Tại một trường đào tạo lái xe tải ở New Jersey, các học viên đang điều khiển những chiếc xe đầu kéo 18 bánh vượt qua các cọc giao thông. Một số học viên khác đang kiểm tra động cơ, đồng thời tập nói tiếng Anh khi mô tả tình trạng các ống lái, tìm kiếm vết nứt hay rò rỉ.
Một giảng viên luân phiên nói tiếng Tây Ban Nha và tiếng Anh khi hướng dẫn Manuel Castillo – một người gốc Tây Ban Nha – cách kiểm tra xe buýt. Cả hai sử dụng một kịch bản in sẵn bằng tiếng Anh để luyện tập các câu nói thường dùng khi bị kiểm tra trên đường.
Việc trau dồi tiếng Anh giờ đây trở nên cấp thiết đối với tài xế xe tải – cả hiện tại và tương lai – sau khi Tổng thống Donald Trump ban hành sắc lệnh hành pháp tuyên bố: những người không đọc và nói thành thạo tiếng Anh sẽ bị coi là không đủ điều kiện lái xe thương mại.
“Tài xế không hiểu tiếng Anh sẽ không được phép điều khiển phương tiện thương mại ở đất nước này. Chấm hết,” Bộ trưởng Giao thông Sean Duffy tuyên bố trong cuộc họp báo công bố quy định thực thi có hiệu lực từ thứ Tư.
Theo quy trình mới của Bộ Giao thông Vận tải Hoa Kỳ, các cuộc kiểm tra sẽ được tăng cường để đánh giá khả năng tài xế hiểu và trả lời câu hỏi bằng tiếng Anh, cũng như đọc được biển báo và bảng điện tử trên đường cao tốc.
Lo lắng mất việc vì rào cản ngôn ngữ
Nhiều tài xế sử dụng tiếng Anh như ngôn ngữ thứ hai lo ngại rằng họ có thể mất việc nếu trả lời sai hoặc nói với giọng nặng khi bị thanh tra. Để đối phó, họ đã chủ động học tiếng Anh, luyện tập với kịch bản có sẵn, xem video hướng dẫn và sử dụng ứng dụng học tiếng Anh khi đang lái xe.
“Nếu tiếng Anh không phải là ngôn ngữ bạn dùng hàng ngày, bạn sẽ dễ lo lắng, sợ nói sai,” ông Jerry Maldonado, Chủ tịch Hiệp hội Vận tải Laredo ở Texas cho biết. “Cuối cùng, tất cả phụ thuộc vào đánh giá chủ quan của người thanh tra – điều khiến nhiều người lo lắng.”
Chính sách mới áp dụng cho các tài xế xe tải và xe buýt tham gia giao thông liên bang (interstate commerce), nhằm nâng cao an toàn sau một số vụ tai nạn nghi ngờ do tài xế không đọc được biển báo hoặc không hiểu tiếng Anh.
Quy định không mới – nhưng hình phạt nặng hơn
Việc yêu cầu tài xế thương mại biết đọc và nói tiếng Anh vốn đã tồn tại, nhưng chính sách mới đưa ra hình phạt nghiêm khắc hơn.
Để có bằng lái xe thương mại (CDL), người thi phải làm bài kiểm tra viết và thực hiện kiểm tra kỹ thuật bằng tiếng Anh – như kiểm tra bánh xe, độ mòn lốp, ốc siết bánh, nước làm mát, v.v.
Chính sách này đảo ngược hướng dẫn từ năm 2016, thời điểm cơ quan an toàn vận tải liên bang (FMCSA) cho phép tài xế thiếu kỹ năng tiếng Anh chỉ bị cảnh cáo mà vẫn được phép làm việc. Trước đó, họ sẽ bị đưa vào tình trạng “ngừng phục vụ” (out-of-service).
“Nhiều cây cầu bị đâm phải chỉ vì tài xế không hiểu biển báo chiều cao giới hạn,” ông Todd Spencer, Chủ tịch Hiệp hội Tài xế Độc lập nói.
