Danny Cevallos
Chúng ta phải thừa nhận rằng việc bảo đảm một cựu tổng thống và một bị cáo hình sự được xét xử công bằng là điều đặc biệt khó khăn vì hai từ “công bằng”.
“Sự công bằng” là một khái niệm tương đối chứ không phải tuyệt đối. Những bộ óc hợp lý sẽ không đồng ý về điều gì là công bằng và điều gì là không công bằng. Để quyết định điều gì là công bằng cần phải so sánh với những hoàn cảnh và kết quả tương tự khác.
Điều khoản về thủ tục tố tụng hợp pháp của Tu chính án thứ năm quy định rằng “một người sẽ không thể bị tước đoạt mạng sống, quyền tự do hoặc tài sản mà không có thủ tục tố tụng hợp pháp.”
Tu chính án thứ mười bốn bảo đảm thủ tục tố tụng hợp pháp cho các tiểu bang, bao gồm cả Georgia.
Tu chính án thứ sáu quy định rằng, “trong tất cả các vụ truy tố hình sự, bị cáo sẽ có quyền được xét xử công khai, bởi một bồi thẩm đoàn công bằng nơi tội phạm được thực hiện“.
Nhưng tất cả những quy định trong các Tu chính án khác nhau, không có gì có thể so sánh được với phiên tòa xét xử Trump.
Lấy ví dụ, hàng ngàn bị cáo bị buộc tội liên quan đến vụ bạo loạn ngày 6 tháng 1. Không ai trong số những bị cáo đó có chức vụ cao nhất như vị tổng thống thứ 45. Donald Trump được cho là người nổi tiếng nhất từ trước đến nay. Nhưng là tiếng xấu chứ không phải danh thơm tiếng tốt.
Trong lịch sử, cũng có nhiều người nổi tiếng cũng từng bị truy tố trước đây. Phiên tòa xét xử OJ Simpson được cho là một trong những phiên tòa được công bố rộng rãi nhất trong lịch sử nước Mỹ. Bill Cosby, Harvey Weinstein và Danny Masterson đều bị xét xử và kết tội tấn công tình dục trong thời cận đại với internet phát triển, thông tin nhanh chóng. Tuy nhiên, không có bị cáo nổi tiếng nào từng là cựu tổng thống.
Vì vậy, thực tế là điều này chưa từng xảy ra trước đây trong lịch sử Hoa Kỳ. Có nghĩa là chúng ta không có cách nào biết trước một “phiên tòa công bằng” đối với một tổng thống Mỹ sẽ như thế nào, bởi vì chúng ta không có phiên tòa tương tự nào khác trước đây để so sánh với nó.
Tòa án có các biện pháp bảo vệ về mặt thủ tục để giải quyết những rủi ro liên quan đến các phiên tòa cấp cao. Ví dụ, Tòa án Tối cao có toàn quyền chuyển vụ án sang quận khác nếu họ cho rằng, thẩm phán có thành kiến lớn đối với bị cáo đến mức bị cáo không thể có được một phiên tòa công bằng và vô tư ở đó. Tòa án Tối cao đã công nhận việc chuyển một vụ án là “một yêu cầu cơ bản của thủ tục tố tụng hợp pháp” nếu thành kiến đặc biệt của một thẩm phán địa phương có thể sẽ ngăn cản một phiên tòa công bằng xảy ra.
Phải thừa nhận rằng có một số vấn đề với các biện pháp bảo vệ theo thủ tục này. Một mặt, việc chuyển địa điểm hầu như không giải quyết được vấn đề của một vụ án cấp cao. Có lẽ trong thời đại internet với thông tin nhanh chóng rộng khắp, thì dù phiên tòa xảy ra ở đâu, mọi người ở khắp đất nước quan tâm đến vụ việc đều có thể theo dõi.
Ví dụ: nhóm xét xử Bill Cosby đã yêu cầu chuyển địa điểm xét xử tại tòa án tiểu bang của ông ta ra khỏi Quận Montgomery, Pennsylvania, với lý do có thành kiến trước khi xét xử. Đề nghị của ông ta đã bị từ chối, nhưng ngay cả khi nó được chấp thuận, mọi quận khác ở Pennsylvania đều có những người biết về Bill Cosby và những tội ác bị cáo buộc của anh ta.
Trở lại với một cựu tổng thống có thể được hưởng lợi từ việc thuyên chuyển theo cách mà không bị cáo nổi tiếng nào khác có thể làm được, vì những gì chúng ta biết về kết quả bầu cử năm 2020. Ví dụ, Trump đã cố gắng chuyển vụ án hình sự ở tiểu bang New York của mình từ quận New York (nơi đã bỏ phiếu áp đảo cho Biden) sang Đảo Staten (đã ủng hộ Trump). Mặc dù kết quả bầu cử không cho chúng ta biết gì về việc liệu bồi thẩm đoàn có thể vô tư hay không, thì việc chuyển giao ở đây không phải là một sự dàn xếp mang tính bề ngoài—việc chuyển giao có thể tạo nên sự khác biệt giữa việc tuyên trắng án hay kết án.
Điều này có nghĩa là nếu vụ án của Trump được chuyển giao, Trump sẽ nhận được một phiên tòa “công bằng” hơn hầu hết những bị cáo hình sự khác. Nhưng công bằng ở đây cần được hiểu là không phải vì Trump bị o ép, thiên vị, thiếu vô tư mà Trump có thể sẽ nhận được sự “công bằng” với một phán quyết “vô tội” ngay cả khi ông ta là người “có tội” với vô số bằng chứng, nhân chứng. Và thẩm phán xét xử công bằng cho phiến tòa của ông ta rất có thể sẽ là một thẩm phán da trắng, là một đảng viên Cộng hòa, thậm chí là một pro Trump, một người ủng hộ Trump thầm kín, ai biết được.
Lời kết:
Nếu bị kết án, các tòa án phúc thẩm — bao gồm cả Tòa án Tối cao — có thể sẽ đưa ra một kết luận thực tế là Trump đã được xét xử công bằng. Nhưng đây là tôi nói đến một Tòa án Tối cao với những thẩm phán chí công vô tư, nghiêm minh và đầy đủ trách nhiệm với sự công tâm. Còn Tòa án Tối cao hiện nay, thì nhìn vào, ai cũng thấy là sẽ không thế có được sự “công bằng” trong bất kỳ phán quyết theo đảng phái nào mà họ đưa ra sẽ tạo bất lợi cho Trump cả.
Bởi vì giải pháp thay thế thực sự mà một Tòa án Tối cao theo đảng phái có thể đưa ra sẽ định nghĩa là không có trường hợp nào mà tổng thống có thể được xét xử công bằng – điều đó cũng có nghĩa là các cựu tổng thống thực sự được miễn truy tố với bất cứ tội danh nào dù lớn đến đâu, kể cả tội thông đồng với ngoại bang, bán nước, bán bí mật quốc gia hay sao?
Chuyện đó không thể để xảy ra được. Vì vậy, Trump cũng như bất cứ bị cáo hình sự nào khác trên đất nước này, ông ta cũng sẽ nhận được một phiên tòa công bằng vì đó phải là một phiên tòa công bằng cho tất cả mọi bị cáo hình sự và Trump không phải là ngoại lệ.
Translated & Summarized
Việt Linh