Sự bế tắc về quyền miễn trừ của tổng thống trong các vụ án hình sự của Donald Trump hiện đang được đưa ra trước Tòa án Tối cao. Công tố viên đặc biệt Jack Smith đã đệ trình kiến nghị yêu cầu giải quyết nhanh chóng trước các thẩm phán vào thứ Hai để yêu cầu họ xem xét vấn đề càng nhanh càng tốt.
Mời xem video bài bình luận qua Youtube
Nếu lịch sử và tiền lệ vụ Watergate của Richard Nixon là kim chỉ nam cho các thẩm phán nhìn thấy bài học của những người đi trước đã giải quyết vụ Nixon chỉ trong vòng 16 ngày – các thẩm phán cuối cùng đã đồng lòng đưa ra phán quyết – chỉ 16 ngày sau các cuộc tranh luận bằng miệng vào tháng 7 năm 1974 – rằng tổng thống Richard Nixon phải tuân thủ trát đòi hầu tòa về các đoạn băng ghi âm cuộc trò chuyện liên quan đến vụ đột nhập Trụ sở Quốc gia của Đảng Dân chủ tại tòa nhà văn phòng Watergate. Như vậy Donald Trump có lẽ không nên hy vọng quá vào chính những thành viên bảo thủ mới nhất do chính tay ông ta đặt để vào ngồi trong Tòa án Tối cao.
Jack Smith yêu cầu các thẩm phán xem xét hai câu hỏi: thứ nhất, liệu một cựu tổng thống có “hoàn toàn miễn nhiễm khỏi bị truy tố liên bang vì những tội phạm xảy ra khi còn đương chức” hay không, và thứ hai, liệu một cựu tổng thống có “được hiến pháp bảo vệ khỏi bị truy tố liên bang khi ông ta bị luận tội nhưng không bị truy tố liên bang hay không” trước khi quá trình tố tụng hình sự bắt đầu.”
Trump đã đưa ra cả hai lập luận này tại tòa án liên bang, nơi ông ta đang phải đối mặt với phiên tòa vì vai trò của mình trong vụ tấn công vào Điện Capitol ngày 6 tháng 1 năm 2021 và các tội ác khác liên quan đến bầu cử. Một tòa án liên bang đã bác bỏ lời cầu xin miễn trừ của ông ta vào đầu tháng này. Như vậy, sự việc và diễn biến về vấn đề quyền miễn trừ đã có một cái nhìn trước khá rõ ràng, trừ khi các thẩm phán viết lại tiền lệ và Quốc hội lưỡng viện đồng lòng sửa đổi lại văn bản hiến pháp, và Tòa án Tối cao có thể sẽ đưa ra câu trả lời tương tự cho Trump theo dự đoán trễ nhất là vào những ngày đầu mùa Xuân năm 2024.
Để đến được Tòa án tối cao, Jack Smith đã đệ đơn yêu cầu sự xác nhận trước khi có phán quyết. Đề nghị này cho phép các đương sự đưa vụ việc lên Tòa án Tối cao trực tiếp từ tòa án liên bang, hoàn toàn bỏ qua các tòa phúc thẩm liên bang. Đó là một biện pháp đặc biệt mà cho đến gần đây chỉ được áp dụng trong những trường hợp hiếm hoi nhất. Đã có nhiều vụ kiện tương tự xảy ra trong lịch sử nhưng có lẽ trường hợp nổi tiếng nhất là vụ kiện của chính phủ Hoa Kỳ kiện Richard Nixon, khi Tòa án Tối cao giải quyết nhanh vụ tranh chấp về trát đòi hầu tòa đối với các cuộn băng ghi âm của Tòa Bạch Ốc trong cuộc khủng hoảng Watergate.
Jack Smith lập luận rằng trường hợp hiện tại đáp ứng được ngưỡng cao đó. Ông viết rằng: “Điều quan trọng nhất đối với công chúng Mỹ là các tuyên bố về quyền miễn trừ của Trump phải được giải quyết bởi tòa án này và phiên tòa xét xử Trump được tiến hành càng nhanh càng tốt nếu yêu cầu miễn trừ của ông ấy bị từ chối. Tuyên bố của Trump là sai lầm nghiêm trọng, như tòa án liên bang đã phán quyết. Nhưng chỉ có tòa án tối cao này mới có thể giải quyết dứt điểm một lần và mãi mãi.”
