Trong tuần này, Tổng thư ký hành chính tiểu bang Maine Shenna Bellows dự định công bố quyết định của bà giữa kỳ nghỉ Giáng sinh và Năm mới về việc liệu cựu Tổng thống 45, Donald Trump có đủ điều kiện để tham gia cuộc bầu cử sơ bộ tổng thống của tiểu bang Maine vào năm tới hay không.
Shenna Bellows có thể trở thành quan chức bầu cử cấp tiểu bang đầu tiên của quốc gia loại một ứng cử viên tranh cử vào chức vụ liên bang.
Mời xem video bài bình luận qua Youtube
Trong khi Trump bị loại khỏi cuộc bỏ phiếu ở Colorado, một tiểu bang xanh và có thể sẽ không ảnh hưởng đến kết quả của cuộc bầu cử tổng thống, thì việc Trump bị loại ở tiểu bang Maine màu tím có nhiều khả năng sẽ ảnh hưởng đến việc kiểm phiếu của Cử tri đoàn, nếu Trump giành được vé ứng cử viên chính thức của Đảng Cộng hòa.
Colorado đã phát triển từ một tiểu bang xoay vòng sang bỏ phiếu cho đảng Dân chủ trong mọi cuộc bầu cử tổng thống kể từ năm 2008 – cho Barack Obama hai lần, cho Hillary Clinton và cho Joe Biden. 10 phiếu đại cử tri của Colorado dường như là một sự đặt cược an toàn cho một ứng cử viên Đảng Dân chủ.
Nhưng đối với tiểu bang Maine, có một điểm khác, đó là họ chia 4 phiếu đại cử tri theo tỷ lệ theo khu vực quốc hội, thay vì người thắng sẽ được tất cả. Mặc dù Trump đã thua trên toàn tiểu bang vào năm 2016 và 2020, nhưng ông ấy đã giành được một phiếu đại cử tri ở Maine trong cả hai cuộc bầu cử vì đã giành được Khu vực Quốc hội thứ 2 bảo thủ hơn bao trùm phía bắc Maine.
Cuộc bầu cử sơ bộ tổng thống năm 2024 của Maine dự kiến diễn ra vào ngày 5 tháng 3, ngày đông đúc nhất trong lịch bầu cử , được gọi là Siêu Thứ Ba, vì 15 bang khác cũng có kế hoạch tổ chức các cuộc bầu cử sơ bộ và họp kín vào đúng ngày đó, bao gồm cả Colorado.
Ban đầu, Tổng thư ký hành chính tiểu bang Maine, Shenna Bellows dự định công bố quyết định của mình vào ngày 22 tháng 12, một tuần sau khi tổ chức phiên điều trần công khai về quyền tiếp cận lá phiếu của Trump, nhưng bà đã trì hoãn quyết định này sau quyết định mang tính lịch sử gây chấn động của Colorado vào ngày 19 tháng 12 và mời cả hai bên nộp bản tóm tắt bổ sung.
Ở Maine, Colorado và tất cả các tiểu bang nơi các thách thức đối với quyền tiếp cận lá phiếu của Trump đã được đưa ra hoặc đang chờ giải quyết , cơ sở để loại bỏ tư cách là Mục 3 của Tu chính án thứ 14 của Hiến pháp Hoa Kỳ, được thông qua sau Nội chiến, năm 1868, cấm bất kỳ ai có hành vi nổi dậy nào chống lại Hoa Kỳ đều bị loại, sẽ không được giữ chức vụ nữa.
Câu hỏi giờ đây là đối với Tổng thư ký hành chính tiểu bang Maine Shenna Bellows, là một quan chức tiểu bang có thẩm quyền pháp lý để loại một ứng cử viên vào chức vụ liên bang hay chỉ có Quốc hội hoặc tòa án tiểu bang mới có thể có được quyền này?
Những người ở tiểu bang Maine thách thức quyền tiếp cận lá phiếu của Trump là năm cử tri, bao gồm hai cựu nhà lập pháp tiểu bang thuộc lưỡng đảng đã có mặt trong phiên điều trần, Ethan Strimling, một đảng viên Đảng Dân chủ, từng là Thị trưởng Portland từ năm 2015 đến năm 2019, và Tom Saviello, một đảng viên Đảng Cộng hòa đến từ vùng nông thôn.
