(CaliToday) – Cuộc tranh cử tổng thống sẽ trở nên rất khác 1 tháng sau.
Tháng 1 sẽ chứng kiến cử tri tại một số tiểu bang trọng yếu đưa ra quyết định về vòng tranh cử sơ bộ của đảng họ. Tổng thống Joe Biden không phải đối mặt với thách thức lớn nào từ Dân chủ, trong khi cựu Tổng thống Donald Trump là ứng cử viên dẫn trước với khoảng cách khá xa trong sân chơi Cộng hoà.
Nhưng hầu hết mọi mùa sơ bộ đều đem lại những điều bất ngờ. Và lần này, một thước đo khác về mức độ biến động được bổ sung do những rắc rối pháp lý đang đè nặng lên đầu Trump.
Dưới đây là 5 ngày quan trọng trong tháng 1 khi chiến dịch tranh cử đi vào giai đoạn nghiêm túc.
4 tháng 1: Giai đoạn nước rút ở Colorado
Tối cao Pháp viện Colorado vào ngày 19 tháng 12 ra phán quyết gây chấn động khắp thế giới chính trị, tước tư cách ông Donald Trump có tên trên lá phiếu bầu cử sơ bộ Cộng hoà theo Tu chính Án thứ 14.
Mục 3 trong Tu chính Án 14 ngăn cấm giữ chức vụ công nếu người đó “tham gia vào bạo loạn hay nổi dậy” chống chính phủ Hoa Kỳ. Toà Tối cao Colorado cho rằng, Trump không nên được đưa vào danh sách ứng cử viên vòng sơ bộ 2024 vì những hành động của ông ta chung quanh vụ bạo động Điện Capitol đủ cấu thành hành vi bạo loạn. Tuy nhiên, Toà tạm ngưng phán quyết cho đến ngày 4 tháng 1, cho phép cựu Tổng thống kháng án, và ngày 5 tháng 1 là hạn chót tiểu bang in phiếu cho ngày bầu cử “Siêu Thứ Ba – Super Tuesday” vào ngày 25 tháng 3.
Vụ kiện được tổ chức thiên tả Công dân vì Trách nhiệm và Đạo đức ở Washington (CREW) đệ đơn vụ kiện nhân danh 4 cử tri Cộng hoà và 2 cử tri độc lập tại Colorado, yêu cầu toà Tối cao của tiểu bang quyết định Tu chính Án thứ 14 có thực sự áp dụng cho nhiệm kỳ tổng thống.
Toán luật sư biện hộ ông Trump tức giận trước phán quyết ở Colorado, lập tức yêu cầu Tối cao Pháp viện Hoa Kỳ can thiệp. Câu hỏi quan trọng đặt ra vào lúc này, liệu Tối cao Pháp viện sẽ can thiệp vào hạn chót đó hay không.
Giới quan sát nghĩ rằng, Tối cao Pháp viện Hoa Kỳ sẽ đảo ngược phán quyết ở Colorado vì nhiều lý, nhất là thế đa số bảo thủ 6-3 với 3 Thẩm phán bảo thủ do cựu Tổng thống bổ nhiệm. Nhưng Toà thậm chí còn chưa cho biết có thụ lý thỉnh nguyện hay không.
Ngoài Colorado còn có những thách thức pháp lý ông Trump dựa vào Tu chính Án 14 tại hơn 1 chục tiểu bang khác.
Nếu Tòa Tối cao Hoa Kỳ đưa ra phán quyết có lợi cho cựu Tổng thống sẽ khiến những thách thức khác rơi vào tranh cãi. Một phán quyết bất lợi cho Trump, hoặc Toà từ chối thụ lý sẽ làm tăng nguy cơ hỗn loạn.
Ngày 10 tháng 1: Đụng độ cuối cùng trước sơ bộ
Tranh luận quan trọng, ngay cả khi không có Trump trên sân khấu.
Những phần tranh luận gay gắt của cựu Đại sứ Liên hợp quốc Nikki Haley, đặc biệt trong ba lần đụng độ đầu tiên, là chất xúc tác rất lớn giúp bà vươn lên trong các cuộc thăm dò. Sau khi theo sát Thống đốc Florida Ron DeSantis trong nhiều tháng, Haley hiện được xem gần như là đối thủ chính của Donald Trump.
Nhưngtranh luận thậm chí còn quan trọng hơn khi diễn ra vào những ngày trước bầu cử, khi phần tranh luận xuất sắc hoặc một sai lầm lớn sẽ đọng lại trong tâm trí cử tri.
Cuộc tranh luận diễn ra vào ngày 10 tháng 1 tại Des Moines, Iowa, do CNN tổ chức, sẽ rất quan trọng.
Cho đến nay, Trump tránh tất cả bốn cuộc tranh luận đã diễn ra trên truyền hình, và không có lý do gì để nghĩ rằng cựu Tổng thống sẽ thay đổi quyết định trong cuộc đụng độ cuối cùng sẽ được tổ chức tại Đại học Drake.
Nhưng điều đó mang lại cho các đối thủ của ông ta một cơ hội quan trọng cuối cùng để chứng minh Trump không phải là chọn lựa tốt, và kể cả để chống lại nhau. Dự báo sẽ có tranh luận nảy lửa giữa Haley và DeSantis.
Trong khi đó, hai ứng cử viên sau cùng – cựu Thống đốc New Jersey Chris Christie và doanh nhân Vivek Ramaswamy – sẽ chiến đấu để sinh tồn, nếu đủ điều kiện lên sân khấu.