Hành động này cũng nhằm mục đích ngăn chặn Trump trì hoãn việc truy tố trước cuộc bầu cử tổng thống vào năm tới. Như Jack Smith đã lưu ý trước tòa, thủ tục xét xử phải bị tạm dừng trong khi Trump kháng cáo phán quyết của tòa án cấp dưới, khiến cho ngày xét xử dự kiến vào ngày 4 tháng 3 năm 2024 có thể sẽ không được đáp ứng. Trump cũng đã tìm cách trì hoãn tất cả các thủ tục tố tụng liên quan cho đến khi tòa phúc thẩm ra phán quyết về vấn đề này. Điều này phù hợp với chiến lược câu giờ, kéo dài thời gian của ông ta là thủ thuật quen thuộc mà ông ta từng luôn làm là trì hoãn mọi thủ tục pháp lý chống lại ông ấy cho đến lúc đối thủ hết hy vọng, hết tiền trang trải pháp lý và hết giờ.
Jack Smith lập luận rằng cần phải có cách tiếp cận nhanh chóng vì lịch trình riêng của Tòa án Tối cao. Mặc dù về mặt lý thuyết, các thẩm phán có thể tiếp nhận và xét xử các vụ án bất cứ lúc nào, nhưng theo truyền thống, họ sẽ ngừng nhận các vụ án mới cho nhiệm kỳ hiện tại vào tháng tới và lên lịch các vụ việc sau đó cho nhiệm kỳ tháng 10 tới.
Lập luận rằng một cựu tổng thống sẽ được miễn truy tố suốt đời là một trong những trò tiêu khiển yêu thích của Trump. Trong suốt những rắc rối pháp lý với tư cách là tổng thống, ông ta luôn cho rằng mình được miễn trừ khỏi các thủ tục tố tụng dân sự và hình sự khi giữ chức vụ tổng thống và kể cả sau khi mãn nhiệm, ông ta vẫn có chức danh là một cựu tổng thống, bao gồm cả trát đòi hầu tòa của đại bồi thẩm đoàn.
Trump đã nói với một thẩm phán ở tiểu bang Georgia hồi đầu tháng này rằng ông ta sẽ được miễn truy tố cấp tiểu bang nếu tái đắc cử vào năm tới. Ông ta thậm chí còn nói với Thượng viện vào năm 2021 rằng họ không thể kết tội ông ta trong lần luận tội thứ hai vì ông ta còn đương chức, một tuyên bố mà các thượng nghị sĩ đã bác bỏ trong cuộc bỏ phiếu 55–45.
Trong trường hợp được đề cập ở đây, Trump tuyên bố rằng ông ta được miễn truy tố vì các hành động của ông ta trước và vào ngày 6 tháng 1 là thuộc trách nhiệm chính thức của ông ta với tư cách là tổng thống. Lập luận của Trump dựa trên sự kết hợp giữa các phán quyết và thực tiễn lịch sử không liên quan của Tòa án Tối cao. Phần lớn lập trường của Trump tập trung vào khẳng định rằng ông ta đã hành động vào ngày 6 tháng 1 trong “ranh giới bên ngoài” của công việc tổng thống của mình và do đó thuộc phạm vi mà ông ta mô tả là “quyền miễn trừ hành động chính thức”.
Tòa án Tối cao trước đây đã phán quyết rằng các tổng thống đương nhiệm được miễn trừ ở một mức độ nào đó khỏi các vụ kiện tụng dân sự khi còn đương chức. Nhưng các tòa án liên bang chưa bao giờ mở rộng điều đó sang tố tụng hình sự đối với các cựu tổng thống.
Trong phán quyết vào đầu tháng 12, Thẩm phán Tanya Chutkan đã bác bỏ thẳng thừng tuyên bố đó. Bà lưu ý rằng, Hiến pháp không đề cập đến “quyền miễn trừ của tổng thống”, mặc dù nó rõ ràng tạo ra một số hình thức miễn trừ pháp lý nhất định cho các thành viên Quốc hội.
