chỉ hành động đơn lẻ. Việc thăng hàm, điều động vào vị trí then chốt là phần nổi của một chiến lược dài hơi. Họ đang đặt người, tạo vị thế, tạo mạng lưới ảnh hưởng trong Đản, từ tư tưởng, từ tổ chức, từ chính sách để đến khi Đại hội diễn ra.
Trong khi đó, phe Công an hay các lực lượng dân sự không có những “chiêu bài” tương tự rõ như vậy khiến cho vị thế của Quân đội càng được cảm nhận là đang “tấn công” theo chiến lược nhân sự.
Việc Trịnh Văn Quyết và Nguyễn Trọng Nghĩa được thăng hàm đại tướng và luân chuyển chức vụ cấp cao trong cùng ngày, cùng bối cảnh chuẩn bị Đại hội lần 14, hé lộ một chuỗi hành động có tính chiến lược: Quân đội đang vươn lên, chuẩn bị một ván bài quyền lực mới.
Trong bối cảnh mà quyền lực không chỉ nằm ở bộ máy hành chính mà còn nằm ở tư tưởng, vận động, tổ chức thì việc Quân đội đặt người ở Trưởng Ban Tuyên giáo & Dân vận là bước đi rất táo bạo. Họ không chỉ giữ súng mà còn nắm giữ tiếng nói, họ không chỉ bảo vệ quốc gia mà còn định hình quốc nội.
Cuộc đua nhân sự trước Đại hội 14 không còn là cạnh tranh cá nhân, mà là cạnh tranh hệ thống: hệ thống chủ lực quân đội với hình ảnh vẻ vang, hệ thống dân sự‑công an với nhiệm vụ nội chính, quản lý, giám sát. Và thời điểm hiện nay, nhìn vào các “nước cờ” đã công bố, có thể nói: Quân đội đang chiếm lợi thế lớn. Điều đó đặt ra dấu hỏi: Liệu Đại hội Đảng 14 sẽ mở ra một “khóa quyền lực” mà trong đó đa số nhân sự cấp cao mang hàm đại tướng hay ít nhất đã có xuất thân quân đội? Đây là câu chuyện không chỉ ai được vào Ủy viên Bộ Chính trị, mà là ai sẽ giữ vị trí then chốt trong hệ thống quyền lực mới và lực lượng nào sẽ đứng “ghế nóng”, thống lĩnh chính trường Việt Nam, vận mệnh dân tộc trong những năm tới./.
NGƯỜI QUAN SÁT