Ngày 11 tháng 1: Phần lập luận kết thúc phiên xét xử dân sự ở New York
Phiên xét xử dân sự thực hành kinh doanh gian lận ở New York không gây ra rủi ro nghiêm trọng cho Trump như 4 cáo trạng hình sự khác mà ông ta đang đối mặt. Nhưng phiên toà này cũng có nhiều khả năng sẽ sớm có phán quyết, điều này càng làm cho nó có ý nghĩa hơn.
Phiên tòa gây tò mò vì Thẩm phán Arthur Engoron trước đây đã phán quyết Trump gian lận kinh doanh bằng những hành vi lừa đảo, thổi phồng giá trị tài sản để được vay hay bảo hiểm ưu đãi.
Phiên toà xét xử quyết định hình phạt ở mức độ nào.
Engoron yêu cầu cả hai bên đệ lên toà lập luận kết thúc trước ngày 5 tháng 1. Trình bày lập luận kết thúc sẽ bắt đầu 6 ngày sau.
Ngày 15 tháng 1: Ngày quyết định ở Iowa
Vấn đề trở nên nghiêm trọng vào ngày 15 tháng 1.
Sau nhiều tháng vận động tranh cử, hàng loạt cuộc thăm dò dư luận và vô số bình luận, cử tri ở Iowa cuối cùng cũng nói lên tiếng nói của mình.
Iowa có thể có những bất ngờ lớn, giống như làn sóng bỏ phiếu dành cho cựu Thống đốc Arkansas Mike Huckabee và cựu Thượng nghị sĩ Rick Santorum (Pennsylvania) vào phút chót kỳ bầu cử năm 2008 và 2012 đã giúp họ giành được chiến thắng sơ bộ Cộng hoà.
Trump cũng bị Thượng nghị sĩ Ted Cruz (Cộng hoà – Texas) đánh bại vòng sơ bộ năm 2016. Nhưng cho đến nay, không có nhiều bằng chứng cho thấy bất lợi đối với cựu Tổng thống trong bầu cử lần này.
Tính đến ngày 21 tháng 12, Trump dẫn đầu thăm dò của Cộng hòa do The Hill và Decision Desk HQ (DDHQ) thực hiện ở mức trung bình 34 điểm.
Tất nhiên, có khả năng một trong những đối thủ của ông ta ít nhất có thể rút ngắn khoảng cách đó vào ngày 15 tháng 1.
Thậm chí họ không làm vậy đi nữa, phần lớn sẽ phụ thuộc vào ai đứng thứ hai và khoảng cách giữa vị trí thứ hai và thứ ba là bao nhiêu.
Hiện DeSantis và Haley chỉ cách nhau 1 điểm trung bình theo thăm dò DDHQ. Cuộc chiến giữa hai ứng cử viên này sẽ rất khốc liệt trong những tuần tới.
Thật khó biết làm thế nào DeSantis có thể vẫn đáng tin cậy nếu anh ta tụt xuống vị trí thứ 3 ở Iowa. Haley có nhiều khả năng mắc lỗi hơn một chút vì New Hampshire là tiểu bang mạnh hơn đối với bà ta.
Bằng cách này hay cách khác, kết quả sơ bộ sẽ gây ra hậu quả địa chấn
Ngày 23 tháng 1: New Hampshire đưa ra chọn lựa
Nếu Trump thắng ở New Hampshire cũng như Iowa thì thật khó có đối thủ nào có thể ngăn cản ông ta. Nhưng đièu đó chưa chắc đã diễn ra. Các cuộc thăm dò gần đây cho thấy Haley đang vươn lên nhanh chóng.
DeSantis đã gặp khó khăn ở New Hampshire, nơi thương hiệu chủ nghĩa bảo thủ xã hội của ông không phù hợp với nền chính trị thiên về tự do hơn của tiểu bang. Gần đây ông ta đã tụt xuống vị trí thứ tư trong các cuộc thăm dò ở đây, sau Christie. Cựu Thống đốc New Jersey đã đặt cược toàn bộ vào New Hampshire.
Bất cứ điều gì xảy ra ở Iowa sẽ làm xáo trộn bức tranh New Hampshire ngay lập tức.
Những quy định bầu cử sơ bộ của tiểu bang khiến việc dự đoán kết quả càng trở nên khó khăn hơn. Những cử tri đã ghi danh độc lập có thể chỉ cần có mặt vào ngày bầu cử, và yêu cầu một lá phiếu của Cộng hòa hoặc Dân chủ. Lần kiểm phiếu cuối cùng, có 344.000 cử tri như vậy – lớn hơn con số cử tri ghi danh một trong hai đảng lớn.
Một điều phức tạp nữa, Biden sẽ không xuất hiện tên trên lá phiếu của Dân chủ, do tranh chấp giữa tiểu bang với Ủy ban Quốc gia Dân chủ. DNC muốn dời ngàybầu cử sơ bộ, nhưng Dân chủ ở New Hampshire phải tuân thủ luật bắt buộc của tiểu bang. Cuối cùng là cuộc bầu cử sơ bộ của Dân chủ vào ngày 23 tháng 1 không được tổ chức – và do đó ít liên quan.
Nhưng những người ủng hộ đương kim Tổng thống đang tổ chức một chiến dịch viết tên trên lá phiếu với hy vọng giúp ông tránh được bất cứ sự bối rối nào.
Đối thủ lâu năm của Biden, Dân biểu Dean Phillips (Dân chủ – Minnesota) và tác giả Marianne Williamson sẽ có tên trong lá phiếu.
Hương Giang (Theo The Hill)