Ewan Palmer
Hiện đang có những nỗ lực của các nhóm vận động và cá nhân nhằm loại bỏ tên Trump khỏi các cuộc bỏ phiếu cấp tiểu bang vào năm tới vì cho rằng ông ta đã vi phạm mục 3 của Tu chính án thứ 14, trong đó nói rằng một người “tham gia nổi dậy hoặc nổi loạn” sau khi tuyên thệ nhậm chức sẽ không được tái tranh cử hay giữ bất cứ chức vụ công nào.
Cũng đã có những lời kêu gọi các vị Tổng thư ký hành chính các tiểu bang chặn Trump khỏi cuộc bỏ phiếu vì cáo buộc ông tham gia vào một nỗ lực nổi dậy nhằm giữ quyền lực sau khi ông thua cuộc bầu cử năm 2020. Ở hầu hết các bang, các vị Tổng thư ký hành chính cũng là người đứng đầu các quan chức bầu cử, là người có thể quyết định xem một ứng cử viên có đủ tiêu chuẩn để tranh cử tổng thống hay không.
Mời xem video bài bình luận qua Youtube
Donald Trump đang phải đối mặt với cáo buộc rằng hành động của ông vào khoảng ngày 6/1 đã vi phạm lời thề hiến pháp của ông ta.
Các câu hỏi về việc liệu Tu chính án thứ 14 có thể được viện dẫn để ngăn chặn một cựu tổng thống tái tranh cử hay không và liệu nó có thể được áp dụng cho Trump hay không, đã gây ra một cuộc tranh luận lớn, với các học giả pháp lý đưa ra cả hai mặt lập luận về sự việc chưa từng xảy ra.
Tuy nhiên, có một điều mà hầu hết các học giả pháp lý đều đồng ý với nhau khi cho rằng, bất kỳ hành động nào ngăn cản Trump tranh cử với tư cách ứng cử viên tổng thống dù là hợp pháp chiếu theo Hiến pháp gần như chắc chắn sẽ gặp phải những thách thức pháp lý hoặc sự can thiệp từ Tòa án Tối cao bảo thủ.
Rất khó có khả năng tòa án với đa số bảo thủ, bao gồm cả ba thẩm phán được Trump đề cử vào ghế dự bị, sẽ ủng hộ quyết định cấm cựu tổng thống tham gia bỏ phiếu vào năm tới. Dù đây là sự việc chưa xảy ra một cách chắc chắn, nhưng những thẩm phán bảo thủ sẽ phải đối mặt với một lực lượng học giả pháp lý toàn quốc nếu họ lật ngược Hiến pháp chỉ để bảo vệ Trump.
Dưới đây, là các tiểu bang có các biện pháp tích cực hoặc tiềm năng để cấm Trump tranh cử vào năm tới vì những cáo buộc cho rằng ông ta đã vi phạm tu chính án thứ 14.
Colorado
Hôm thứ Tư, nhóm giám sát Công dân vì Trách nhiệm và Đạo đức ở Washington (CREW) và các nhân vật của Đảng Cộng hòa, bao gồm cựu nghị sĩ Claudine Schneider và cựu lãnh đạo phe đa số tại Thượng viện Colorado, Norma Anderson, đã đệ trình một vụ kiện để loại Trump khỏi các lá phiếu của Colorado vì cho rằng Trump đã vi phạm Mục 3 của Tu chính án thứ 14 vào ngày 6 tháng 1.
Chủ tịch CREW Noah Bookbinder cho biết trong một tuyên bố rằng: “Nếu nền dân chủ của chúng ta được giữ vững, chúng ta phải bảo đảm rằng Hiến pháp được thi hành và những người đã tấn công hệ thống dân chủ của chúng ta sẽ phải chịu trách nhiệm. Chúng tôi không đưa vụ việc này ra để chứng minh quan điểm, mà chúng tôi đưa nó ra vì điều đó là cần thiết để bảo vệ nền cộng hòa của chúng ta cả hôm nay và trong tương lai.”