Bà Chutkan viết rằng: “Chỉ có một tổng thống đương nhiệm mới có thể được hưởng quyền miễn trừ và Hoa Kỳ chỉ có một tổng thống chính thức điều hành việc nước tại một thời điểm và vị trí đó không mang lại quyền ‘ra tù miễn phí’ suốt đời. Các cựu tổng thống không được hưởng điều kiện đặc biệt nào về trách nhiệm hình sự liên bang của họ. Bị cáo có thể phải chịu sự điều tra, nhận cáo trạng, bị truy tố, bị kết án và chịu sự trừng phạt của liên bang đối với bất kỳ hành vi phạm tội nào được thực hiện khi còn đương chức.”
Trump cũng lập luận rằng ông ta được miễn trừ khỏi các vụ truy tố liên quan đến ngày 6 tháng 1 dựa trên văn bản Hiến pháp về quy trình luận tội. Tuy nhiên, một điều khoản mô tả các hình phạt mà Quốc hội có thể áp dụng đối với một người nếu luận tội và kết tội họ, rằng: “Phán quyết trong các trường hợp luận tội sẽ không vượt quá việc loại bỏ khỏi chức vụ và không đủ tư cách nắm giữ và hưởng bất kỳ chức vụ danh dự, ủy thác hoặc lợi nhuận nào theo Hoa Kỳ: nhưng Bên bị kết án vẫn phải chịu trách nhiệm pháp lý và phải chịu Cáo trạng, Xét xử, Phán quyết và Trừng phạt theo luật.”
Cách hiểu tự nhiên của văn bản này là Quốc hội không thể áp đặt các hình phạt ngoài việc loại bỏ và loại bỏ tư cách, nhưng những hình phạt đó vẫn có thể được đưa ra bởi quy trình tư pháp hình sự thông thường. Điều đó sẽ phản ánh ý định của những người soạn thảo Hiến pháp nhằm phân biệt quy trình luận tội của Mỹ với quy trình của Quốc hội Anh, vốn có thể áp dụng các hình phạt hình sự đối với những người mà họ đã kết án khi Hiến pháp được soạn thảo. Nó cũng đóng vai trò như một lời nhắc nhở rằng nguy cơ kép, một khái niệm thông luật sau này được đưa vào Tuyên ngôn Nhân quyền, không áp dụng cho các cuộc luận tội và tố tụng hình sự.
Ít nhất thì Trump khi đọc văn bản đã có những suy nghĩ rất khác. Trump lập luận trong bản tóm tắt trước tòa sơ thẩm rằng: “Quyền miễn trừ của tổng thống khỏi bị truy tố hình sự đối với các hành vi chính thức cũng bắt nguồn từ văn bản Hiến pháp. Các điều khoản luận tội quy định rằng Tổng thống chỉ có thể bị buộc tội theo cáo trạng trong trường hợp Tổng thống bị luận tội và bị kết án bởi phiên tòa xét xử tại Thượng viện. Nhưng tại đây, Donald Trump đã được Thượng viện tuyên trắng án vì hành vi tương tự.”
Nhưng xin hãy lưu ý rằng, sự ủng hộ duy nhất của Trump cho lập trường này đến từ việc cố tình đọc sai và hiểu sai quan điểm bất đồng quan điểm của Thẩm phán Samuel Alito, một thành viên bảo thủ luôn có những quan điểm thuận theo xu hướng đảng phái chính trị từ bao lâu nay.
Thẩm phán Tanya Chutkan, trong phán quyết của mình, đã xem xét từng phần của các bằng chứng lịch sử và văn bản để phá bỏ nó. Bà lưu ý rằng việc Trump đọc các điều khoản luận tội không có ý nghĩa về mặt ngữ pháp và dựa trên những sai lầm logic. Bà kết luận rằng: “Không có bằng chứng nào cho thấy bất kỳ người soạn thảo hoặc phê chuẩn Hiến pháp nào có ý định hoặc hiểu các cựu Tổng thống được miễn trừ hình sự trừ khi họ bị luận tội và kết án, càng không có sự đồng thuận rộng rãi rằng Điều khoản Phán quyết Luận tội sẽ có hiệu lực đó”.