Strimling và Saviello, giống như những người thách thức ở các tiểu bang khác, khẳng định thời điểm quyết định ngăn cản Trump là cuộc bạo loạn ở Điện Capitol ngày 6 tháng 1 năm 2021 mà ông ta đã kích động như một phần trong âm mưu duy trì quyền lực bằng cách lật ngược kết quả cuộc bầu cử tổng thống năm 2020 mà ông ta đã thua Joe Biden.
Cuộc bạo loạn diễn ra sau nhiều tháng Trump nói dối về một cuộc bầu cử bị đánh cắp và hàng chục vụ kiện thất bại với cáo buộc gian lận bầu cử, đã làm gián đoạn và trì hoãn việc chứng nhận của Quốc hội về việc kiểm phiếu của Cử tri đoàn chính thức coi Biden là người chiến thắng.
Strimling nói trong một cuộc phỏng vấn rằng: “Hãy nhìn xem, Trump là kẻ phản bội và chúng ta không nên cho phép những kẻ phản bội tranh cử Tổng thống”. “Chúng tôi đang đưa thách thức này lên phía trước, bởi vì chúng tôi muốn đứng về phía lịch sử cần phải ghi rõ rằng, ‘Chúng tôi đã làm mọi thứ có thể để bảo đảm một kẻ muốn trở thành nhà độc tài không được phép trở thành Tổng thống Hoa Kỳ.‘”
Tom Saviello, người đã hai lần bỏ phiếu cho Trump, nói rằng: “Tôi xin lỗi, ông ấy không đủ tư cách làm Tổng thống. Ông ta đã vi phạm Hiến pháp và đe dọa đất nước mà tôi yêu quý.”
Dẫn đầu nhóm bào chữa cho Trump ở Maine là Scott Gessler, một luật sư và từng là cựu Tổng thư ký hành chính tiểu bang Colorado, nơi ông lãnh đạo nhóm bào chữa của Trump phản đối thách thức bỏ phiếu do Đảng Cộng hòa lãnh đạo.
Luật sư Scott Gessler nói với Tổng thư ký hành chính tiểu bang Maine, Shenna Bellows trong phiên điều trần công khai rằng: “Chúng tôi phản đối mạnh mẽ những lập luận cho rằng Tổng thống Trump từng tham gia vào cuộc nổi dậy.”
Trong phiên điều trần kéo dài cả ngày , hơn tám giờ đồng hồ bên trong phòng ủy ban lớn nhất ở Hạ viện tiểu bang Maine, Shenna Bellows ngồi cùng hai trợ lý ở bục trung tâm, trong khi các đối thủ ngồi đối diện nhau trên một chiếc bàn gỗ hình móng ngựa.
Trước hết chúng ta nghe một số lập luận từ những luật sư của phía Trump như sau:
Scott Gessler không đồng ý rằng các bài phát biểu và dòng tweet của Trump (được trình chiếu trong phiên điều trần) vào trước ngày 6 tháng 1 là hành vi kích động bạo lực, trái ngược với cuộc bỏ phiếu của Hạ viện để luận tội Trump vào tháng 1 năm 2021 hoặc báo cáo tháng 12 năm 2022 của Ủy ban điều tra của Hạ viện về vụ tấn công ngày 6 tháng 1 vào Điện Capitol Hoa Kỳ.
Một thực tế mà cả hai bên đã đồng ý trong phiên điều trần ở Maine, đó là: Chưa có trường hợp nào trước đây trong lịch sử Hoa Kỳ về việc một quan chức bầu cử cấp tiểu bang loại một ứng cử viên vào chức vụ liên bang theo Mục 3 của Tu chính án thứ 14.
Cho đến khi Tòa án Tối cao Colorado ra phán quyết loại bỏ Trump, chưa có thẩm phán tiểu bang nào từng hành động để loại một ứng cử viên liên bang khỏi lá phiếu của mình.
