TikTok đã khôi phục dịch vụ cho người dùng tại Hoa Kỳ vào Chủ Nhật, chỉ vài giờ sau khi nền tảng chia sẻ video phổ biến này ngừng hoạt động theo lệnh cấm của liên bang. Tổng thống đắc cử Donald Trump cho biết ông đã cố gắng tạm dừng lệnh này bằng một lệnh hành pháp vào ngày đầu tiên nhậm chức.
Trump cho biết ông có kế hoạch ban hành lệnh để công ty mẹ của TikTok có trụ sở tại Trung Quốc có thêm thời gian tìm người mua được chấp thuận trước khi lệnh cấm có hiệu lực hoàn toàn. Ông đã thông báo động thái này trên tài khoản Truth Social của mình khi hàng triệu người dùng TikTok tại Hoa Kỳ thức dậy và phát hiện ra rằng họ không thể truy cập ứng dụng hoặc nền tảng TikTok nữa.
Nhưng đến chiều Chủ Nhật, một thông điệp đã được gửi đến những người đã ký tên, trong đó cảm ơn họ — và cả vị tổng thống đắc cử — vì sự ủng hộ của họ.
“Nhờ những nỗ lực của Tổng thống Trump, TikTok đã quay trở lại Hoa Kỳ!” thông báo viết.
TikTok cho biết họ đã đóng cửa nền tảng này vào cuối ngày thứ Bảy vì luật liên bang yêu cầu công ty mẹ ByteDance phải bán hoạt động kinh doanh tại Hoa Kỳ trước Chủ Nhật. Google và Apple cũng đã xóa TikTok khỏi các cửa hàng kỹ thuật số của họ. Luật này, được thông qua với sự ủng hộ rộng rãi của lưỡng đảng vào tháng 4, cho phép phạt nặng.
Trong khi công ty điều hành TikTok tại Hoa Kỳ cho biết trên X rằng các bước mà Trump nêu ra vào Chủ Nhật đã cung cấp “sự rõ ràng và đảm bảo cần thiết cho các nhà cung cấp dịch vụ của chúng tôi rằng họ sẽ không phải đối mặt với bất kỳ hình phạt nào”, ứng dụng TikTok vẫn không có sẵn để tải xuống trên các cửa hàng ứng dụng của Apple và Google.
Jasmine Enberg, một nhà phân tích của công ty nghiên cứu thị trường Emarketer, cho biết: “Đó là một chiêu tiếp thị tuyệt vời cho cả TikTok và tân tổng thống Donald Trump”. “Bằng cách đột ngột đóng cửa dịch vụ, TikTok đã chứng minh lệnh cấm không được người dùng ủng hộ như thế nào”.
Tại sao TikTok bị cấm? Trump có thể làm gì về vấn đề này?
Luật có hiệu lực vào Chủ Nhật yêu cầu ByteDance phải cắt đứt quan hệ với các hoạt động của nền tảng tại Hoa Kỳ do lo ngại về an ninh quốc gia. Tuy nhiên, luật này cho phép tổng thống đương nhiệm gia hạn thêm 90 ngày nếu một đợt bán khả thi đang diễn ra.
Mặc dù các nhà đầu tư đã đưa ra một số lời đề nghị, ByteDance đã tuyên bố sẽ không bán. Trump cho biết lệnh của ông sẽ “kéo dài thời gian trước khi lệnh cấm của luật có hiệu lực” và “xác nhận rằng sẽ không có trách nhiệm pháp lý nào đối với bất kỳ công ty nào đã giúp TikTok không bị đóng cửa trước lệnh của tôi”.
Hiện vẫn chưa rõ hành động mà Trump hứa sẽ ra sao về mặt pháp lý vì Tòa án Tối cao Hoa Kỳ đã nhất trí duy trì lệnh cấm vào thứ Sáu và luật này có hiệu lực một ngày trước khi Trump trở lại Tòa Bạch Ốc. Dân biểu Mike Gallagher, một đảng viên Cộng hòa đến từ Wisconsin và là tác giả của dự luật, cho biết trên Fox News Sunday rằng “không có sự gia hạn” nào đối với TikTok.