Các thẩm phán trong lịch sử thường miễn cưỡng ủng hộ những tuyên bố sâu rộng về quyền miễn trừ đối với hệ thống pháp luật của các tổng thống trước đây. Năm 1807, Chánh án John Marshall ra lệnh cho Tổng thống Thomas Jefferson trả lời trát đòi hầu tòa xét xử tội phản quốc đối với Aaron Burr, cựu phó tổng thống của Jefferson, khi đang giữ chức vụ thẩm phán xét xử trong vụ án. Tiền lệ đó đã khiến Tòa án Tối cao bác bỏ yêu cầu của Richard Nixon về đặc quyền hành pháp trong vụ băng ghi âm Watergate năm 1973, dẫn đến sự sụp đổ của ông vài tuần sau đó.
Năm 1997, tòa án cũng bác bỏ nỗ lực của Bill Clinton nhằm ngăn chặn vụ kiện dân sự mà ông phải đối mặt với Paula Jones, người đã đệ đơn kiện ông quấy rối tình dục vì hành vi khi ông còn là thống đốc tiểu bang Arkansas. Clinton lập luận rằng một tổng thống đương nhiệm không bị dính líu đến các vụ kiện tụng dân sự khi còn đương chức ngay cả khi vụ kiện tụng chỉ liên quan đến những vấn đề diễn ra trước khi ông làm tổng thống. Tòa án Tối cao đã đồng lòng bác bỏ khẳng định về quyền miễn trừ đó và cho phép vụ việc được tiếp tục.
Tòa án thậm chí đã từng bác bỏ các tuyên bố sâu rộng về quyền miễn trừ của Trump trước đây. Trong vụ Trump kiện Biện lý Quận Manhattan Cyrus Vance Jr. năm 2020, Trump là tổng thống khi đó và nhóm pháp lý của ông ta đã đưa ra những tuyên bố không bị cản trở rằng các tổng thống đương nhiệm hoàn toàn miễn nhiễm với các thủ tục tố tụng hình sự cấp tiểu bang, ngay cả khi họ chỉ đưa ra trát đòi hầu tòa của đại bồi thẩm đoàn chống lại bên thứ ba.
Điều đó là quá sức đối với các thẩm phán, những người đã đưa ra phán quyết 7–2 cho phép thi hành trát đòi hầu tòa. Mặc dù tòa án tối cao để ngỏ khả năng đối mặt với một số thách thức tiềm tàng được áp dụng trong tương lai, nhưng tòa án tối cao đã từ chối cấp cho Trump quyền miễn trừ mà ông ta thực sự mong muốn.
Lời kết:
Về phần mình, các thẩm phán trong tòa án tối cao dường như đang xem xét vụ việc này một cách nghiêm chỉnh.
Jack Smith đã nộp đơn yêu cầu chứng nhận trước khi phán quyết vào sáng thứ Hai, và các thẩm phán đã ra lệnh cho Trump và các luật sư của ông ta nộp bản tóm tắt trả lời trước buổi chiều ngày 20 tháng 12. Việc lên lịch để giải quyết một trường hợp đặc biệt, khẩn cấp là một hành động thuần túy hành chính nhưng không báo hiệu họ sẽ thực sự ra phán quyết như thế nào về vụ việc hoặc thậm chí liệu họ có tiếp nhận đơn thỉnh cầu hay không.
Vì chiến lược của Trump luôn là tìm cách trì hoãn và trì hoãn, nên bất cứ điều gì buộc ông ta phải hành động nhanh chóng đều được xem là một thất bại đối với Trump. Và nếu tòa án vẫn giữ thái độ hoài nghi thông thường về quyền miễn trừ của tổng thống, nó sẽ báo trước một điều thậm chí còn tồi tệ hơn đến với Trump vào mùa Xuân này.
Tóm lại, Trump chỉ còn canh bạc cuối cùng này, các thẩm phán trong tòa án tối cao cũng chỉ gặp khó lần duy nhất này để giải quyết dứt điểm cho một lần và mãi mãi.
Translated & Summarized
Việt Linh
https://edition.cnn.com/2023/12/12/politics/supreme-court-trump-special-counsel/index.html
https://www.local3news.com/regional-national/special-counsel-goes-directly-to-supreme-court-to-resolve-whether-trump-has-immunity-from-prosecution/article_8f8bdec3-9b14-5a76-8976-62734768e402.html
https://www.newsweek.com/donald-trump-jack-smith-washington-dc-immunity-1851528