California: Lập pháp Dân chủ hối thúc tìm quan điểm toà loại Trump khỏi phiếu sơ bộ 

(New York Times) – 9 nhà lập pháp California vào thứ Hai gởi thư lên Tổng biện lý tiểu bang yêu cầu tìm hiểu quan điểm của toà về việc, liệu cựu Tổng thống Donald Trump có nên bị gạt khỏi tên trong danh sách phiếu bầu cử sơ bộ Cộng hoà theo Tu chính Án thứ 14 hay không. 

Lá thư nằm trong nỗ lực đang gia tăng trên nhiều tiểu bang nhằm xác định xem liệu những nỗ lực đảo ngược kết quả bầu cử của cựu Tổng thống, trong đó có những hành động trước và trong khi đám đông ủng hộ ông xông vào Điện Capitol vào ngày 6 tháng 1 năm 2021, có khiến cho Trump không đủ tư cách làm tổng thống hay không. Theo Tu chính án 14, bất cứ ai “tham gia vào bạo động hay nổi loạn” chống lại Hiến pháp sau khi tuyên thệ bảo vệ Hiến pháp đều không đủ tư cách giữ chức vụ. 

“Mục đích của lá thư này là yêu cầu Tổng biện lý gấp rút tìm hiểu quan điểm của toà liệu Donald Trump có nên bị loại khỏi phiếu bầu cử sơ bộ tổng thống ở California vào ngày 5 tháng 3, 2024 hay không,” thư ghi. Thư nêu rõ những hành động của ông Trump, và cho rằng Tổng Biện lý Rob Bonta “ở trong vị trí đặc biệt có thể tìm hiểu ý kiến  của  toà để xác nhận ông Trump không thể giữ chức vụ công trước những sự thật như vậy.” 

Đồng ký đơn gồm có 8 thành viên Hạ viện California: Mike Fong, Mike Gipson, Corey Jackson, Alex Lee, Evan Low, Kevin McCarty, Stephanie Nguyen và Philip Ting, và thêm 1 thành viên Thượng viện tiểu bang, ông  Josh Becker. Tất cả đều là Dân chủ. 

Dân biểu Low trong thư cho hay, ông nhìn thấy những lời kêu gọi Chánh thư ký tiểu bang đơn phương loại Trump ra khỏi phiếu sơ bộ vì có những vấn đề chính trị và phi dân chủ không thể tranh cãi được, và những vụ kiện bình thường sẽ không giải quyết được câu hỏi này một cách nhanh chóng. Luật California đòi hỏi Chánh thư ký tiểu bang thông báo những ứng cử viên nào hội đủ điều kiện có tên trên phiếu bầu vào ngày 8 tháng 12. 

“Để một viên chức tự làm việc này trong diễn dịch của chính họ mang tính chính trị, không có lợi, cũng không giúp trong sự chia rẽ nền dân chủ của chúng ta,” Dân biểu nói. Ông bày tỏ lo ngại về bạo lực từ cánh hữu nếu các viên chức hành động đơn phương. “Như vậy việc này sẽ được nhìn nhận là nỗ lực chính trị, nhưng một lần nữa, đó là lý do tại sao quan điểm của toà sẽ vô cùng quan trọng.” 

Low cũng cho biết, ông và các nhà lập pháp khác “tìm cách không biến viện này thành vấn đề chính trị, mà là vấn đề mang tính hiến pháp.” 

Sau những trao đổi với các cố vấn pháp lý, họ tin ông Bonta có khả năng tìm Án văn tuyên nhận – toà nêu khái quát các quyền của mỗi bên theo luật – chủ yếu để hỏi toà cho biết những nghĩa vụ pháp lý của ông nằm ngoài bối cảnh một vụ kiện truyền thống. Thư không xác định bất cứ  toà cụ thể nào. 

Thậm chí ngay cả khi toà phán quyết ông Trump không đủ điều kiện đi chăng nữa, thì cũng sẽ không giải quyết rốt ráo được vấn đề. Cựu Tổng thống và chiến dịch của ông chắc chắn sẽ kháng án, và Tối cao Pháp viện rất có thể sẽ có phán quyết cuối cùng. 

Tranh cãi về việc này đã lan rộng kể từ khi vụ tấn công 6 tháng 1 xảy ra, nhưng thu hút sự chú ý vào mùa hè vừa rồi, sau khi hai giáo sư luật bảo thủ William Baude từ trường Đại học Chicago, và Michael Stokes Paulsen của trường Đại học St. Thomas, kết luận rằng, ông Trump không đủ tiêu chuẩn. Hai học giả luật nổi tiếng khác, cựu Thẩm phán bảo thủ J. Michael Luttig và giáo sư luật cấp tiến Laurence H. Tribe đưa ra lập luận tương tự trên tờ The Atlantic. 

Hồi đầu tháng, 6 cử tri ở Colorado được Tổ chức Giám sát Citizens for Responsibility and Ethics ở Washington đại diện, đệ đơn yêu cầu toà ra án lệnh cho Chánh thư ký tiểu bang không đưa tên cựu Tổng thống vào phiếu sơ bộ ở đó. Một ứng cử viên tổng thống Cộng hoà ít tiếng tăm, ông  John Anthony Castro, hiện cũng đang kiện với mục đích tương tự ở New Hampshire, và Tổ chức cấp tiến Free Speech for People vào tháng trước cũng hối thúc Chánh thư ký một số tiểu bang loại tên ông Trump. 

Tu chính Án 14 được viết trong bối cảnh Tái thiết, và điều khoản không đủ tư cách – Mục 3 – ban đầu được sử dụng để cấm những người chiến đấu cho Liên minh Miền nam giữ chức vụ công. Sự ứng dụng hiện đại của điều khoản này chưa từng được thử trong trường hợp nào nổi tiếng gần với trường hợp của ông Trump. Kết quả sẽ phụ thuộc vào việc các toà án trả lời một số câu hỏi như thế nào, trong đó có câu hỏi những gì được xem là bạo loạn, và liệu Tu chính Án 14 có áp dụng cho ghế tổng thống hay không. 

Một số chuyên viên pháp lý chia sẻ, họ cảm thấy chưa sẵn sàng để cân nhắc hay đoán toà sẽ phán quyết như thế nào, vì các câu hỏi rất phức tạp và mới lạ. 

Hương Giang (Theo New York Times)