Ông nói: “Tôi xin nói với các bạn rằng, với tư cách là người viết dự luật, việc gia hạn nằm trong thời hạn 270 ngày, kết thúc vào lúc 12:01 sáng nay”, đồng thời nói thêm rằng chỉ khi tổng thống chứng nhận có “các tài liệu ràng buộc về mặt pháp lý” cho thấy việc thoái vốn đang được tiến hành thì việc gia hạn mới được thực hiện.
Giáo sư luật Carl Tobias của Đại học Richmond cho biết: “Tôi nghĩ Trump ít nhất có thể đưa ra lập luận rằng ngôn ngữ này có ý định đề cập đến bất kỳ tổng thống nào”.
Một số nhà lập pháp đã bỏ phiếu cho luật bán hoặc cấm, bao gồm một số thành viên Cộng hòa của Trump, vẫn ủng hộ luật này. Thượng nghị sĩ Tom Cotton của Arkansas đã cảnh báo các công ty vào Chủ Nhật không cung cấp hỗ trợ kỹ thuật cho TikTok.
Cotton viết trên X rằng: “Bất kỳ công ty nào lưu trữ, phân phối, cung cấp dịch vụ hoặc tạo điều kiện cho TikTok do cộng sản kiểm soát đều có thể phải đối mặt với hàng trăm tỷ đô la tiền bồi thường thiệt hại theo luật định”. “Hãy nghĩ về điều đó”.
Luật sư về luật hiến pháp và kinh doanh Kirk McGill cho biết ông nghĩ Trump không có thẩm quyền pháp lý để đình chỉ lệnh cấm nhưng không chắc vấn đề này sẽ được đưa ra tòa trong thời gian TikTok tìm được người mua.
McGill cho biết Apple hoặc Google cũng khó có thể phải đối mặt với hậu quả pháp lý nếu họ thực hiện theo yêu cầu của Trump, vì chính quyền của ông sẽ phải khởi xướng bất kỳ cuộc truy tố nào.
McGill cho biết: “Trong một hoặc hai tuần tới, trước khi tòa án có cơ hội hành động, đây chắc chắn sẽ là một cuộc chiến chính trị chứ không phải pháp lý”.
TikTok ngừng hoạt động — nhưng chỉ tạm thời thôi?
Việc TikTok được phép hoạt động lúc có lúc không diễn ra sau khi Tòa án Tối cao phán quyết rằng rủi ro đối với an ninh quốc gia do mối quan hệ giữa TikTok và Trung Quốc gây ra lớn hơn những lo ngại về việc hạn chế quyền tự do ngôn luận của ứng dụng này hoặc hàng triệu người dùng tại Hoa Kỳ.
Khi người dùng TikTok tại Hoa Kỳ cố gắng xem hoặc đăng video lên nền tảng này vào tối thứ Bảy, họ thấy một thông báo bật lên dưới tiêu đề “Rất tiếc, TikTok hiện không khả dụng”.
“Một đạo luật cấm TikTok đã được ban hành tại Hoa Kỳ”, thông báo cho biết. “Thật không may, điều đó có nghĩa là bạn không thể sử dụng TikTok ngay bây giờ”.
Ứng dụng đã bị xóa khỏi các cửa hàng ứng dụng nổi tiếng vào cuối ngày thứ Bảy và vẫn như vậy cho đến chiều Chủ Nhật. Apple đã nói với khách hàng rằng họ cũng đã xóa các ứng dụng khác do ByteDance phát triển. Chúng bao gồm Lemon8, mà một số người có ảnh hưởng đã quảng cáo là một sự thay thế cho TikTok, ứng dụng chỉnh sửa video phổ biến CapCut và trình chỉnh sửa ảnh Hypic.
Công ty cho biết: “Apple có nghĩa vụ tuân thủ luật pháp tại nơi công ty hoạt động”.
Google từ chối bình luận. Apple không trả lời ngay lập tức tin nhắn yêu cầu bình luận về diễn biến trong ngày.