“Vì lý do chính đáng,” Scott Gessler nói tại phiên điều trần ở Maine, rằng: “Các tiểu bang không có quyền tài phán.”
Scott Gessler và đồng luật sư Gary Lawkowski lập luận với Shenna Bellows rằng chỉ có Quốc hội mới có thẩm quyền giải quyết những tranh chấp như vậy.
Luật sư Gary Lawkowski nói rằng: “Đất nước chúng ta có 50 tiểu bang. Chúng ta có thể có 50 tiêu chuẩn khác nhau và 50 kết quả khác nhau. Chúng ta có thể gặp trường hợp một ứng cử viên tổng thống đủ tiêu chuẩn ở một số tiểu bang nhưng lại không đáp ứng đủ tiêu chuẩn ở một số tiểu bang khác và điều đó sẽ rất tệ cho nền dân chủ của chúng ta. Nếu chúng tôi xác định rằng mỗi Tổng thư ký hành chính của mỗi tiểu bang đều tự ý quyết định các tranh chấp thì đất nước này sẽ có nguy cơ hỗn loạn.”
Các luật sư của Trump cho rằng các quan chức bầu cử tiểu bang chỉ có thể xem xét ba tiêu chuẩn để trở thành tổng thống được liệt kê trong Điều 2 của Hiến pháp, đó là: Một công dân sinh ra tự nhiên, 35 tuổi và đã sống ở Mỹ ít nhất 14 năm.
Ngoài Trump, 5 ứng cử viên tổng thống khác của Đảng Cộng hòa, bao gồm Thống đốc tiểu bang Florida, Ron DeSantis và cựu Thống đốc South Carolina, Nikki Haley, đã đủ điều kiện tham gia cuộc bỏ phiếu sơ bộ ở Maine sau khi gửi kiến nghị trước hạn chót ngày 1 tháng 12 với 2.000 chữ ký cần thiết từ các cử tri Đảng Cộng hòa đã đăng ký ở Maine. Cựu Thống đốc New Jersey, Chris Christie đã thất bại ở giai đoạn này.
Mike Soboleski, Đại diện Đảng Cộng hòa tranh cử vào Hạ viện Hoa Kỳ ở Khu vực Quốc hội thứ 2, nói trong phiên điều trần rằng: “Việc tấn công quyền truy cập của ông Trump vào lá phiếu tổng thống của chúng tôi là tước bỏ quyền bầu cử của những cử tri đã ký vào các kiến nghị đó một cách trắng trợn. Ông ấy chưa bị buộc tội chính thức. Ông ta chưa bị kết tội. Vì vậy, tôi không thấy lập luận của họ là hợp lệ. Tôi có cảm giác như điều đó đang bị hủy bỏ vì bất bình hoặc căm ghét Trump.”
Bây giờ, tôi mời quý vị thính giả nghe những lập luận của bên nguyên đơn và nhân chứng như sau:
Nhân chứng duy nhất được những người thách thức lá phiếu Trump ở Maine gọi là Giáo sư Gerard Magliocca của Trường Luật Đại học Indiana , người đã giảng dạy luật Hiến pháp và lịch sử trong 22 năm và cũng đã làm chứng trong cuộc thách thức lá phiếu ở Colorado.
Magliocca nói trong phiên điều trần ở Maine rằng: “Tham gia nổi dậy có nghĩa là bất kỳ hành động tự nguyện nào, bằng lời nói hoặc hành động, nhằm thúc đẩy một cuộc nổi dậy chống lại Hiến pháp, bao gồm cả những lời lẽ kích động.”
Magliocca, một học giả về lịch sử lập pháp của Tu chính án thứ 14, cho biết Mục 3 không tự động áp dụng cho tất cả các đảng viên Liên minh miền Nam trước đây mà chỉ áp dụng cho những người đã giữ chức vụ bầu cử hoặc bổ nhiệm yêu cầu phải tuyên thệ theo Hiến pháp Hoa Kỳ.