Hỗ trợ học tiếng Anh tại địa phương
Tại thành phố Laredo, nơi nhiều cư dân nói pha trộn Anh – Tây Ban Nha, hiệp hội của ông Maldonado tổ chức lớp học tiếng Anh miễn phí vào cuối tuần để giúp tài xế tự tin hơn.
“Ai cũng nhận ra biển STOP,” ông nói. “Nhưng nếu có tai nạn 8 km phía trước, và biển báo ghi: ‘Chú ý – Phải rẽ ngay, đường phía trước đóng’ mà bạn không hiểu, đó là nguy cơ tai nạn.”
Tại Học viện Driving Academy ở New Jersey, giảng viên đa ngôn ngữ dạy học viên kiểm tra xe bằng tiếng mẹ đẻ trước, sau đó giải thích bằng tiếng Anh. Trường còn chuẩn bị sẵn kịch bản giúp học viên luyện cách trả lời khi bị dừng xe.
Giảng viên Paul Cuartas lo ngại rằng thanh tra sẽ yêu cầu tiếng Anh “hoàn hảo”. “Tôi lo vì điều này khiến người nói tiếng Tây Ban Nha càng gặp khó khăn hơn,” ông nói.
Manuel Castillo, người đến Mỹ từ Ecuador năm 1993, cho biết ông hiểu tiếng Anh nhưng vẫn đang xem video để học thêm từ chuyên ngành. “Có vài từ tôi không biết, nhưng tôi cố học thêm,” ông nói. Dù đã bỏ phiếu cho Trump, ông không đồng tình với chính sách trục xuất người nhập cư không phạm tội. “Ông ấy gây ra nhiều rắc rối, nhất là với người gốc Hispanic,” Castillo nói.
Không được dùng phiên dịch hay điện thoại
Việc kiểm tra có thể diễn ra khi xe có đèn hỏng hoặc theo định kỳ tại các trạm cân. Nếu nghi ngờ tài xế không hiểu tiếng Anh, thanh tra sẽ yêu cầu làm bài kiểm tra bao gồm phỏng vấn và nhận diện biển báo.
Chính sách mới cấm sử dụng phiên dịch, điện thoại thông minh, bảng ghi nhớ hay bất kỳ công cụ hỗ trợ nào trong quá trình kiểm tra.
Một số tài xế tại trạm dừng Flying J ở New Jersey ủng hộ sắc lệnh của Trump, cho rằng tài xế quá phụ thuộc vào công cụ dịch không thể đọc hiểu biển báo quan trọng.
“Nhiều khi hỏi vài câu cơ bản về công việc, họ hoàn toàn không trả lời được,” tài xế Kassem Elkhatib nói.
Lo ngại phân biệt đối xử
Hiện chưa rõ tiêu chuẩn nào để đánh giá một tài xế “đủ trình độ tiếng Anh” vì phần đó đã bị Bộ Giao thông bôi đen trong tài liệu hướng dẫn.
Bộ cho biết tài xế cần có khả năng trả lời các câu hỏi về lộ trình, điểm đi – điểm đến, tài liệu hàng hóa và thời gian làm việc.
Nếu bị coi là vi phạm ngôn ngữ, tài xế sẽ bị đưa ra khỏi dịch vụ, và công ty chủ quản phải khắc phục trước khi họ được phép trở lại đường.
Theo Mannirmal Kaur, đại diện tổ chức Sikh Coalition, các tài xế người Sikh vốn đã đối mặt với phân biệt khi xin việc, nay lại lo thêm chuyện bị đánh giá chủ quan về khả năng tiếng Anh:
“Nếu tài xế nói được tiếng Anh nhưng có giọng nặng hoặc dùng từ lạ với thanh tra, liệu họ có bị coi là vi phạm?” bà đặt câu hỏi. “Và theo chính sách mới, liệu họ có bị cấm hành nghề, mất việc vì lý do đó không?”
Nguồn AP
