ISTANBUL, ngày 2 tháng 6 (Reuters) – Nga đã thông báo với Ukraine trong cuộc đàm phán hòa bình hôm thứ Hai rằng họ chỉ đồng ý chấm dứt chiến tranh nếu Kyiv từ bỏ một phần lớn lãnh thổ mới và chấp nhận hạn chế quy mô quân đội, theo một bản ghi nhớ được truyền thông Nga đưa tin.
Các điều kiện này, được chính thức đưa ra tại cuộc đàm phán ở Istanbul, cho thấy Nga từ chối thỏa hiệp với các mục tiêu chiến tranh lâu dài của mình, bất chấp lời kêu gọi chấm dứt “cuộc tắm máu” tại Ukraine của cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump.
Ukraine nhiều lần bác bỏ các điều kiện của Nga, coi đó chẳng khác nào đầu hàng.
Phái đoàn hai bên chỉ gặp nhau trong khoảng một giờ – đây mới là vòng đàm phán thứ hai kể từ tháng 3 năm 2022. Họ đã đồng ý trao đổi thêm tù binh – ưu tiên cho người trẻ tuổi và bị thương nặng – và trao trả thi thể của 12.000 binh sĩ đã tử trận.
Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan gọi đây là một cuộc gặp “tuyệt vời” và hy vọng có thể tổ chức một cuộc gặp giữa Tổng thống Nga Vladimir Putin và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskiy tại Thổ Nhĩ Kỳ với sự có mặt của ông Trump.
Tuy nhiên, không đạt được tiến triển nào liên quan đến lệnh ngừng bắn mà Ukraine, các nước châu Âu và Washington đều hối thúc Nga chấp nhận.
Moscow cho biết họ muốn một giải pháp lâu dài chứ không phải một sự tạm dừng chiến tranh; còn Kyiv thì nói rằng Putin không thực sự quan tâm đến hòa bình. Trump tuyên bố Mỹ sẵn sàng từ bỏ vai trò trung gian nếu hai bên không thể hiện tiến triển hướng tới một thỏa thuận.
Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine, ông Rustem Umerov – người dẫn đầu phái đoàn Kyiv – nói rằng Ukraine đã xây dựng lộ trình hòa bình riêng và sẽ xem xét tài liệu của Nga, nhưng chưa đưa ra bình luận ngay lập tức.
Ukraine đề xuất tổ chức thêm các cuộc đàm phán trước cuối tháng 6, nhưng ông Umerov cho rằng chỉ có một cuộc gặp giữa Zelenskiy và Putin mới có thể giải quyết được những bất đồng lớn.
Zelenskiy cho biết Ukraine đã trình danh sách 400 trẻ em bị cho là đã bị bắt cóc đưa sang Nga, nhưng phía Nga chỉ đồng ý xem xét việc hồi hương 10 em. Nga khẳng định những đứa trẻ đó được sơ tán khỏi vùng chiến sự để bảo vệ an toàn.
Các yêu sách của Nga
Bản ghi nhớ của Nga, được hãng tin Interfax công bố, cho biết để đạt được một thỏa thuận chấm dứt chiến tranh, Ukraine phải công nhận chủ quyền của Nga đối với bán đảo Crimea (sáp nhập năm 2014) và bốn khu vực khác mà Moscow tuyên bố đã sáp nhập. Ukraine cũng phải rút quân khỏi toàn bộ những vùng này.
Nga cũng lặp lại yêu cầu rằng Ukraine phải trở thành quốc gia trung lập – tức không gia nhập NATO – và bảo vệ quyền của người nói tiếng Nga, công nhận tiếng Nga là ngôn ngữ chính thức, đồng thời ban hành luật cấm việc tôn vinh chủ nghĩa phát xít. Ukraine bác bỏ cáo buộc phát xít của Nga và khẳng định không phân biệt đối xử với người nói tiếng Nga.