Magliocca nói rằng: “Đó là ‘điểm nhấn chính của những người phê chuẩn và soạn thảo điều khoản’. Chỉ những người đã tuyên thệ mới bị loại khỏi chức vụ, bởi vì những người đã tuyên thệ và vi phạm nó, trong mắt họ, về mặt đạo đức, tương đương với những kẻ khai man, những người không thể được tin tưởng giao quyền lực, trừ khi họ có thể nhận được sự tha thứ chính thức nào đó hoặc sự khoan hồng.”
Magliocca không đồng ý với lập luận bảo vệ của Trump rằng chức vụ tổng thống không phải là một “chức vụ” thích hợp và tổng thống không phải là một “sĩ quan” của Hoa Kỳ có thể bị loại theo Mục 3.
Magliocca nói rằng: “Văn phòng bao gồm cả chức vụ tổng thống. Không ai nói rằng chức vụ tổng thống bị loại trừ.”
Giáo sư Magliocca chỉ ra cuộc tranh luận tại Thượng viện, khi một thượng nghị sĩ hỏi tại sao chức vụ tổng thống và phó tổng thống không được liệt kê. Phản hồi đến từ Thượng nghị sĩ Lot Morrill của Maine, người từng là thống đốc tiểu bang Maine khi Nội chiến bùng nổ và thay thế Thượng nghị sĩ Hannibal Hamlin khi ông trở thành phó tổng thống đầu tiên của Abraham Lincoln. Thượng nghị sĩ Lot Morrill khi đó đã trả lời rằng: “Nó được che đậy khá kín đáo. Nhưng hãy nhìn vào dòng chữ ‘bất kỳ văn phòng nào’,”
Magliocca nói thêm rằng vào thời điểm đó, mọi người đều hiểu rằng cựu Chủ tịch Liên minh miền Nam Jefferson Finis Davis và những người nổi dậy hàng đầu khác sẽ bị loại khỏi chức tổng thống hoặc phó tổng thống trừ khi Quốc hội ân xá cho họ.
Đại diện James Blaine của Maine, một ứng cử viên tổng thống tương lai, đã tái khẳng định điều đó vào năm 1876, trong cuộc tranh luận về dự luật mở rộng ân xá cho các cựu Liên minh miền Nam. Trên sàn Hạ viện, James Blaine nói rằng: “‘Tôi phản đối việc ân xá cho Jefferson Davis, bởi vì nếu chúng ta làm điều đó, thì điều đó sẽ khiến ông ấy đủ điều kiện trở thành Tổng thống’,” Magliocca kể lại rằng: “Bài phát biểu này là một tin tức lớn trên toàn quốc. Nó đã được in lại rộng rãi và bình luận trên báo chí.”
Tổng thống Andrew Johnson, tổng thống vào thời điểm Bản sửa đổi thứ 14 được phê chuẩn, tự gọi mình là “giám đốc điều hành dân sự của Hoa Kỳ”, Magliocca nói thêm rằng việc gọi tổng thống là một quan chức của Hoa Kỳ “là cách nói phổ biến trong thời kỳ Tái thiết.”
Tòa án Tối cao Colorado lưu ý trong quyết định tiếp cận lá phiếu Trump rằng Hiến pháp Hoa Kỳ đề cập đến chức vụ tổng thống là một “chức vụ” với 25 lần được đề cập đến.
Ngoài Tu chính án thứ 14, các bên không đồng ý về việc liệu luật của tiểu bang Maine có cho phép Tổng thư ký hành chính của tiểu bang bãi nhiệm Trump hay không. Những người thách thức, trích dẫn một trong hai quy chế quản lý việc xem xét kiến nghị bỏ phiếu, lập luận rằng kiến nghị rõ ràng yêu cầu “một tuyên bố rằng ứng cử viên đáp ứng các tiêu chuẩn của chức vụ mà ứng cử viên tìm kiếm” và tuyên bố của Trump là sai. Nhưng các luật sư của Trump phản bác, nói rằng ông ấy đáp ứng các tiêu chuẩn được liệt kê trong mẫu chấp thuận ứng cử viên của tiểu bang Maine và được xác định theo Điều 2 (tuổi, quốc tịch và nơi cư trú) của Hiến pháp Hoa Kỳ.