New Hampshire
Trong một tuyên bố chung vào tháng 8, Bộ trưởng Tư pháp New Hampshire John Formella và Tổng thư ký hành chính tiểu bang David Scanlan tuyên bố rằng họ đang xem xét “khả năng áp dụng” của sửa đổi thứ 14 liên quan đến chu kỳ bầu cử tổng thống sắp tới.
Cả Formella và Scanlan đều nói thêm rằng họ “không có bất kỳ quan điểm nào” về việc liệu sửa đổi thứ 14 có thể được áp dụng cho Trump hay không.
John Anthony Castro, một ứng cử viên tổng thống lâu năm của Đảng Cộng hòa năm 2024, cũng đã đệ đơn khiếu nại lên tòa án New Hampshire với lập luận rằng Trump nên bị cấm tham gia cuộc bỏ phiếu sơ bộ của tiểu bang trong khi lập luận rằng cựu tổng thống đã tham gia vào cuộc nổi dậy hoặc nổi loạn chống lại Hoa Kỳ.
Vụ kiện sẽ được Tòa án tối cao xét xử, dự kiến sẽ được quyết định vào ngày 9 tháng 10.
John Castro cho rằng vụ kiện của ông là hợp lý vì ông sẽ bị ảnh hưởng trực tiếp nếu Trump “không đủ điều kiện về mặt hiến pháp” nhưng lại có tên trong cuộc bỏ phiếu năm 2024.
John Castro sẽ phải chịu thêm những tổn thương cạnh tranh không thể khắc phục nếu Trump, người không đủ tư cách để nắm giữ chức vụ theo hiến pháp, có thể cố gắng giành được phiếu bầu trong các cuộc bầu cử sơ bộ và gây quỹ. Hành động trái phép theo hiến pháp của Trump sẽ khiến Castro gặp bất lợi cho cả cử tri và nhà tài trợ.
Michigan
Robert Davis, một nhà hoạt động nổi tiếng vì thường xuyên cố gắng kiện các nhân vật chính trị ở Michigan, cũng đã đệ đơn kiện vào tháng 8 với lập luận rằng Tổng thư ký hành chính Michigan, Jocelyn Benson nên cấm Trump khỏi tranh cử vì cuộc nổi dậy ngày 6 tháng 1.
Jocelyn Benson, một đảng viên Đảng Dân chủ, trước đây đã đề xuất trong một cuộc phỏng vấn trên đài phát thanh rằng có “những lập luận pháp lý hợp lệ đang được đưa ra” để loại Trump khỏi cuộc bỏ phiếu năm 2024 và đã thảo luận vấn đề này với các Tổng chưởng lý của các tiểu bang khác.
Arizona
Cũng có khả năng là Trump có thể bị cấm bỏ phiếu ở Arizona, mặc dù luật pháp hiện hành của tiểu bang đang có lợi cho cựu tổng thống.
Tổng chưởng lý tiểu bang Arizona, Adrian Fontes cho biết ông không có thẩm quyền cấm Trump tham gia cuộc bỏ phiếu ở Arizona vào năm tới. Tòa án Tối cao Arizona đã ra phán quyết vào năm 2022 rằng chỉ có Quốc hội của bang mới có quyền lực như vậy theo cái được gọi là Điều khoản loại bỏ tư cách. Và chí có Arizona mới có luật này mà thôi.
Lời kết:
Như các học giả đã khẳng định, việc một người vi phạm Mục 3 Tu chính án thứ 14 rõ ràng là “mặc định” là tự động phải bị cấm, không cần phải thảo luận, bỏ phiếu hay trưng cầu dân ý hay họp bàn ý kiến gì cả.
Nếu là như vậy, thì các thẩm phán bảo thủ trong Tòa án Tối cao sẽ phải đưa ra lập luận nào để bác bỏ quy định trong Hiến pháp đây?
Hiến pháp, luật pháp, các điều lệ, quy tắc, quy định chỉ tác động đến tất cả những người Mỹ bình thường của Hiệp chúng quốc Hoa Kỳ, còn Trump không nằm trong số này. Có thể những thẩm phán bảo thủ sẽ cho người Mỹ một câu trả lời ngắn gọn, đơn giản, dễ hiểu nhất: “Vì đó là Trump”.
Translated & Summarized
Việt Linh