Nga cũng đưa ra hai phương án đình chiến như một bước tiến tới hòa bình, nhưng cả hai đều dường như không thể chấp nhận được với Ukraine:
- Phương án 1: Ukraine phải rút quân hoàn toàn khỏi các khu vực Luhansk, Donetsk, Zaporizhzhia và Kherson – trong đó Nga hiện chỉ kiểm soát toàn bộ Luhansk và khoảng 70% các khu vực còn lại.
- Phương án 2: Ukraine phải ngừng tái triển khai quân sự, chấm dứt tiếp nhận viện trợ quân sự, thông tin tình báo và liên lạc qua vệ tinh từ nước ngoài. Đồng thời, Kyiv phải dỡ bỏ thiết quân luật và tổ chức bầu cử tổng thống, quốc hội trong vòng 100 ngày.
Trưởng đoàn đàm phán Nga, ông Vladimir Medinsky, cho biết Moscow cũng đề xuất một “lệnh ngừng bắn ngắn trong hai đến ba ngày tại một số khu vực” để thu gom thi thể binh sĩ tử trận.
Lập trường của Ukraine
Theo một lộ trình được Ukraine xây dựng – bản sao được Reuters tiếp cận – Kyiv không chấp nhận bất kỳ giới hạn nào về sức mạnh quân sự sau khi đạt được thỏa thuận hòa bình, từ chối công nhận chủ quyền của Nga đối với các vùng lãnh thổ chiếm đóng, và yêu cầu Nga phải bồi thường thiệt hại.
Ukraine tấn công hạm đội máy bay ném bom của Nga
Giao tranh đã leo thang trong thời gian gần đây. Trong tháng 5, Nga đã tiến hành các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái lớn nhất từ trước đến nay, đồng thời giành được nhiều lợi thế nhất trên chiến trường trong 6 tháng qua.
Hôm Chủ nhật, Ukraine thông báo đã tiến hành chiến dịch có tên “Mạng nhện”, trong đó họ sử dụng 117 máy bay không người lái để tấn công các sân bay của Nga ở Siberia và vùng cực Bắc, nhằm vào các máy bay ném bom chiến lược có khả năng mang vũ khí hạt nhân.
Ảnh vệ tinh cho thấy các cuộc tấn công đã gây ra thiệt hại đáng kể, mặc dù hai bên đưa ra báo cáo trái ngược về mức độ thiệt hại.
Các nhà phân tích quân sự phương Tây nhận định đây là một trong những chiến dịch táo bạo nhất của Ukraine kể từ khi chiến tranh bắt đầu, vì nó xảy ra ở khoảng cách hàng ngàn cây số từ tiền tuyến.
Hạm đội máy bay ném bom chiến lược của Nga là một phần trong “bộ ba hạt nhân” – cùng với tên lửa phóng từ mặt đất và tàu ngầm – tạo nên kho vũ khí hạt nhân lớn nhất thế giới. Trước những lời cảnh báo lặp đi lặp lại của Putin về sức mạnh hạt nhân, Mỹ và các đồng minh luôn thận trọng nhằm tránh để xung đột leo thang thành Thế chiến thứ ba.
Một quan chức chính quyền Mỹ cho biết Trump và Tòa Bạch Ốc không được thông báo trước về cuộc tấn công. Một cựu quan chức cho biết Ukraine thường giữ bí mật với Washington về các chiến dịch như vậy vì lý do an ninh.
Một quan chức chính phủ Anh cũng xác nhận họ không được báo trước.
Zelenskiy nói rằng chiến dịch – sử dụng máy bay không người lái được giấu trong các lán gỗ – đã giúp khôi phục niềm tin của các đối tác quốc tế rằng Ukraine vẫn đủ khả năng tiếp tục cuộc chiến.
“Ukraine nói rõ rằng chúng tôi sẽ không đầu hàng và không chấp nhận bất kỳ tối hậu thư nào,” ông nói trong một cuộc họp báo trực tuyến.
“Nhưng chúng tôi không muốn chiến đấu, không muốn thể hiện sức mạnh – chúng tôi chỉ làm vậy vì kẻ thù không chịu dừng lại.”