Các chuyên gia cho biết luật khi được ban hành không yêu cầu TikTok phải gỡ bỏ nền tảng của mình, chỉ yêu cầu các cửa hàng ứng dụng gỡ bỏ. Người dùng hiện tại dự kiến sẽ tiếp tục có quyền truy cập vào video cho đến khi thiếu bản cập nhật khiến ứng dụng ngừng hoạt động.
Sau khi TikTok hoạt động trở lại vào Chủ Nhật, người sáng tạo nội dung Tiffany Watson, 20 tuổi, cho biết cô “khá hy vọng” rằng nó sẽ tiếp tục hoạt động. Đồng thời, Watson cho biết sự tận tâm của cô “chỉ” dành cho nền tảng này đã giảm sút trong những tháng có nguy cơ bị cấm.
“Nhìn chung, tôi hy vọng những người sáng tạo sẽ thành công và tìm được cộng đồng bất chấp sự khó lường của TikTok”, cô nói.
Liệu thời điểm ban hành lệnh cấm có giúp ích cho TikTok không?
Kế hoạch miễn trừ cho TikTok của Trump ngay trong ngày đầu nhậm chức phản ánh thời điểm trùng hợp của lệnh cấm và sự kết hợp bất thường của các cân nhắc chính trị xung quanh một nền tảng truyền thông xã hội ban đầu trở nên phổ biến với các video thường ngớ ngẩn có nội dung khiêu vũ và clip ca nhạc.
Trong nhiệm kỳ tổng thống đầu tiên của mình, Trump đã ban hành lệnh hành pháp cấm giao dịch với ByteDance và chủ sở hữu ứng dụng nhắn tin WeChat của Trung Quốc vào năm 2020, động thái mà sau đó tòa án đã chặn lại.
Trump kể từ đó đã ghi nhận TikTok đã giúp ông giành được sự ủng hộ từ các cử tri trẻ trong cuộc bầu cử tổng thống năm ngoái. Giám đốc điều hành TikTok Shou Chew dự kiến sẽ tham dự lễ nhậm chức của Trump với vị trí ngồi đắc địa.
Người được Trump lựa chọn làm cố vấn an ninh quốc gia, Michael Waltz, đã nói với CBS News vào Chủ Nhật rằng tổng thống đắc cử đã thảo luận về TikTok trong cuộc gọi vào cuối tuần với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình “và họ đã đồng ý hợp tác về vấn đề này”.
Chính quyền Biden cũng nhấn mạnh trong những ngày gần đây rằng họ không có ý định thực hiện hoặc thi hành lệnh cấm trước khi Trump nhậm chức vào thứ Hai.
Ai là người có thể mua TikTok?
ByteDance đã công khai khẳng định sẽ không bán TikTok và hiện vẫn chưa có bên mua nào có khả năng tham gia.
Theo một người hiểu rõ vấn đề này, vào thứ Bảy, công ty khởi nghiệp về trí tuệ nhân tạo Perplexity AI đã đệ trình một đề xuất lên ByteDance để thành lập một thực thể mới nhằm sáp nhập Perplexity với hoạt động kinh doanh tại Hoa Kỳ của TikTok.
Perplexity không yêu cầu mua thuật toán ByteDance cung cấp video cho người dùng TikTok dựa trên sở thích của họ.
Tại Washington, các nhà lập pháp và quan chức chính quyền từ lâu đã cảnh báo rằng thuật toán này dễ bị Trung Quốc thao túng. Cho đến nay, Hoa Kỳ vẫn chưa công khai cung cấp bằng chứng về việc TikTok cung cấp dữ liệu người dùng cho chính quyền Trung Quốc hoặc can thiệp vào thuật toán để có lợi cho Trung Quốc.
Một ẩn số khác là liệu Trump có còn là người hâm mộ TikTok hay không.
Enberg của EMarketer cho biết: “Ông ấy đã từng thay đổi quan điểm về TikTok trước đây và không có gì đảm bảo ông ấy sẽ không làm như vậy lần nữa”.
Ny (Theo AP)