Giờ đây, tâm điểm chú ý của cả nước đang đổ dồn vào Shenna Bellows, 48 tuổi, một đảng viên Đảng Dân chủ, người phụ nữ đầu tiên giữ chức Tổng thư ký hành chính tiểu bang Maine, được cơ quan Lập pháp Tiểu bang do Đảng Dân chủ kiểm soát bầu chọn vào năm 2020. Shenna Bellows trước đây đã phục vụ bốn năm với tư cách thượng nghị sĩ tiểu bang sau khi thua trong cuộc tranh cử vào Thượng viện Hoa Kỳ năm 2014 trước đảng viên Cộng hòa đương nhiệm Susan Collins.
Với tư cách là Tổng thư ký hành chính tiểu bang, Shenna Bellows là người ủng hộ quyền bầu cử và an ninh bầu cử, thúc đẩy việc thông qua luật mới để bảo vệ nhân viên phòng phiếu và quan chức bầu cử khỏi các mối đe dọa cũng như bảo mật máy bỏ phiếu. Bà đã giữ cho tiểu bang Maine liên kết với Trung tâm Thông tin Đăng ký Điện tử (ERIC), một tổ chức quốc gia được thành lập để cải thiện tính chính xác của danh sách đăng ký cử tri.
Shenna Bellows có thể tìm thấy sự xác thực cho việc loại Trump trong quyết định ở Colorado hoặc bà ấy có thể bác bỏ những thách thức trên cơ sở thủ tục, giống như những người đồng cấp của bà ấy ở New Hampshire và Oregon, hoặc các tòa án ở Michigan và Minnesota. Tất cả đều nhận thấy họ không có thẩm quyền cấm Trump tham gia bỏ phiếu.
Dù bằng cách nào, các bên có thể kháng cáo quyết định sắp tới của bà ấy lên Tòa án Tối cao Maine.
Vào cuối phiên điều trần, ShennaBellows đã hỏi luật sư chính của những người thách thức, Jamie Kilbreth, liệu Mục 3 của Tu chính án thứ 14 có cấm rõ ràng việc đưa người nào đó tham gia nổi dậy chống lại Hiến pháp vào cuộc bỏ phiếu sơ bộ của tổng thống hay không.
Jamie Kilbreth trả lời rằng: “Nếu ai đó khuyến khích mọi người bỏ phiếu cho một ứng cử viên không thể giữ chức vụ. Điều đó chỉ tạo ra một loại hỗn loạn mà mọi người đều muốn tránh. Tôi nghĩ cử tri có quyền được biết, khi họ bỏ phiếu, liệu ứng cử viên mà họ bầu cho có thực sự đủ tư cách hay không.”
Shenna Bellows hỏi rằng: “Đối với việc tham gia vào một cuộc nổi dậy hoặc nổi loạn, điều đó đòi hỏi phải có một quyết định nào đó với các quyền theo thủ tục tố tụng hợp pháp cho bị cáo, phải không?”
Jamie Kilbreth trả lời rằng: “Đồng ý rằng, nó đòi hỏi một quyết định không giống như xác nhận tuổi tác, quyền công dân và nơi cư trú. Nhưng bà biết đấy, thực tế là nó phức tạp hơn và khó khăn hơn, khi có những xung đột chính trị không có nghĩa là bà không nên đưa ra một quyết định. Không ai muốn đưa ra một quyết định khó cả. Đúng, đó là một quyết định khó khăn, nhưng chúng tôi nghĩ rằng đó là một quyết định đứng đắn và đầy trách nhiệm, nó liên quan đến sự tồn vong của một nền dân chủ. Khi bà hiểu được vấn đề và trách nhiệm, thì phần còn lại chính là sự can đảm thuộc về bà có hay không để đưa ra một quyết định khó.”
Trump đã bị truy tố vì nỗ lực lật ngược lại thất bại năm 2020 của ông ta và dẫn đến vụ nổi loạn vào ngày 6 tháng 1, nhưng Mục 3 không yêu cầu bản án hình sự mới có hiệu lực. Hàng chục vụ kiện đã được đệ trình để loại Trump, cho rằng ông đã tham gia nổi dậy vào ngày 6/1 và không còn đủ tư cách để tranh cử.
Tất cả các vụ kiện đều thất bại cho đến khi có phán quyết của Tòa án Tối cao Colorado. Và hàng chục ngoại trưởng đã được yêu cầu loại ông ra khỏi lá phiếu. Tất cả đều nói rằng họ không có thẩm quyền làm như vậy nếu không có lệnh của tòa án – cho đến khi có quyết định của Tổng thư ký hành chính của tiểu bang Maine, Shenna Bellows.
Lời kết:
Đầu tiên, Tòa án Tối cao Colorado ra phán quyết rằng Donald Trump không đủ điều kiện để tranh cử chức vụ ở tiểu bang đó. Sau đó, Tổng thư ký hành chính của tiểu bang Maine cũng ra phán quyết tương tự. Hai quyết định chỉ khác nhau một chút, một từ Tòa án và một từ chính quyền tiểu bang, nhưng lý do thì giống nhau.
Cả hai quyết định đều mang tính lịch sử. Tòa án Colorado là tòa án đầu tiên áp dụng cho một ứng cử viên tổng thống một lệnh cấm trong hiến pháp hiếm khi được sử dụng đối với những người “tham gia nổi dậy”. Tổng thư ký hành chính của tiểu bang Maine là quan chức bầu cử hàng đầu đầu tiên đơn phương loại bỏ một ứng cử viên tổng thống khỏi cuộc bỏ phiếu theo điều khoản đó. Maine là tiểu bang đầu tiên cho phép Tổng thư ký hành chính của mình được quyền đưa ra phán quyết về một thách thức.
Cả hai quyết định đều bị tạm dừng trong khi quá trình kháng cáo diễn ra. Tòa án Tối cao chưa bao giờ ra phán quyết về Mục 3. Phán quyết của Bellows không thể bị kháng cáo thẳng lên Tòa án Tối cao Hoa Kỳ – trước tiên nó phải được kháng cáo lên Tòa sơ thẩm ở Maine.
Phán quyết của Maine có thể sẽ không bao giờ tự nó có hiệu lực. Tác động trọng tâm của nó là gia tăng áp lực buộc tòa án cao nhất của quốc gia phải nói rõ: Liệu Trump vẫn có thể tranh cử tổng thống sau vụ tấn công vào Điện Capitol ngày 6/1/2021 hay không?
Điều đó có nghĩa là Trump vẫn có tên trong lá phiếu ở Colorado và Maine và số phận chính trị của ông ta hiện nằm trong tay Tòa án Tối cao Hoa Kỳ. Cho đến khi có quyết định của tòa án tối cao, bất kỳ tiểu bang nào cũng có thể áp dụng tiêu chuẩn riêng của mình về việc liệu Trump có thể có tên trong lá phiếu hay không. Đó là loại hỗn loạn pháp lý mà Tòa án Tối cao Hoa Kỳ có nhiệm vụ phải làm rõ một lần và mãi mãi.
Tổng thư ký hành chính của tiểu bang Maine, Shenna Bellows nói rằng: “Cuộc nổi dậy ngày 6 tháng 1 là một nỗ lực phi pháp nhằm lật đổ kết quả của một cuộc bầu cử tự do và công bằng. Trong cuộc luận tội lần thứ 2, đã có 57 Thượng nghị sĩ đều kết luận Trump có tội. Dù không đủ số phiếu để luận tội nhưng đó vẫn là một bản cáo trạng. Không thể nói là không thất vọng. Đáng lẽ ra, ông ta phải bị luận tội. Những đồng đảng của ông ta đã tha bổng ông ấy, nhưng những người Mỹ còn lại và lịch sử vẫn kết tội ông ấy.”
Shenna Bellows, người đàn bà thép của tiểu bang Maine đã thực sự can đảm đưa ra phán quyết lịch sử để loại tên Trump khỏi lá phiếu. Những kẻ nổi dậy sẽ phải đón nhận thất bại và nền dân chủ sẽ phải thắng thế.
Việt Linh
https://www.bbc.com/news/world-us-canada-67837639
https://www.cnn.com/2023/12/28/politics/trump-maine-14th-amendment-ballot/index.html